1 Haziran 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 12

Fakat cemiyetin bütün iktisadi merhalelerinde, daha eski devir- lerin bakayası ile, gelecek devirlerdeki iktisadi şeklirm ruşeymleri yanyana yaşarlar. Elektrikli mensucat veya deri sanayiinin yaşa- dığı merkezlerde, bir hadde kadar, iptidai el tezgâhları ve el iş- çiliği ee pek âlâ teneffüs edebiliyor. Nitekim Türkiyede de hâlâ iptidai tabakancler, iptidaf dokuma tezgâhları, basit kara va deniz nakliyatçılığı henüz yaşamakta- dır.Lâkin bu Orta cağ manzaralı istihsal usulleri, artık memle- kelin iktisadiyatına hâkim değildirler. Bugün memlekstimizde artık, makinalı sanayiin dar hacmine rağmen, tamamile garp memleketlerine has mübadele usulleri, emtin iktlisadiyatı ve ser- mayedarlık münasebetleri caridir. Bu meyanda munhasıran ka- pitalizm — sermayedarlık içtimai nizamına has bir hâdise olan «ücretli sây» de - yukarda temas cdilen sebeplerle - ortaya atıl- pars bulunuyor. Bu suretle ayni zamanda görülüyar ki, Türkiyede geniş bir iş arayıcılar kadrosunun doğması hâdisesi, Türkiyede makinalı sa- nayiin, milli sermayenin ve nihayet bir Türk sermayedar zümre- sınla doğumundan mukaddemdir. Keyfiyetin bu şekli ise, ancak mürtemleke ve yarı müstemlekelerin milli iktisadiyata istihale seyrinde görülen bir şeydir. Çünkü garpta proleturyayı makina yarattığı halde, müstemlcke ve yarı müstemlekelerde proletar- yayı değilse bile bir ihtiyat işsizler kadrasumnu makina değil, baş- ka ülkelerde işliyen makina ve fabrikaların bu pazarlara döktü- ğü ucuz ve mebzul emtix yaratır. Fakat bunun neticesi de şu olur ki, günün birinde bu milli pazarlarda, hu müstemleke ve ya- rı müstemlekelerde de makina sanayii inkişafa başladığı zaman, kendine daha evvelden hazırlanmış ve teklif edilecek her ücreti kabule müheyya geniş ve bol bir kara amele (yani mütehassıs olmıyan amele) kuvveti bulur. Bu hal ise bütün müstemleke ve yarı müstemlekelerle, sanayi itibarile geri memleketlerde, iş üc- retinin haddinden ziyade ucuzluğunun ve iş saatlerinin haddin- den fazla uzunluğunun sehebini kendi kendine izalı eder. Hattâ şuurlu ve müdrik bir devlet teşkilâtı tarafırdan müdahale olun- madığı takdirde bu ağır ve başıbaz iş geraiti bazan bizzat milli sıhhatin hezaline, bizzat ırkın iptizaline de müncer olabilir ki devlet teşkilâtından mahrum müstemleke ve yarı müstemleke- lerde bunun yüzlerce misalini saymak mümkündür, 18