6 Ağustos 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

Bütün — bunlardan sonra Türkiyeye bakacak olursak ümitsizliğe düş- memeğe imkân yoktur. Basınımızda Cenevre görüşmeleri, ancak son haf- ta kısa ajans haberleri olarak ge- çirilmektedir. Hükümet bir müşahit dahi yollamak lüzumunu hissetme- miştir. Dana fenası, umumi efkârda, dünya kaderinin bahis konusu oldugu bu anlarda hiç bir tepki yoktur. Memleket bir sen, ben kavgası için- de en iptidai ve gülünç polemiklerle uğraştırılmaktadır. Sağduyumuz bu üşmüş, aklı selimimiz, kimselerde beğenmediğimiz toplum şuurumuz bu kadar mı gerilemiş,' du— mura uğramıştır ? "Bir kör döğüşü i- çinde nereden, nereye gittiğimizden bihaber, dünyadan, dünyanın şartla- rından Uuzak yuvarlanıp yıllarımızı dolduruyoruz. Aklı başında her insa- nın bütün bu aşiret görünüşüne bakıp da halimiz için esef, istikbalimiz için de endişe etmemesi imkânsızdır. e Cenevrede Elektörler Sarayı iki hafta için Doğu-Batı görüşmele- rini takip edecek dünya basınına tah- sis edilmişti. Binbir barajdan, polis kontrolundan geçtikten sonra akre- dite olan kaç gazeteci vardı bilir mi- siniz? Tam 1576!.. Dünyanın en akla gelmedik köşelerinden yığınla rapor- törler, gazeteciler, sinema ve radyo muhabirleri gelmışl erdi. — Yunanlılar sekiz, Yugoslavlar on iki, Pakistan- lılar on bir, Mısırlılar dokuz Suriye ve Lubnan dahi dörder gazetecı yol- lamıştı. Memleket efkârımızın ve ba- sınımızın gösterdiği seçkin alâkaya bakın ki benden başka ikinci bir Türk meslektaşım yoktu. Bunu utanarak gizlemek mecburıyetınde Konferansta görüşülen maddelere ve varılan kararlara geçmezden evvel dört büyükler için alman emniyet tedbirlerinden bahsetmek isterim, Cenevre giriş kapıları, garlar, hava alanları Zürich Kantonundan celbe- dilen askeri birliklerle kontrol altına alınmıştı. Terli, yabancı herkes fede- ral İsviçre polısının sıkı bir muayene- sinden geçmekte idi. Bütün bunlar yetişmiyormuş gibi Amerikan (FBİ) ajanlarının ve (G. lerin zaman zaman hayli akrobatik gösterileri Cenevrelilere hem korkulu, hem eğ- lenceli saatler yaşattı. Eisenhower- in arabasının yavaşladığı, her viraj- da canlı bir muhafaza perdesı altına alınması, ( Men) lerin sağ elleri ceplerınde kovboy gösterilerine kalk-. maları, gazetecilerin ve fotoğrafçıla- rın üstlerinde dolma kalemlerine va- rıncaya kadar 1nfîlak maddeleri a- ranması Amerikan dostlarımız için hiç de iftihar vesilesi sayılacak şey- lerden değildi. Hattâ buradaki A- merikan diplomatlarının ve Avrupa- da bulunan Amerikalıların bu sirk numaralarından zıyadesıyle mütees- sir oldukları aşikâr Buna mukabil Sovyet Delegasyo- nunun açık spor arabalarda günün hemen her saatinde Cenevre içinde ve civarında halk arasına karışarak AKİS, 6 AĞUSTOS 1955 DÜNYADA OLUP BİTENLER Cenevre'den bir görünüş Dünya tarihinden bir yaprak dolaşması eski Rus ziyaretlerini ha- tırlayan Cenevreliler için. hoş sürpriz oldu. Her vesile selâmlaşan ve gorunur bir muhafaza altında olmayan Sovyet İliderlerinin bu hali bilhassa Eisenhower'in gelişi ile mukayese imkânı bulan İsviçreli- lere bir hayli tuhaf gözüktü. Anlaşı- an Ruslar sempati taarruzlarına de- vam ediyorlardı. İtiraf etmek lazım ki, bunda, Cenevrede Amerikalılar- dan daha maharetli idiler. Buna mukabil Eisenhower konfe- ransın ikinci gününden itibaren işda- reyi eline almağa —muvaffak oldu. Başkanın State Department'la ve Foster Dulles'la hayli farklı görüş- lere sahip bulunduğu biliniyordu. Hattâ Dullesın konferans esnasında pek de iyi' bir mizaçta bulunmadığı aşikârdı. Eisenhower'in Sovyet lider- leri ile samimi hasbıhallerine ve müş- terek fotoğraflarına Dulles'ın iştirak ettıgını gören fazla değildi. una rağmen Eisenhower ılk başarısını kendi politik cihazı içerisinde idareyi yine kendi eline alması ile gösterdi. Almanyanın birleşmesi, — Avrupa- nın emniyeti ve silâhsızlanma mese- lelerinde doğu, batı arasında büyü görüş farkları vardı. Bilhassa Ruslar Avrupanın emniyetini ve müşterek bir emniyet paktını ön plâna almak ıstıyorlardı Fakat Mareşal Bulga- nin'in sözlerinde eski Rus İiderlerinin nutuklarını hatırlatan sertlik ve hü- cum yoktu. Ruslar Alman birleşme- sinden ve Alman silâhlanmasından endişe ediyorlardı. Bu endişeleri Ba- tılılar bilhassa Eisenhower tarafından teslim edilmekte idi. Yalnız teklifleri Rusya'ya verilecek garantilerin Al- manya'nın birleşmesinden sonra ta- hakkuk edebılecegı merkezinde idi. oş bir ile halk ile Adenauer'i Eylülde Moskovaya bek- leyen Sovyetlerin Almanlara yapa- cakları teklifleri elbette Cenevrede Batılıların tavassutuna — sunacakları beklenemezdi. Onun için Alman me- selesi kati bir sonuca varamadı. Sılahsızlanma hakkında Eisenho- wer'in dünyada geniş tepki uyandıran teklifleri Konferansa beşeri sıcaklığı getiren an olmuştu. Eisenhower pro- fesyonel bir diplomat değildi. — Eski bir asker olarak, bir silah arkadaşı sıfatı ile Mareşal Zukof'a doğrudan, doğruya hitap ederek konuşması ve Amerikanın hiç bir tecavüz harbine girişmiyeceğini kendi şeref sözü ile temin etmesi, karşılıklı bir intihar o- lan harbi ve baskın imkânlarını ön- lemek için Rusyan merikanın askeri tesis planlarının karşılıklı te- atisi ve hava keşiflerine izin veril- mesi hakkındaki teklifleri Konferansının en ileri hamlesiydi. Hattâ bu hamlelerin aşikâr olarak State Department'ını ve ingilizleri tedirgin ettiği .hissedildi. Fakat EBi- senhower her şeyi düşünmüştü. İkin- ci gün alelacele Stassen'i Cenevreye çağırttı. Stassen Cumhuriyetçi par- tinin en mutedil elemanlarındandı. Milli Savunma Bakan Muavini idi ve Eisenhower ile bir silâhsızlanma plâ- nı Üzerinde aylarca beraberce çalış- mışlardı. Konferans dağılırken varılan müs- bet neticeler azdı. Fakat çok daha önemli olan ve soğuk harbin şüpheci buzlarını eriten Karşılıklı bir samimi- et ve beraberce araştırma havası doğmuştu ki bunda da en büyük pa- yın Eisenhower'de olduğunu mek bir borçtur. Doğu ve Batı gö- rüşlerinin bundan sonra belki de da- ha sık tekrarlanarak insanlığın üze-