9 Ocak 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

DÜNYADA OLUP BİTENLER gösteren bu kavganın konusu, Laos'- un durumuydu. Gerçekten, geride bı- raktığımız hafta içinde Laos'un du- rumu büsbütün karışmış ve AKİS'in daha geçen sayısında ileri sürdüğü İhtimal gerçekleşmişti: o Vientiane'- dan atılan Kong Lee kuvvetleri ku- zey eyaletlerindeki solcu Pathet Lao kuvwvetleri ile birleşince oOLaos yeni bir Kore olmak o tehlikesiyle karşı karşıya kalıyordu. Sovyetler Birliğine (o bakılırsa bu durumun tek sorumlusu, Birleşik A- merikaydı. Hindiçini savaşını erdiren Cenevre andlaşmaları nam'ı kuzeyi solcu, güneyi sağcı ol- mak üzere ikiye ayırırken Laos ve Kamboçyanın da tarafsızlıklarını derpiş etmişti. Gene bu andlaşmalar gereğince Kanada, Hindistan ve Po- lonya temsilcilerinden kurulacak bir kontrol komisyonu, tarafların bu hü- kümlere uyup uymadıklarım denetli- yecekti. Laos Hükümeti, artık işinin sona erdiğini ileri sürerek, 1958 yı- lında bu Okomisyonun dağılmasını sağladı. Moskova, A.B.D. nin bu ko- misyon dağıldıktan sonra Laos'taki sağcılara silâh vererek bunları ikti- darı ele almaya kışkırttığım ileri sü- rüyordu. Nitekim geçen Ağustos a- yında kurulan tarafsız Suvanna Fu- ma kabinesi de. Amerikan yardımıy- la beslenen Fumi Nosavan kuvvetle- ri tarafından iş başından uzaklaştı- rılmıştı. Moskovaya göre şimdi ya- pılması gereken iş, bu Amerikan yar- dımının derhal kesilmesi ve dağılan kontrol komisyonunun yeniden top- lanarak Laos'un Cenevre andlaşma- larına uymasını, başka bir deyişle Vientiane'da otarafsız bir hükümet kurulmasını sağlamasıydı. Amerikan Hükümeti, bu Sovyet iddiaları karşısında, Laos'a uzun zZa- mandır askeri yardım yaptığını sak- lamıyordu. Ancak bu yardımı meşru hükümetin isteği üzerine yapmış, ge- çen Kasım ayında Laos durumu ka- rışınca da kesmişti. Halbuki Sovyet- ler Birliği, Komünist Çin ve Kuzey Vietnam'ın aracılığıyla solcu Pathet Lao kuvvetlerine silâh yollamaya ha- lâ devam ediyordu. Bu arada bir A- merikan uçağı bu Sovyet yardımını tesbit için havadan resim çekerken ateşe tutulmuştu. Washington, bu- nun Sovyet marifeti olduğunu ileri sürüyordu. Diğer yandan, geçen bal- ta solcularla birlesen Kong Lee kuv- vetleri Laos'un kuzey eyaletlerinden Phong Sali'yi ele geçirmişler, böyle- ce yeniden Vienfiane'a o yaklaşmış- lardı. Washington bunun da ancak Sovyet yardımiyla başarıldığını söy- lüyordu. 26 Laos meselesi, Sovyetler Birliğiy- le A.B.D. nin yanısıra, İngiltere ve Fransayı da yakından ilgilendiriyor- du. Bu iki devlet Cenevre andlaşma- larının imzalayıcıları arasında olduk- ları gibi, Güney ve Uzak Doğudaki çeşitli çıkarlarını da odüşünüyorlar- dı Fakat ne var ki İngiltere ile Fran- sanın görüşü bu konuda Birleşik A- merikanınkine pek uymuyordu. Was- hington Laos'ta sağcıların duruma hâkim olmasını Uzak Doğunun si- yasi dengesi bakımından kaçınılmaz görüp her ne pahasına olursa olsun Boun Oum Hükümetini desteklemek isterken Londra ve Paris, sağcıların çoğunlukta değil belki azınlıkta ol- duklarını, tarafsızlık politikası takip edilmesini isteyen pek çok Laos'lu bulunduğunu gözönünde tutarak La- os için tek çıkar yolun tarafsız bir liderin başkanlığında okurulacak bir milli birlik hükümeti olduğunu düşü- nüyorlardı. Nitekim bu düşünce ile, İngiliz Hükümeti, Cenevre andlaşma- ları ile kurulan kontrol komisyonu- nun tekrar toplanması için Boun O- um Hükümeti nezdinde teşebbüse bi- le geçti. Amerikan Hükümetinin hiç de iyi gözle görmediği bu İngiliz te- şebbüsünü Boun Oum açıkça reddet- medi, fakat müsbet de cevaplandır- madı. Boun Oum'a göre bu komisyon yeniden çalışmaya (o başlasa bile ne solcuların, ne de tarafsız Fuma'nın yeniden Laos Hükümeti içinde yer almaları düşünülebilirdi. Boun Oum'un bu görüşünün A- merikan görüşüne çok o benzediğine, hattâ onun aynı olduğuna şüphe yok- tu. Solcuların, ya da tarafsızların La- os Hükümeti içinde yer almalarının bu ülkeyi önünde sonunda sonunda demirperde arkasına düşüreceğine inanan Amerikan Hükümeti buna en- gel olmak için gerekirse kuvvete baş- vurmaya bile kararlı görünüyor, bu arada alınacak tedbirleri görüşmek için SEATO Konseyini toplantıya ça- ğırdığı gibi Pasifike büyük bir deniz kuvveti de yolluyordu. Öyle görülü- yor ki, Laos'ta çıkar yolun, içine sağ- cılarla beraber tarafsızları ve bir de- receye kadar da solcuları alacak bir milli birlik hükümeti kurmak oldu- gunu kabule yanaşmıyan Eisenhower idaresi bugün anlaşmazlıkların kuv- vet yoluyla değil, politik ustalıkla çö- zülmesi gerektiğini giderayak bile anlıyamıyordu. Bu gidişle oparsayı toplayan, her sefer olduğu gibi gene Sovyetler Birliği olacaktı. AKİS, 9 OCAK 1961