1 Kasım 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 9

memleketin takibedeceği zannolunan liberal bir iktisat inkişa- fiının ümit ve hamlesi kendi kendine durdu. Binaanaleyh biz, daha cihan buhranı başlamadan evvel, kendi hünye ve telâkki buhranımızı esasen yapmış ve bir iktisat buhranının bizimi gibi milli sermayesi teraküm ve sanayi tekniği teşekkül etmemiş bir memlekei isal edeceaği tabii merhaleye, yani hususi ticearet ser- mayesinin milli sanayii yaratması yerine, milli devlet teşkilât- çılığının millet sanayiini kurması zaruretine csasen varmış bulu- nuyorduk. Bu izahaltan sonra 1925 Şeker kanununun âdeta imtiyaza va- ran yardım ve muafiyetlerine rağmen, milli şeker istiklâlinin tahakkuku yolunda kazanılan mesaafenin azlığı (ç 14.5) ka- layca anlaşılabilir. 1925 prosperitesi devrinde liberal bir milli sermaye terakümüne ve binaenaleyh liberal bir iktisadi inkizafa göre hazırlanan bu kanun, 925 i takibeden depresyon devrinde müspet ehemmiyetinden bir kısmını tabiatile kaybetmiştir. Bu vaziyet, gerek Alpullu ve gerek Uşak'ta başlıyan şeker fab- rikası teşebbüslerinin de, daha fabrikalar harekete geçmeden, serbest sermaye piyasasında meydan alan kifayetsizlik netice- sinde ve sezmaye teşekkülü itibarile devlet yardımına koşması- nı ve bunlarda devletin ya doğrudan dağruya, ya dolayısile alâkasını zaruri kıldı: Millt şeker fabrikalarnın sermaye vaziyeti Uzak Alpullhu Devlet müecssesatı 640,518 Lira lş hankası 300,000 Hususi eşhas 321,000 » Zirant » 100,000 Salılmıyan, tahsilolunmı. 237,458 » Vilüyetler 40,000 yan Hususfi şahıslar 300,000 Maamafih fabrikaların sermayeleri sabit kıymetlerini de koru- muş olmayıp gerek bu kıymetlerin temini gerek işletme işleri için yeni devlet muzaheretlerine ihtiyac hasıl olmustur: Şirketin sermayvesi Sabit kıymeti Alpullu 750,000 Aksiyon 3,085,930 750,000 Obligasyon 1,200,000 2,116,000 p