1 Haziran 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 33

şey, İşte budur. Cihanın, bu derin, manalı, ileri ve son dereçe tabif bünye istihalesidir. © Hadisenin Amerikada patlak vermesi de gösteriyor ki, “tek- niği iİstiap edemiyecek kadar darlaşmış bir içtimat çerçeve parçalanır,, kaidesi, modern İnkılâpların en güzel bir tarifidir. Amerika 0 memlekettir ki, orada, bir taraftan 1932 nin modera tekniği ve bir taraftan 1789 - 1848 in cemiyet telâkkisi çarpışmıştır. Bu hadise Belçikada yahut Fransada yabut İngilterede çıkamazdı. Nasıl ki 1789 a tekaddüm eden teknik inkılâbına da İngiltereden başka bir memleket sahne olamadı. Modern teknik sadece en yeni makine demek değildir. En geniş mikyasta cemiyet cüzlitmlarının en geniş ham madde, en geniş istihsal vasıtaları demirbaşları ve en geniş istihsal organizasyonlarile en rasyonel bir şekilde tatımini demektir. Gıda, giyinme ve ikamet meseleleri “standard,, esası üzerinden, yalnız Amerikada bir tarzı hal bulmuştur. Bu gibi başlıca insan ihtiyaçlarını temin etmek meselesinde ÂAvrupa tekniği, Amerikanınkine nazaran, bir vakitki el sanayilnin onu ayağının altında ezen makine sanayiine karşı olduğu kadar geri ve iptidaidir. Bunun içindir ki gözümüzün önünde gitlikçe teressüm eden yeni cihan nizamının sebeplerini ve kanuniyetlerini Amerika. nın geçirmekte olduğu buhranda görebilirizde Avrupa mem- leketlerininkinde göremeyiz. Benzer emarelere tesadüf etsek bile, bu emareler, aldatıcıdır. çünkü mütereddi bünyelerin emareleridir. Yukarıda dedik ki: İleri tekniğin geri içtimal çerçeveyi parçalaması hâdisesi ancak Âmerikada baş gösterebilirdi. Nasıl ki 1789 inkılâbına tekaddüm eden teknik inkılâbına da İngiltereden başka bir memleket sahne olamazdı .,, Burada hatıra şu sualin gelmesi mukadderdir: Peki ama, neden 1789 dan evvelki teknik inkılâbın içti- mat sahadaki mukabilini İngiltere değil de Fransa verdi? Çünkü, tekniği en ziyade inkişaf ettiren bir milletin içti- mat bünyesinde bir nevi alâstikiyet vardır. Farkında olmadan birçok içtimai, “preguge,, lerden (içtimat hüküm kalıpların- dan) kurtulabilir, Fakat bunların tamamını, ancak bir diğer 23