25 Ağustos 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

DÜNYADA OLUP BİTENLER. matikman cumhurbaşkanı olursa., Cumhurıyetçı partinin "kudema" sı yani Taft'ın ıntıkamını almayı dü- şünen reaksiyoner kanadı- nın giz- lice tahayyül ettiği bu ihtimal, par- tinin liberal unsurlarını son derece korkutuyordu. İşte Stassen'in Ike'- n tal rafsız fakat — mütebessim na- nunde Nıxona sertçe cephe alışı, bu genç ve zeki Cumhuriyet- çi liderin karıyerı ıle ilgili hesapla- rı bir yana, Ike'ı bile başkanlıgının ılk senelerinde bocalatan bu perest cumhurıyetçılere başkanlık yo- lunu kapatıyordu. Dış politika me- selelerını hal tecritçi — devirlerden kalma itiyâdlarla incelemeye alışı eski Cumhuriyetçilerin Nixon'un ar- kasında sıralanmalarına bir mukabe- olmak üzere Ike silahsızlanma le sekreterı Stassen, liberal vali Her- Harry $S. Truman Senarist ter'in başkan yardımcılığına seçil- mesi için propagandaya girişti. Bu- tün bir parti teşkilâtının ve "Tim gibi muhafazakâr mecmuaların ıg— neleyici" tenkitlerine rağmen, Stas- sen mücadelesine başladı. Ak saçlı ve tatlı gülüşlü bu genç Cumhuri- yetçi lider, belki biraz geç bile kal- mıştı. Zira Nixon'un cidden şanslı tek aday olduğuna hiç değilse par- tinin ileri gelenleri inanmış bulunu- yorlardı. Bu sebeple bir çok liberal görüşlü partilinin kalpleri Stassen'- den tarafa bile olsa, Nixon'a karşı ağızlarını açmak cesaretini göster- meleri çok şüphelidir. Fakat ne olursa olsun, Stassen'in cephe alma- sından sonra bu ayın sonunda San Francisco'da toplanacak olan Cum- huriyetçilerin Büyük — Kongresinde Nixon'un başkan yardımcılığı aday- 12 Kapaktaki Politikacı Adlai Stevenson ecen hafta perşembe günü Londra'da "Süve Konferan- " toplanırken Chicago'daki Inter- natıonal Amphitheatre'da da 1200 delege Demokrat Partinin "Başkan adayı" seçımlerıne geçmek üzerey- diler. Ortada iki isim dolaşıyordu. İkisi de dünya ölçüsünde şöhret yapmış şahsiyetlerdi: Adlai Ewing Stevenson, Averell Harriman. Bi- rincisinin aday seçileceğine mu- hakkak nazarı ile bakılıyordu. Ste- venson 1952 senesinde Demokrat Partinin başkan adaylığını kazan- mış, fakat seçimde Elsenhower'e karşı Başkanlığı kaybetmişti. Si- yasi mücadeleye irmeden önce Illincis Eyaleti valisiydi. O sene Stevenson adaylık için parlak bir mücadele yapmış ve yeni bir isim olmasına rağmen Amerikanın si- yasit tarihinde bir Başkan adayı olarak 1986 da Roosevelt, 1952 de de Elsenhower'den sonra en fasla o toplamıştı. Harriman ise, Ameı'ıkanın sayılı sıyasılerınden biri ve 1954 den beri New 1 York valisiydi. Bu seferki Başkanlık a- ayı seçiminde onun da şansının kuvvetli oldugu söyleniyordu. Hatta seçimin neticesi üzerinde büyük ölçüde tesiri olacağı iddia edilen eski başkan Truman bile seçimden bir gün önce Harriman'ı desteklediğini açıklamış ve Steven- son'un. karşısında cephe almıştı. Fakat bütün bunlara rağmen 18 Agustos tarihli gazeteler, Steven- son'un zaferipi nyaya ilân edi- yorlardı. Stevenson ezici bir ço- ğunlukla ve birinci turda 210 a karşı 905 rey alarak 6 Kasım 1956 da Demokrat Partinin Baş- kan adayı olarak — Eisenhowerin karşısına ikinci defa çıkmak hak- kını kazanmıştı. Stevenson eşi az bulunur mükemmel bir aydın, ör- nek bir mücadeleciydi. Kuvvetli bir hatip, tecrübeli bir hukukçu ve idareci — olan Adlai Stevenson, dünya — meselelerini gayet iyi bilen bır siyaset ada- mıydı. 1952 de Başkanlık seçimi- ni kaybettikten sonra dünya gezi- sine çıkan Stevenson otuz mem- leket dolaşmış, bu arada Türkiye- ve de gelmişti. O zaman çeşitli dünya meseleleri hakkında ken- disine sualler soran Türk gazete- cilerine '"bu seyahate sorduğunuz suallerin cevaplarını öğrenmek için çıktım, bu seferlik beni affe- din" diye cevap vermişti. Bu seyahat onun "Sovyet Ko- münist emperyalizminin hür dün- Iiğına seçilmesine artık yüzde yüz nazarıyla bakılamamaktadır. Nixon meselesi Cumhuriyetçi par- tinin bir iç meselesi olarak kalma- ya ıçın gerçek bir tehlike oldu- ğu" hakkındaki kanaatini bir kat daha kuvvetlendırmıştı hatten dönüşünde, "geçmişt duğu gibi gelecekte de dünyanın hür memleketlerini — desteklemek için' iktisadi ve askeri gücümüzü kalkındırmak zarureti üzerinde 1s- rarla duracağız" diyordu, Stevenson, Komünist Çin'in Bir- leşmiş Milletlere alınmasının a- leyhinde olduğunu açıkça ifade e- diyordu. Ona göre Amerika, "ko- münist emperyalızmının bir kur- tuluş değil, aksine hürriyet, sos- yal adalet gibi tabii insan hakları için sömürgecilikten daha aman- sız bir tehlike olduğunu Asya memleketlerine anlatmalı, — onları ikna etmeliydi". 1952 de Başkan adayı seçilme- den önce Stevenson Illinocis Eya- leti valisiydi. Amme hizmetine ilk efa orada başlamıştı. Valiliğe seçilişi de Başkan adaylığına seçi- lişi kadar parlak — olmuş. Eyalet tarihinde valilik — mevkii için on- dan fazla rey alan görülmemişti. Valılıkte kaldığı — müddet içinde Eyalet Teşkilât kanununda me- murlar lehine . değişiklikler yap- mış, akıl hastahanelerini islah et- miş, bir çok — vergileri indirmiş, devlet yollarım — tamir ettirmişti. Stevenson'un siyaset merakını dedesinden tevarüs ettiğini ileri sürmek hiç te yanlış bir iddia ol- maz. Dedesi, Grover Cleveland'ın ikinci defa Başkanlık ettiği 1892- 1896 yllarında Başkan Yardımcı- lığında bulunmuştu. 1900 yılında Los Angeles'te do- ğan Stevenson'un babası Lewis Green Stevenson da uzun zaman Illinocis Eyaletinin Umumiti Kâtip- liğini yapmıştır. İlk tahsilini Bloomington'da yapan Stevenson, koleji bitirdik- ten sonra bir yıl da İsviçre'de o0- kumuş, 2 de Princeton Üni- versitesini — bitirmiş, daha sonra rward ve Northwestern Üni- versıtelerınde hukuk tahsil etmiş- Haya 1926 yılında Bloo- mıngton Daıly Pantagraph gaze- tesinde yazarlıkla atılan Steven- son bir müddet sonra serbest avu- katlığa başlamıştır. Simdi 56 yaşında olan Adlai Stevenson, belkide bundan iki bo- cuk Amerika Birleşik Devletlerı Başkam olarak hayatı- nın en mühim vazifesine başlıya- caktır. dı. "Sulh Bereket ve Terakki" slo- ganlarıyla seçim propagandası ya- pacak olan Cumhuriyetçi — idareye karşı çürütücü deliller — bulmakta AKİS, 25 AĞUSTOS 1956