1 Ağustos 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 41

mamaktadır. Maksadımızı kendi memleketimizde açık bir misalle izah edelim : Meselâ Adanazarı mıntakasında yalnız patates fintmin çok düşük olma- sından dolayı ve fakat diğer hiç hir ciral veya sınal teşebhüs ile alâkası olmadan gşehirde bir ispirto fabrikası kurulduğunu kabul edelim. Bu mın- takada patatesin en ucuz olaruk ultmış paraya alındığını ve fazla talep karşısında dahi bu Ciatın vükseldiğini LSarsedelim. Bir litre spirtonun ma- lvet fiatı takriben şöyle olur: 9 kile patates 13.5 kuruş 16 » arpa 2 » kömür Faiz ve amortisman Maaş ve ücret Fabrikada kullanılan diğer madüicler Yamirat ve sigorta bedeli Yekün 33.5 — İspirltomun izafj sikleti 0.80 olduğundan kilosu en ax bir hesapla 140 kurus ediyor demektir. İmalât nekadar çoğalırsa çoğalsın maliyet fiatmın bun- dan aşağı düşürülmesi mümkün değildir. Bunu en n 65 10 Üün müstahsil kârı ilâve edersek di kuruş eder. Şimdi bu fiatle bengzinin İstanhul Ilma- nandaki teslim fiatı arasında en az on bir misli bir fiat farkı vardır, (*)| Bunu devlet ya benzine fazla gümrük vası ve suire gibi bilvasıla yardım- lar ve fedakârlıklar ile yahut doğrudan doğruya yüksek fiatla mubhayaa suretile kapayacaktır. Böyle bir fabrikanın senelik istihsali 300.000 kila alursa © halde yalnız devletin ihtiyar edeceği fedakârlık 120.000 Tiradır. Halbuki bu fabrikanın işlediği patates takriben 3,4 milyon kilo ve köy- lüye verdiği para ceman 51.000 Ilra ve benzin ithalâtı dolavısile harice glt- memesini temin edeceği para ise ancak 12.000 Hradır ki her İkisinin mec- muu 63000 Itra ederek milli iktisadi kâr meomuu devletçe ihtiyar edilen masrafım takriben nıslına tekabül eder. Yani meselâ devlet bu masrafı ihtiyar edeceğine köylünün elindeki malı fahrikanın aldığı flata alıp da bilâbedel fakir inzanların iaşesine tahsis etmiş olsa fabrikanın ziraatçiye yapacağı istifudeyi temin ettiği halde kendisi daha az para sarfetmiş ola- caktır. b Bu hesap meydanda dururken tusdik olunur ki sırf ispirto islihbsul edip motörlerde istihlâk eylemek maksadile ve xzirat hiç bir gaye gütmeden acılacak fabrikalar iktisadi hiç bir faidevi haixz değildirler ve bilhassa ben- zin gihi hem yüksek kaloriye malik ve hem de çok ucuz bir mata İle reka- bet kabiliyeti imkânından da mahrumdurlar. O hulde bizim memleketi- mix için ispirta istihsalinde vegğâne şart bu istilisalin zirai muksultlurla birleştirilmesidir. Memleketimizde büyük ziraat hemen de yok gihidir. Küçük ve kırmen de orlta ziraat vardır. Bunların hayvan yemi tedariki maksadile ispirto istih- (*Jİstanbul limanında bir kilo benzinin Hatı 3,5-4 kuruş arasımdadır. t