1 Haziran 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 39

bir devlet değildir. Alman demokrasisl tamamiyle başka türlü temeller Üzerine bina edilmiştir. Rusya ise, dünyanın altıda biri kadar geniş bir kıta üstünde insanların hiç görme dikleri, bilmedikleri bir hayat tecrübesi yapmakla meşgüldür. Libera! sistem ve dünya buhranı: Son asır sınaat ve para medeniyetini vücuda getirmiş olan ekonomik sistemler doğrudan doğruya Fransız inkılâbının ortaya atlığı prensiplerin çoctuğudur. Avrupanın şerefini ve kudretini teşkil eden o heybelli fabrikalar, o0 korkunç ban- kalar, o devağzı İimanlar, kısaca çarp medeniyeti dediğimiz muhteşem âlem, serbes rakabetten doğmuş ve yaşaması ancak serbes rekabelin devamına bağlı bir nizamdır. Halbuki serbes rakabet sistemi başka bir bakımdan bugünkü iktisadi ve siyasi iztirapların da başı olmuşlur. Sanayi arttıkça ken- dilerine dişarda pazar aramak ıstırarına düşen Avrupa mil- tetleri, bu nizam haricinde kalmış dünya kıtalarını kendi aralarında paylaşmak sevdasına düştüler. Ondokuzuncu asrin son kısmi ve yirminci asrın başlangıcı bn paylaşmanın çok defa kanlı didişme ve kakışmalarıyla doludur. Bir teraftan Afrika'nın, Asya'nın, uzak ve yakın Şarkın -Osmanlı devleti de dahil olmak üzere- bütün milletleri Londra'daki kanserli lordun, Paris'teki sefih bankerin, Alman- yadaki artiritik fabrika sahibinin menfaatine soyulup soğana döndürülürken, öbür taraftan, o kanserli lordla, o sefih ban- kerin ve artirilik fabrika sahibinin arasında vahşi bir müba- roze hüküm sürüyor, ve bu mübarezede herbiri nefes nvfese yorgun ve bitkin bir hale düşüyor. İşte, 1914 muharebesi serbes rakabet sahasımdaki bu ferdi boğuşmaların millet ve devlet halinde umumileşmesi demektir, Cihan harki : Bu bakımdan Cihan harbini Liberrl sistemin bir iflası gibi telâkki edebilirir. ve dolayısile Fransız İhtilâlinin de... Çünkü Cihan Harbinde biz yalnız Liberal sistemin inhidamını gör- medik, ayni zamanda, 93 prensiplerinin koyu bir kan ve çamur deryası içinde boğulup gittiklerine şahit olduk. 39