10 Eylül 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

DÜNYADA OLUP BİTENLER Hürriyetperver Fransızlar Hürriyet istiyene ölüm yeni temaslara geçilmesini şart koş- mayı da unutmamıştır. Grandval'in başına patlayan kabak Geçen haftalar içinde cereyan eden bütün bu olaylar ve bırbırı peşisı- ra alınıp bozulan kararla ransanın sömürgeleri bahsinde belli bir siya- sete sahip olmadığını — göstermiştir. Bu konuda ne kadar dayanırsa o ka- dar kârlı çıkacağını düşünen Fran- sanın sömürgeleri ile olan münase- betlerinde prestij ve menfaat mese- lelerinden başka endişe duymadığı anlaşılıyor. Aksi takdirde — yaraya merhem olan bir plânı - başı sıkışın- ca tekrar avdet etmek üzere - çiğ- neyip geçmez ve bunu hazırlıyan a- damı vatana hiyanetle suçlandırmaz- dı. Esasen taht meselesınde tutulma sı ger, reken yolu haftalarc e bü- yük bir isabetle bulan ılerı goruşlu Grandvale Fransız kabinesinin yap- tığı itham Fransız zihniyetini belirt- mek bakımından manidardır: Grandval, Fas halkının arzusunu sez- diği — ve aksettirdiği — için, Fastaki Fransız menfaatlerine aykırı hareket etmekle suçlandırılmıştır. Bu da gös- termektedir ki Fransa, — sömürgele- rinde, ihsan haklarının tatbikinden ziyâde kendi çıkarını düşünmekte- iL, Fransız kabinesi şu anda zevahi- ri kurtarabilmek gayesiyle — Grand- valinkine çok yakın bir plânı kabul etmiş bulunuyor. Ancak bunun için Umumi Valinin istifası gerekmiştir; Bu garip bir tecellidir. Tarih herhal- e bugün Fransayı idare edenlerin bu beceriksizliğini ve garip zihniyetini kaydetmeden geçmiyecektir. Bu beceriksizliğin ve garip zihni- yetin kefaretini Fasta akan günahsız anlar ve Grandval ödemişlerdir. i ise Faure kabinesinin boy- nunadır. Faure, önümüzdeki günler- de, kendini çok daha zor durumlara düşmüş görürse şaşırmamalıdır. Birleşmiş Milletler Silâhsızlanma Su satırların yazıldığı — sıralarda 5 dünyanın at nazarları bir ke- re daha Bırleşmış Milletler Sarayına çevrilmiş bulunuyor. Birleşmiş Mil- letler silâhsızlanma tali komitesi A- merika Birleşik Devletleri, — Sovyet Rusya, İngiltere, Kanada ve Fransa delegelerının de iştirakiyle, Cenevre konferansı tarafından kendisine ha- vale edilen silâhsızlanma — konusunu müzakere etmede üzere toplantılarına başlamıştır. Cenevre, konferansında görüşülen mevzular okuyucularımızın hatırla- madadır. Bunlardan bir kısmı henüz konuşma zamanının gelmediği baha- nesıyle geriye atılırken, — diğer bir kısmı ya Ekimde toplanacak dört Dışışlerı Bakanları konferansına, ya- hut da esasen'mevcut bir takım ih- tisas müesseselerine gönderilmişti. arada silâhsızlanma meselesi de Birleşmiş Milletler silâhsızlanma tâ- li komitesine bırakılıyordu. Birleşmiş Milletlerin silâhsızlan- ma mevzuundakı gayretlerinin aşagı yukarı on senelik bir — mazisi Vardır Sılahsızlanma komitesi de 1952 yılında kurulmuştu. Fakat kurulduğu günden eri Sovyet- lerin propagandaları için kullan- dıkları bir teşekkül olmaktan i- leri gidemiyordu. Sovyet Rusya tem- silcileri, bu komisyonun toplantıla- rından, Rusyanın sulhçu — niyetleri hakkında nutuklar çekmek için fay- dalanıyorlardı. Batılılar da zamanla- rının büyük bir kısmını bu propagan- da nutuklarına cevap vermekle ge- çirdiklerinden Silâhsızlanma Komis- yonunun çalışmalariyle iftihar ede- cek bir geçmişi yoktu. Durum geçen. ilkbahara kadar böyle devam etmiştir. 10 Mayısta Sovyet Rusya tarafından yapılan bir- teklif, komisyonun çalışmaları — için müsait bir zemin hazırlamıştır. Sov- yet Rusya Birleşik Amerika, Rusya' ve Çinin silâhlı kuvvetlerinin bir ve- ya bir buçuk milyona; Ingiltere ve Fransa kuvvetlerinin de altı yüz elli bine indirilmesini istiyordu. Diğer memleketlerin orduları da bu nisbet- lere göre azaltılacaktı. Sovyetlerin yaptıkları bu teklif bütün dünyada müsait karşılanmış ve müzakerelere konu olmuştu. An- cak görüşmeler ilerledikçe Doğu ile Batı arasında yeni anlaşmazlıklar belirmekte gecikmemiştir. Bu sefer ki anlaşmazlık silâhsızlanmanın ta- rihinde ve kontrolünde meydana çık- .Başkan, mıştı. Gerçi silâhsızlanmanın Birleş- miş Milletler teşkilâtı tarafından meydana getirilecek milletlerarası kontrol komisyonları vasıtasiyle ya- pılması üzerinde mutabakat hasıl olmuştu; fakat, bu kontrolün nerede yapılacağı kararlaştırılamıyordu. Sovyetler Birliği sadece — münakale merkezlerinde, hava meydanlarında, ana yol ve limanlarda yapılmasını istiyor ve buralar kontrol edıldıkçe yeniden asker toplama ve silâhlan- manın mümkün olamıyacagını ileri sürüyordu. Batılılar ise kontrol e- kiplerinin askeri ve sınai butun te- sisleri teftiş etmelerini talep etmek- te ve bilhassa havadan kontroller istemekteydiler. Cenevre konferansında — silâhlanma meselesi görüşülürken — Eisenhower'in yaptığı bu mealde bir teklif hatırlardadır. Rus uçaklarının Amerika toprakları üzerinde, Amerikan uçak- larının da Rusya üzerinde uçarak is- tedikleri gibi resimler çekmelerini talep etmişti. Bu teklif konferans esnasında cevapsız bırakılmış, fakat Sovyet Şüraları reisi Bulganin, kon- ferans dönüşü Şüra önünde verdiği izahatta, teklifi tatbik kabiliyeti ol- mıyan bır istek olarak vasıflandır- mıştı. Ancak, sonradan bizzat Bul- ganin tarafından da tavzih edildiği gibi, bu teklifin reddi mânasına gel- mi yapılmasını Silâhsızlanma, komisyonunun bu seferki toplantısında silâhsızlanma- nın kontrolü meselesının yanısıra di- ğer bazı konulara da temas edilme- si - beklenilmelidir. Silâhsızlanmanın Dag Hammarskjöld Düşünmekten başka AKİS, 19 EYLÜL 1955