1 Haziran 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 11

sermaye teşebbüsleri başlıbaşına bir geniş işçi kadrosunu ortaya atacak halde değildir. Fakat memleketimizde avrupai tubirile proleterleşen, ücretli sây sahasma atılan bu geniş iş arayıcılar kadrosunu, sanayiin bizdeki inkişafı, sermayedarlığın bizdeki taazzuvu dağil, bilâkisz, Türki- ye haricinde ve bilhassa Avrupada vukua gelen büyük sanayi inkılâbı yaratmıştır. Avrupada on sekizinci asrın nihayetlerinde inkişafa başlayıp, ön dokuzuncu aarın nihayetlerinde inkişafının yüksek derecele- rine varan makina ve fabrika sanayiinin memleketimize ilk te- siri, bütün şark memleketlerile olduğu gibi Türkiyede de gönder- diği ucuz ve mebzul fabrike emtiası ile, memleketimizin iptidaf, fakat kendine has istihsal usullerini parçalamak oldu. Bu ucuz ve mebzul fabrika emtiası, Hmanlardan, sahillerden, en büyük şehirlerden başlıyarak tedricen memleketin cn ücra pazarlarına kadar sokuldu. Köylünün intidai el tezcâhı, sehir ve kasaba es- nafının küçük el işletmeleri garp fabrikalarının bu ucuz ve meh- zul emtia selleri karşısında mukavemet edemediler. Basit el tez- gâhlarına dayanan iptidai dokuma sanayii, deri işliyen — taba- kaneler, eski saraçlık sanatleri ve buna mümraasil isletmeler mem- leket iktisadiyatındaki rollerini birer birer kaybettiler. Şimendi- ferler kervan münakalâtını, buharlı deniz nakliyatı yelken de- nizciliğini ve yerli tersaneleri darıttı. Bu suretle garpta bir ücretli işciler sınıfınım yaratılmasında fabh- rikaların, makinaların yaptığı işi, şarkta va bu meyanda Türki- yede, o makinaların mahsulü olan ucuz ve mebzul emltin yaplı. Ve şu suretle ki orada kapanan milli fakat iptidai işlatmelerin yerinde yeni milli iktisadın müterakki manifaktori veya modern fabrikası açılarak va müstakil mülkiyetini kaybeden her vatan- daş yeni sanayide hiç olmazsa bir yevmiye bulurken bizde kapa- nan her işletme meydana gidecek yer bulamıyan fakir attı ve yı- kılan milli sanayiin yerinde iş arayan, fakat bulamıyan, ücreti sıfıra düşen bir geniş fakirler, gurbetçiler ve işsizler kadrosu doğdu. Mançisterde, Reri veya Ron havzasında, Bohemyada inkişaf eden kapitalizm ve makinalı sanayi, Çindeki, Hindistandaki, Anado: Tudaki iptidat, fakat müstakil mülkiyet sahibi müstahsili işsizleş- tirdi, proleterleştirdi. 11