25 Ağustos 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

DÜNYADA OLUP BİTENLER ve yerine, halkın oyu ile, seçim plat- formunu Rusya ile yapılacak barış andlaşması temelıne dayayan Hato- yama getirilm Hatoyama, 1ktıdara geçer geçmez, ilk iş olarak, Rusya ile devamlı bir barış kurma imkânlarını arama gayretlerine girişmiştir. Bu gayret- ler neticeye sanıldığı kadar kolay ulaşmış değildir. Zira bu sıralarda Rusya ile Japonya arasında çözül- mesi gerçekten güç bir leler vardı. Bunların başlıcaları esir- ler, adalar ve balık avı meseleleri idi. 1955 Haziranında, Londra'da, Rus- Japon barış andlaşmasının hazırlan- ması yolunda ilk görüşmeler başla- dığı zaman, Rus ve Japon diplomat- larının önüne ilk çıkan engel esirler meselesi olmuştur. Rusya, 1946'da yaptıgı ateş kes" andlaşması gere- ğince, her a 50.000 Japon harp esi- rini Vatanlarına iade edecekti. Sov- yetler, gerçekten, 1949 yılına kadar bu vecibeyi yerine getirmişler, ancak aynı yılın sonunda, ellerinde bulunan arp esirlerinin tükendiğini 'İteri sürerek» bundan böyle iade edi- lecek Japon harp esirinin bulunma- dıgını bildirmişlerdir. Rusya'nın bu beyanı Japon idarecilerinin şiddetli reaksıyonu ile karşılaşmıştır Japon idarecilerine göre, Sovyet Rusya, linde iade ettıklerınden başka 40. 000 harp esiri daha bulunduruyordu. Ja- pon idarecileri, Londra görüşmeleri başladığı şıralarda, bu sayıyı 12.000 adar indirmeye razı olmuşlardı. Londra görüşmelerinde Rus ve Ja- pon diplomatlarının onune çıkan i- kinci ve en önemli gel de adalar meselesiydi. Bılındıgı gıbı 1945 yı- lında, Yalta'da, Kuril adaları, Saha- lin adasının üney yarısı, Habomai ve Şikotan adaları, Rusya nın Japon- ya'ya karşı savaşa girmesine karşı- lık olarak. Başkan Roosewelt tara- fından Sovyetlere — hediye edilmişti. Başkan Roosewelt'in bol keseden sa- vurduğu bu ihsanda Amerikan Ge- nel Kurmayının yanlış hesaplarının büyük payı vardı. Amerikan Genel Kurmayı, Roosewelt Yalta'ya gider- ken. Uzak Doğu savaşının en az bir buçuk yıl daha devam edecegını Ja- ponya'yı yenebilmek için Rusya'nın desteğine muhtaç bulunduğuna dair raporlar vermişti. Halbuki Japonya Rusyanın Uzak Doğu savaşına ka- tılmasından altı gün —sonra teslim olmuş ve Sovyetler, altı günlük ucuz bir kahramanlık sayesinde büyük toprak parçaları kazanmışlardı. Japonlar. 1951 San Fransisco and- laşmasıyla, bu topraklar üzerindeki haklardan feragat etmiş bulunuyor- lardı. Ancak Sovyet Rusyanın San Fransisco andlaşmasına katılmaya- rak Japonlarla ayrı bir barış imza- lamak istemesi üzerine, Japon idare- cileri, bazı tavizler bahasına, bu a- dalardan hiç olmazsa bir kısmını kurtarabilecekleri ümidine kapılmış- lardı. Japonlar, Londra goruşmelerı sırasında, adaları Sovyet Rusya'nın elinde bırakmaya bir an bile yanaş- mamışlar ve bu Japon inadı görüş- meleri çıkmaza sokmuştu. 16 Hatoyama 'un — kudreti Japon dıplomatlarının bu hususta- ki ınatları hiç şüphe yok ki, o sıra- larda Japon halk oyunun desteğine de dayanıyordu. Ancak adalar mese- lesinin —Rusya ile — yapılacak barış andlaşmasına engel olması zamanla halk efkârım bıktırmış ve Japonlar, büyük bir üzüntüyle de olsa, Sovyet Rusya ile normal dıplomatık müna- sebetlerin kurulabilmesi için, adalar meselesi üzerinde israr etmemek ge- rektiğini anlamışlardı. Japon halk oyunun bu degışımınde Sovyet dip- lomasi gücünün de büyük payı oldu- ğunu unutmamak gerekır Hakika- ten Sovyet Rusya, Londrada geçen yılın Haziran ayında başlayan Rus- Japon görüşmeleri başarısızlıkla ne- ticelendikten sonra, Kuzey Pasifik- teki balık avını sıkı kayıtlara bağ- layan bir karar çıkarmış ve bununla, endüstrisinin büyük kısmını balık a- vına bağlamış bulunan Japonların ekonomik durumlarını tehdit eder bir tavır takınmıştı. Bu karar üze- rine Sovyet Rusya ile balık avı konu- sunda temasa geçmek zorunda kalan Japonlar, geçen Mayıs ayında, Rus- larla bir balıkçılık anlaşması imza- lamışlardı. Ancak Sovyet Rusya, bu balıkçılık anlaşmasının — yürürlüğe girmesi için, barış - andlaşmasının imzalanmasını şart koşmuştu. Ken- dileri için hayati ehemmiyet taşıyan bu balık' avı anlaşmasının yururluge girebilmesi için, Japonların çoğu es- ki adalarının elden gitmesine razı ol- maktan başka çare görememişler ve hükümeti - toprak kaybı bahasına da olsa - barış andlaşmasını imzala- maya zorlamışlardır. İşte bundan iki hafta kadar önce Moskova'da tekrar başlayan Rus - Japon-barış görüşmelerine giden Ja- pon heyeti, halk efkârının bu baskı- sı altında bulunuyordu. Japon Dış İşleri Bakanı Şigemitsu, başlangıçta, eski Aadalarım Ruslara — kaptırma- mak için buyuk gayretler sarfetmiş, fakat sonunda mağlüp — olmaktan kurtulamamıştır. Bu Japon mağlü- biyeti, şüphesiz, — Rusya için büyük bir başarıdır. Japon diplomatlarının adalar ko- nusunda Rusyaya — verdikleri büyük taviz, bir yıldanberi sürüncemede o- lan Rus Japon barış — görüşmelerini birden çıkmazdan kurtarmıştır. çen hafta Moskova'dan alınan haber- ler -eğer araya Londra Konferansı girmeseydi- şu günlerde barış ant- laşmasının imzasının bile mümkün olduğunu gösteriyordu. Öyle anlaşı- lıyor ki Rusya ile Japonya arasında normal diplomatik münasebetlerin kurulmasına çok zaman kalmamış- 25 AĞUSTOS AKİS, 1956