28 Ocak 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 5

Kapaktaki iktisatçı Clarence B. Randall Bundan Üüç sene kadar evvel A- merika Cumhurbaşkanı Eisen- hower kendisine iktisatçı bir mü- şavır arıyorı rdu. O sıralarda devle- tin icrai ve teşrii kolları tarafından müştereken kurulmuş olan Harici İktisadi Siyaset Komisyonu Baş- kanlığı münhaldi. İktisatçı mü- şavir o makamı işgal edecek ve Başkan Eisenhower'e yardım ede- cekti. Eisenhower Inland Steel Şirketi müdürler heyeti başkanı Clarence B R ndall uzerınde dur- du. Randall ismi Amerikanın dışın- da ve sıyası alemde ilk defa o za- man duyuldu. Randall sadece — muvaffak bir çelik imalcisi degıldı Uzun zaman- dan beri sanayiin hükümetle olan münasebetleri ve Amerikanın hür dünyanın diğer — memleketlerine karşı mes'uliyetleri üzerinde tet- kiklerde bulunmıış, eserler vermiş- ti. Randall 1948 senesinde İktisadi İşbirliği Teşkılatında (ECA) ça- lışmıştı. Teşkilâtın çelik işleri mü- şaviriydi. Böylece harp sonrası, Av- rupasının karışık işleriyle uğraş- mak fırsatını da bulmuştu. Ran— dall Avrupadan dönünce Milli İm: latçılar Cemıyetı saflarında tıca- retin önüne çıkan maniaların azal- tılmanı için gayret sarfetmişti. Bu gayretleri, Harici İktisadi Siyaset Komısyonu Başkanlığına getirilme- sine kadar devam etmiştir. Komisyon, Kongreye ve Cum- hurbaşkanına Traporunu verdikten sonra dağılmıştır. Ama Eisenho- wer Randall'dan Harici Siyaset iş- ve 19 ocak tarihlerinde Amerikadan Ajans Türk'e bu mealde hiç bir tel- sizin gelmediğidir. Ajans Türk ile New-York arasında telsiz telefon muhaveresi de yoktur. O halde, ev- velâ haberin metni hangi vasıtayla alınmıştır? Akla gelen tek ciddi ihti- mal, Ajans Türk'ün Atlantiği aşan güvercinlere sahip olması ve kayla temasını onlarla temin etme— sinden ibaret kalmaktadır!. Devletin radyosunun ve Devletin — ajansının bunlara güvenerek bu derece ihtilata yol açabilecek bir haberi pervasızca neşri ise ilk bakışta anlaşılacak gibi değildir. Ancak işin, daha garip bir iç yüzü vardır. Haberin yayınlandıgı cuma akşa- mı saat 19 a doğru "Ajans Türk U- Müdürü Necdet Eyliyagil" ol- duğunu söyleyen bir zat Ankara rad- yosuna telefon etmiş ve ajansının bülteninde bulunan bahis mevzuu ha- vadisin 1 aki Haberler yayınında okunmasını bildirmiş, bu hususta Başbakanın emri olduğunu söylemiş- tir. Fakat kendisine "radyoda ancak Anadolu Ajansının bültenlerinin 0- AKİS, 28 OCAK 1956 leri hususunda hususi müşavir 0- larak yanında kalmasını istemiştir. Böylece Amerikanın en büyük çe- lik şirketlerinden birinin başı, ay- nı zamanında Cumhurbaşkanının müşaviri olarak çalışmıştır Ran- dall 1954 senesinde "Senenin İş- Devlet Adamı" mukafatını almış- 1891 de New-York eyaletinin küçük bir köyünde doğan Randall'- ın babası oranın hem bakkalı, hem de postacısıydı Mektep ücretini ö- emek üzere yazları çalışan Ran- dall Harvard Kolejinden ve Hukuk Fakültesinden mezun olmuş, Birin- ci Dünya Harbinde yüzbaşı rütbe- siyle askerlik yapmış, 1925 e ka- dar Michigan eyaletinde avukat- lık etmiş, müteakiben Inland çelık şirketine girmiştir. Ham madde ış- erıyle alakalı serviste ikinci mü- dür yardımcısı olarak işe başlayan Randall 1951 de şirketin en yük- sek makamına getirilmiştir. İki kızı ve beş torunu olan C rence B. Randall 1938 de yazdığı "Medeni Hıırrıyet ve Sınai Mü- cadele", 1962 de yazdıgı "Ser- best Teşebbııs İnanışları" ve 1953 tarihini taşıy: "Hürriyetin İ- manı" adlı kıtaplarında serbest teşebbüse olan inancını ifade et- miştir. Tipik Amerikalı Randall serbest teşebbusun ve hususi ser- kuvvetli bir müdafiidir. Mılletlerarası ıktısadı munasebet- lerde ise erikanın hür dünya- ma lideri olarak mesuliyet sahibi bulunduğuna inanmaktadır. kunduğu" bildirilmiştir. Bunun üze- rine "Ajans Türk mum Müdürü Necdet Evlıyagıl olduğunu söyleyen zat hışımla "Anadolu Ajansıyla ko- nuşacağı" m haber vermiş ve telefo- nu kapamıştır. Biraz sonra hakika- ten Anadolu Ajansından radyoya te- lefon edilmiş ve Ajans Türk'ün habe- rinin Anadolu Ajansı bültenine gire- ceği söylenmiş, fakat gecikilmemek için gelecek metnin hemen okunması bildirilmiştir. Nitekim Anadolu Ajan- sı haberi, haber radyoda okunduktan sonra bültenine almış ve bütün gaze- telere yaymıştır. Anadolu Ajansı U- mum Müdürü Şerif Arzık'ın emri yüksek bir makamdan tebellüğ ettiği böylece ortaya çıkmaktadır. Şerif Ar- zık'ın üstündeki ilk kademe Devlet Bakanlığıdır. Halbuki Devlet Bakam Emin Kalafat hadiseden, iş çatallasın- ca haberdar olmuş, son derece sinir- lenmiş ve derhal bir tahkikata giriş- miştir. Zira Amerikalılar bu şekilde yalan havadislerin neşri karşısında çok şıddetlı reaksiyon gostermışler- dir. Bilhassa Randall'ın seyahatinin bir iç polıtıka meselesi haline getiril- YURTTA OLUP BİTENLER mesi ve hele gayriımevcut "Amerika- h tanınmış bir siyaset adamı" na at- fen muhalefete hücuma geçilmesi son derece kötü karşılanmıştır. Maksatlı ajanslar Ajans Türk, D. hükümetinin - Devlet Bakam Emın Kalafatın Meclis kürsüsünde vaki beyanından anlaşılacağı üzere sım himaye etmek politikasından faydalanmak maksadiyle Dr. Mükerrem Sarolun zamanında bizzat bakanın uğurlu ve hayırlı elleriyle açılmış bir "havadis ajansı dır. D.P. hükümeti, gelişme- sini istediği gazetelere yüz binlerce li- ralık resmi ilan verdiği gibi, gelışme— sini ıstedıgı ajanslara da büyük mik- tarda resmi abone temin etmektedir. Ajans Türk'ün kaç hususi fakat kaç Şerif Arzık Başüstüne efem ! resmi aboneye sahip bulunduğunun tesbiti, bu nevi teşekküllerden bekle- nilen hizmetin ne olduğunu derhal gösterir. Havadis ajansı demek, dün- ya çapında teşkılat demektır Bu yuzdendr vadis a]anslarının çoğu, devletin yarı resmi ajansları- dır. İngilterede Reuter, — Fransada A.F.P., tıpkı bizde Anadolu Ajansı- nın sahip bulunduğu yarı resmı sıfatı haizdirler. Yalnız rikan ajanslarıdır ki kendi kendılerıne yet- mektedirler. Hal bu iken telefon nu- maralarından başka hiç bir teknik teşkilâtı olmayan bir ajansın, hem de en dikkatsiz göz tarafından bile ma- sa başında düzüldüğü anlaşılan ha- beri niçin Anadolu Ajansının bülte- nıne alınmış, niçin Devletin radyo- unda okunmuştur" Bu ajansta ve bu radyoda hiç bir kontrol mevcut değil midir? Anadolu Ajansı Umum Müdürü Şerif Arzık Ajans Türk de- nilen müessesenin mahiyetini bildiği 5