1 Kasım 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 7

elinde az zamanda mühim sermayeler birikmişti. Bir takım dur- gun servetler her sahadan licari muamelelere akmaya baslamış va bu suretle ticari sermayc piyasalarındaki bu dolgunluk, ba- zı merkezlerde mühim ticaret sermayelerinin sanayi sahasına doğru bariz bir cereyan almasına sebep olmus va diğur taraf- tan hükümetin sanayi sermayesi plâsmanlarına karşı vad ve temin ettiği yardımlar bu cereyanı hattâ ağır sermayeli sanayi tesebbüslerine bile çekmiye baslamıştı. Bu arada fabrika tesisi işlerinden başka hattâ demiryollar inşasında bile taliini tecrü- be etmek istiyan serbest milli teşekküller görülmüstür. Hulâsa bu devirde bütün alâmeller memlekatimizde serbest mü- teşebbislerin elinde bir milli sermaye terakümünün basladı- ğinı ve memleket iklisadiyatınım liberal bir inkişaf seyri tnkip adeceği, devletin iktisadi hayatta fazla bir müdahalesi olma- dan, fakat mutedil bir gümrük himayasi altında milli sanayiin kendi kendini tesis edebileceği zannını bir kanaat halinde kuy- vetlendiriyor ve hâkim kılıyordu. Fakat gereck cihan iktisadiyatı, gerek memleketimiz bakımın- dan bir aralık gayet müszait görünen bu iktisadi gidişin, dizer taraftan da kendi içinde kendi reaksiyonunun rüşeymlerini ken- di kendine hazırlamakta olduğunu hattâ 1925 prosperitesinde bile müşahede etmek pek alâ kabildir. Çünkü bu devirda ciham- da ham maddeler ve gıda maddeleri istihsalâtı o kadar başdön- dürücü bir süratle artıyordu ki, bu artışın en yakın bir gelecelk- te, ham maddelerle gıda maddeleri istihsal eden memleketler arasında korkunç bir pazar mücadelesi doğurarak, geri teknikli ve satışları teşkilâtsız memleketleri mübadele sahasından kenara atacağı ve bu arada bazı memleketlerin, iktisadi manasile âde- ta kalplerinden vurulacağı pek alâ görülebiliyardu. Çünkü bir taraftan ham maddelerle gıda maddeleri istih-: lâtının istihlâk derecesile mütenasip inkişaf etmesinden sailı nazar diğer taraf- tan harp, ham maddelerle gıda maddeleri istihlâk eden mem- Jekatlarin vaziyetini dağiştirmişz, harhin inhisarlı kazançları sa- yesinde büyük mikyasta hamı madde ya gıda maddeleri istihsa- lâtına girişen yeni yeni memleketler payda aolmustu. Bu memle- ketler, harp içinde piyasadan çekilen memlekutlerin -meselâ Türkiye'nin- yeniden piyasaya çıkmasile bir gün olup vya yeni-