1 Haziran 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 31

mefhumlarını, seri halinde büyük ve ucuz istihsali, teşkilatta rasyonalizasyon unsurlarını bulan ve tatbik eden o olmuştur. Makina sanayiini, el sanayijinden müdevver bütün zaafların- dan temizleyen o olmuştur. Tarla ve çiftlik mefhumlarını kal- dirıp toprak fabrikaları keyfiyetini bilfül yaratan, o olmuştur. Ve bugün, Hindiyüh dağlarında yaşayan yarı - insanların bile kulaklarının zarını patlatan tarakalar ile yıkılan şey, onun mem- leketidir. Onun, o düne kadar “musluklarından yağ ve bal akan,, acayip cennet diye medihleri dilden dile dolaşan güzel memlekelidir. Bu hadiseyi de bazı kürsü iktisatçıları “buhran,, faslına ahyor- lar. Halbuki bunun buhran ile olan alâkası, buhranın buhranlar ile olan alâkasından da daha azdır. Kürsü iktisatçıları, o sırnaşık cücelerdir ki, bu hâdiseler devinin incik kemiğine kadar gelen boylarıyla onun cüssesini ihata edecek görüşe malik olmak isterler. Haâdise halbuki, iktisadi olan bazı va- gıflarına rağmen, hiç te klâsik iktisat görüşlerile izah edi- lebilir. birşey değildir. Ve Amerika tragedyası, Avrupa memleketlerinin hemen ayni zamanda olarak maruz kalmış oldukları bubramnın hiç te ayni değildir. Amerika tragedyasını şöyle tarif edebiliriz: Tekniğin, bir- çok miktarca birikmelerden sonra tehavvülâtına birdenbire artık miktarca değil doğrudan doğruya keyfiyetçe bir başkalık vererek kendini isliap etmeğe çalışan içlimat çerçevenin darlığını zorlaması ve onü parçalaması, yâni: 1789 ile 1848 arasında tedvin edilmiş yeni içtimat görüşler sayesinde, teknik, kendine geniş bir içtimai çerçeve buluyor, ve alabildiğine inkişaf ediyor. İnkişaf etmekte olan bu teknik, el sanayiini her taralta öldüren ve müsait içtimai şartları ( yâni Fransız inkdâbının müsait içtimai şartlarını ) nerede buldu ise orayı kendine vatan ittihaz eden makine sanayiidir. Cihan harbine ve harpsonrasına kadar, bu inkişaf, keyfiyetçe değil miktarca değişiklikler arzediyor. Makinelerin kudreti artıyor. “Keşifler ve ihtiralar,, başlığı altına giren bütün hâdiseler, insanın ihtiyaçlarını kapatmak işinde el yerine her tarafta makineyi ikame etmesi ameliyesini ifade ediyor. Bu keşifler ve ihtiralardan sanayi, durmaksızın istifade ediyor. Devamlı bir tıkanıklık ile karşılaşmıyor. Çün- kü tekniğin inkişafına muvazi olarak birçok milletler esirleş- 31