29 Ocak 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

DÜNYADA OLUP BİTENLER İran Sokak kavgas 2500 yıllık eodalifeyi yıkmak, ondan daha eski olan suistimali ve ah- lâksızlığı ortadan kaldırmak ve bu yıkıntılar üzerinde modern bir Iran kurmak için dokuz ay gibi kısa bir Dr. Emini de müdriktiler. Fakat baş lamak lâzımdı. Geçen Mayıs nümayişlerinden sonra iktidara gelen ve o yılın Kasım ayında yetkileri arttınlan Emini hü- kümeti ise nasıl başlamıştır? İthalâ N kontrol ve krediyi tahdit etmek- . Suistimal ve ehliyetsizlikle mü- ai. ile... Toprak reformu, vergi sistemi işçi şartlarını ıslah ve eğitin hamlesiyle... Bütün bu icraatın her birinin, Z milyon nüfusunun 9 857 cahil 17 milyonu köylü olan İranda, çeşitli sosyal tabakalarda ayrı ayrı tepkisi olmuştur. Bu tepkiler âdeta zımni bir anlaşma ile örgülenince ve geride bıraktığımız hafta Tahran ve Şiraz sokaklarında kan dökülmesine yol a- çan olaylar meydana gelmiştir. Üniversiteli nümayişçiler ne iste- mektedirler? Secim! Bayrak olarak taşıdıkları nedir? Musaddık! o 1053 de Şahı devirme raddelerine gelen es ki Başbakan Musaddıkın belirli bir programı, bir gayesi var mıdır? Bu- na kolaylıkla "evet" denemez. Mu- saddık ve bugün onu sembolleştiren "Milli Cephe" -ki 8 solcu teşekkülün birleşmesinden meydana i Bu, yenilik, her halde yenilik isteyen hoşnutsuz aydnı ile son olayların anarşiye doğru ittiği halk tabakala- rının konusu belirsiz, fakat tezahürü şiddetli bir reaksiyonudur. Lakin, İ- ranı temellerinden sarsan sosyal hu- zursuzluğun ancak bir yönüdür. Beyler ağalar Gerçi Dr. Emini seçim bahsinde ver- diği sözü tutmamıştır. Emini ik- tidara geldiği zaman ilk fırsatta se- çim İL söylemişti. O za- mandan bugüne kadar araya giren zaman, Anayasanın Meclisin feshin- den itibaren yeni seçimlere kadar ver- diği mehili çoktan aşmış vs bu ba- kımdan. Anayasa ihlâl edilmiştir. Başbakan, seçim yapılacak olsa, Mec- lise, Milli Cephenin bütün elemanla- rı ile birlikte Şaha ve kendisine mu- halif olan unsurların hakim olacağını bilmektedir. Bu yüzden bu fikirden hareketle bir evvel bazı sosyal ve ekonomik reform- 22 Başbakan Emini Başı dertte adam ar yapmak ve bunları kararname yolu ile yürütmek gibi oldukça tehli- keli bir metodu benimsemiştir. o3u tutumun saiki ne kadar makbul olsa. Anayasanın ihlâli bir vakıadır. Lâ- kin, bu da başlıbaşına bugünkü olay ları izaha kâfi değildir. Çok zengin bir aileyi mensup o- lan Dr. Emini, bugün İranda iki züm- re tarafından kendi sınıfına ihanet etmiş bir adam sayılmaktadır. Bu iki zümre, iş adamlarıyla toprak a- ğalarıdır 1953 de Musaddıkın bertaraf edil- mesinden sonra plânsız, düşüncesiz bir kalkınma başlamış ve bundan su- ni bir refah hasıl olmuştur. Tabii bu refahtan da ancak vurguncu ve fir- satcı iş adamları faydalanmışlardır. Her türlü tahditten âzâde tutulan kredi ve divane bir liberasyon rejimi yüzünden memleketin bütün döviz kaynakları heba olup gitmiştir. Dr. Eminiilk iş olarak lüks sayılabile- cek ithal mallarının memlekete gir- mesine kayıtlar koymuş ve kredi mü- essesesini normal hudutları ( içinde zaptetmeye çalışmıştır. Bu da elbet- e ki iş muhitlerinin gazabını Emini üzerinde toplamıştır. Fakat öte yandan bu suni gelişme- -i önlemenin yalnız vurguncuları de- gil, kredi ile işleyen fabrika ve tez- gâhları da durdurmak suretile açık- ta bırakılan bir işçi kitlesini de çile- den çıkardığı şüphesizdir. Dr. Emini spekülasyon ve vurgunu (o önliyeyim derken otomatik olarak bir proleter- ya dâvası da yaratmıştır. Toprak reformu İranda 195 den beri çiftçiye toprak dağıtıldığı bilinmektedir. o Fakat bu topraklar Şahın topraklarıdır. Dr. Emini işbaşına gelince reformu taze- lemiş ve oAzerbeycandan başlamak suretiyle tatbikata geçmiştir. Yüzler- ce, binlerce köye sahip olan feodalle- rin elinden topraklar alınarak köylü- ye dağıtılmaktadır. Ağalara, ellerin- den alman topraklarına mukabil 20 yılda itfa edilmek üzere & 6 faizli bonolar verilmektedir. Toprağa sahip AKİS, 29 OCAK 1962