14 Kasım 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

DÜNYADA OLUP BİTENLER A.B.D. Sam Amca kımıldanıyor (Kapaktaki o Başkan) O rta çaptaki Washington hava ala- nında, olağanüstü bir kalabalık ve telâş vardı. Bardaktan boşanırcasına düşen yağmur renk renk şemsiyelerin üzerinde yeknesak bir gürültüyle trampet çalıyordu. Şeref Salonunda, biri uzun 70 yaşında, diğeri daha u- zun 47 yaşında, dış görünüşlerindeki benzerlik lacivert elbiseler giymiş ol- getirdikten sonra yavaş fakat hısım- la, "O keçi inatlı delikanlıyı Beyaz Sarayın eşiğinden içeri sokmamak için elimden geleni yapacağım!" de- di. Hâdise, geçen ayın başında bir pa- zartesi günü, saat 9 da cereyan edi- yordu. 70 yaşındaki, Amerika Baş- kanı Eisenhower, 47 yaşındaki de Mu- avini ve Cumhuriyetçi Partinin Baş- kan adayı Richard Milhous Nixon'- du. Nixon, geçirdiği bir otomobil ka- zasında sakatlanan bacağını Walter Reed Askeri Hastahanesinde tedavi ettirdikten sonra, başdöndürücü Baş- kanlık seçimi kampanyasını devam ettirmek üzere yeni bir ekspres tur- neye çıkıyordu. Eisenhower de uğur- lamağa gelmişti, özel olarak kirala- nan dört motorlu "Elektra" uçağı, sırılsıklam apronda izler obırakarak harekete başlayınca, Eisenhower da- hil herkes kol sallamağa ve el çırp- mağa koyulmuştu. Ne vardı ki tam 32 gün 18 saat geçtikten sonra, ismi John Fitzgerald Kennedy olan 43 yaşındaki o "keçi inatlı delikanlı “, değil Amerikanın i Eisenho- kuvvetin önüne set kendisine elini kolunu sallıyarak "Be- yaz Sarayın eşiğinden içeri" girmeği sağlıyacak bir hak kazanmıştı. İstih- faf ve istihkar kokulu beyanatı veren Eisenhower de, ona harıl harıl teb- rik telgrafı hazırlamakla meşguldü. Ancak foto-finiş ile tespit edilebile- cek bir zafer kazanmış, popüler ra- kibi Nixon'u hem iki de rekor kura- rak yere sermiş, Beyaz Sarayın en genç ve ilk Katolik Başkanı olmuştu. Dünya efkâr-ı umumiyesinin emsal- siz alâkası, dikkatli ve heyevanlı na- zarları huzurunda yer alan ve 70 mil- yona merikan vatandaşının katıldığı tarihi seçimi, takriben 300 AKİS , 14 KASIM 1960 Başkan Kennedy Seçim, şampiyonu bin rey, kıl kadar farkla önde bitir- mişti. Çocuk yüzlü Kennedy, 1789 danberi yer alan 44. seçimde, 32. Baş- kan olarak 20 Ocakta Eisenhower'in boşaltacağı erişilmesi güç, şerefli ve haşmetli koltuğu devralacaktı. Zafer üstüne zafer giyasi tarihin kaydettiği 3 ay süren en çetin ve mücadeleli kampanya- yi müteakip, geçtiğimiz haftanın başındaki seçim günü devkâri yüzöl- çümüne sahip Amerikanın dört bir bucağında derin bir sükünet hüküm sürüyordu. Halk, seçim kulübelerinin mahremiyetinde destekledikleri aday- lar lehinde oylarını kullanmak üzere, sabahın sekizinden itibaren kuyruklar teşkil etmeğe başlamıştı. Havaların, karın yağdığı orta-batı bölgesi hariç bütün Amerikada, takvimlerin gös- terdiği sene parçası ile hiç te müte- nasip olmıyan derecedeki mükemme- liyeti, iştirak nisbetini rekor seviyeye çıkarmıştı. Seçimler, tek bir hâdise hariç, kulübelerin kapandığı saat 18'e kadar hiçbir maraza patlak vermeden ve nizamlara tamamen uygun geç- mişti. Sâdece Ganalı bir diplomat, o- lup bitenleri takip için girdiği güney eyaletlerinden birindeki bir seçim bü- rosundan, zenciligi ileri sürülerek ka- pı dışan edilmişti. Gana'nın Washing- ton Büyük Elçiliği olayı protesto et- miş, Amerika Dış İşleri Bakanlığı da derhal özür diliyerek işi tatlıya bağ- lamıştı. Salıya tesadüf eden 8 Kasımda, seçmenler sâdece, müteakip dört se- ne zarfında kendilerini idare edecek Başkana rey vermemişlerdi. Senato âzalarından Üçte biri olan 34 sandal- ya, Temsilciler Meclisinin 437 sandal- yasının tekmili yeniden doldurulmuş- tu. Amerikada mevcut 50 eyaletten 27 sinde Vali seçimi de yapılmıştı. Ayrıca binlerce savcı, belediye ve vi- lâyet memuru, şerif vs. de intihap e- dilmişti. Bundan evvelki Ayan Meclisi 66 Demokrat ve 34 Cumhuriyetçiden te- i. Seçime tâbi tutulan ni kuvvet muvazenesi 64-36 şeklinde ayarlanmıştı. Ayan Meclisinin üçte biri her iki senede bir değiştirilmek- tedir. Senatörlük müddeti de altı yıl- dır. Daha önceki Temsilciler Meclisi 283 Demokrattan ve 154 Cumhuriyet- çiden kurulmuştu. Şimdiki Temsilci- Vi Meclisinin 437 sandalyasının 259 u Demokratlar, 178 ini d iyiler işgal edecekti. öylece, hayalperestlikten uzak bir idealist olan Kennedy, Kongrenin her iki Meclisinde de rahat çoğunluk- lara sahip ilk Başkan olmak şansına da ulaşmıştı. Demokratlar salı günü, 27 Vali- likten 15'ini kazanmışlar, 12'sini de . Se- dir. Netice olarak hâlen 50 eyalette 34 Demokrat, 16 Cumhuriyetçi Vali mevcuttur. Demokratların genel ba- şarısına rağmen ir m topladıkları reylerin nisbetinde cüz de olsa, hissedilir bir artış kaydedil. misti. Terkedilemiyen sistem aşkan ve Başkan Muavinliği seçi- B mi çift dereceliydi. Modern şart- lar altında böyle bir sistem, seçim i- şini ağırlaştıran bir-nevi modası geç- miş usül kabul edilmekteydi. Ancak Amerikada gelenek olarak ve Ana- yasa tarafından tespit edilmiş olma- sı dolayısıyla kolayca değişmez bir şekilde yerleşmişti. Şimdiye kadar Kongrede çift dereceli sistemin değiş tirilmesi maksadını güden 100 den fazla teklif müzâkere edilmiş fakat sadre şifa hiçbir karara varılamamış- t. Sistemin Amerikan seçimlerinin ananevi bir parçası olarak daha çok uzun müddet mevkiini muhafaza ede- bileceğini kestirmek için politika ilmi ile uğraşmış bulunmak zaruri değil- di. Seçmenler, reylerini doğrudan doğ ruya Başkan ve Başkan Muavini a- daylarına değil, ikinci seçmen adı ve- 21