1 Haziran 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 47

ila yil hır. eti n h- u Gört kuruş yalnız faiz hissesi vardır (İ) bu İ değildir. Düşünmelidir ki, hususi sermayeye bu faizi satandaş hiç bir şey mukabilinde olmaksazın ödüyor. Eğor fabrika devletin olsavdı bu faiz öden- meyecekti ve bugün fa nilmesine devam olunmı a devletin eline kanımi yollurla gecerse yine öde- caktır, Zaten bugün devletin bu san iyle kovdu- ğu sermayeye Çalke yürülülmüyaor, Halbuki devlet sermayesinin bu ©5 12 faiz ve © 18 kârin tahsilinde elbette ki, bir hissesi vardır, İşte ekseriya (kârda fertçilik ve zararda devletçilik) şeklinde harcı âlem ifadesini bulan ve harpten sowtra bir iki memlekette ltalbikine çalışılan İş- letme gekilleri hu nevi işletmelerdir. Yine ayni ceyaplar arasında şu salırlar vardır: «$eker fabrikalarının bütün gayret ve faaliyetlerine rağmen toprak işle- me aletleri iplidatdir. Halbuki dört fabrika mmtakasında «enevi zirant teşkilâlına 1.000.000 ve 000 HHra bağlanmıştır.» «Topraktan pancarla kuvveti alınmakta, fakat gübre ile birşev İnde olun- mamaktadır,» ziraal ah rine yine 1.000 «Tespil edebildiğime göre M) kiloluk bir boş sandık Türkiyedle 150 ve A- vusturyada 26 kuruştur.» Sekizinet sualde maliyet fiatları, İlal uusurları ve İndirilme çareleri bah- sİ vardır. Türkiyede geker sanayihtin buşku memleketlere nazaran bazan teknik müşkilât içerisimde çalıştığı aşikârdır. Meselâ fabrikulurmım ayni zaman- da, birer virni te &t çalıştırılmaları, pancar nakil sahalarının usaklığı ve saire gihbi. Bunlar maliyete menfi tesir eden unsurlardır. Dakat buna mu kabil gerek sermaye leğekkülü, gerek fiat himayesi bakımından devletin bu sanayie hazırladığı müstesna şartlar vardır ki, menfi unsurların tesirini asgari bhadde İndirir. Mütlehassiış doklar raporundu yalnız menfi unsurları nazarı itibare almış- tırr. Meselâ şeker maliyet Tiatımısın yüksek oldufunu ve bunun tabli bu- tunduğunu izaha çalışmayı lüzumlu bulmuş, fakat bu maliyet fiatını yük- selten ve hnddi zatında indirilmesi kabil olan unsurlar arasında ölçüzüz Falk yüksekliğini, yükselen temoettüü, yüksek amorti nisbetlerini ve &atın alman zirat alât veya bazı malzeme fiallarının huddl zatında fazlalığını hesaba katmamıştır. Halbuki buna rağmen mütehassıs Dr. Gustav Mikusch raporunun bu bah- sinde huzuru kalp ile: saca söyliyeonilirim ki, yorinde bir tesarrufla maliyet masraflarını tem- ı bir çare göremiyorum.» «Mamatih her halde, istihsali tezyit &nretile mnaliyetim teneiline çalışılma- sından da sureti kat'iyede içtinap etmek İâzımdır.» diyebilmiştir. Rize kalırsa bu cümlecler muhterem mütehassızın raporunda bulunmasay- (D Harici salış Zlallarında bir kilo şekerin fintı vasati (3) kuruştur. 47T