1 Ocak 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 23

anahtar sözcükleridir. Daha önce be- lirttiğimiz gibi, bazı bilgisayar sistem- letinde işletim sistemini oluşturan programlar ROM bellek üzerine yer- leştirilmişlerdir. Sert (Ing. hard) ve es- nek (Ing. floopy) olmak üzere disk kullanan sistemlerde ise işletim siste- mi disk üzerinde bulunur ve gerek du- yulan programlar RAM belleğe kop- ya edilerek kullanılırlar. Kopya işle- mini, komutu algılayan işletim siste- mi gerçekleştirir. CP/M İşletim-Hizmet Sistemi CP/M işletim sistemi, mantıksal olarak ayrılmış dört ana parçadan oluşur: lenecek donanım tanımlamalarıdır. Diğer yandan CP/M, bir işletim sis- teminden çok bir servis programları topluluğunu andırır. BIOS bölümü, donanım ile ilgili bağlantıyı sağlarken, kullanıcı ile iletişimi CCP bölümü ger- çekleştirir. Giriş, çıkış ve uygulama programlarının denetimini ise BOOS sağlar. CP/M'in gelişmiş biçimlerinden bi- ri olan 2.2 versiyonunda, 27'si disk iş- lemleri ile ilgili olmak üzere toplam 40 fonksiyon bulunmaktadır. Her birinin çok değişik kullanım biçimleri ve fonksiyonları olmakla birlikte 8-bit bilgisayarlar için geliştirilmiş son CP/M versiyonu olan CP/M Plus'ın daha sonra ayrıntılarıyla ele alacağı- miz bellibaşlı komutları şunlardır: 1) Temel G/Ç Sistemi (Ing. BASIC 1/O SYSTEM, BIO05) 2) Temel Disk İşletim Sistemi (Ing. BASIC DISC OÖPERATING SYSTEM, BOO5) 3) Konsol Komut İşlemcisi (Ing. Console Commarnd Processor, CCP) 4) Geçici Program Alanı (İng. Transient Program Area, TPA) CP/M'in en önemli özelliklerinden biri, makineye bağımlı olan bölümle- rin “*BIOS” başlığı altında toplana- rak, genelde dilin (sisteminin) bilgisa- yar donanımından bağımsız kılınma- sıdır. CP/M'in İntel SÖ80, 8085 ya da Zilog 80 kullanan ya da bunları simüle eden herhangi bir bilgisayarda kulla- nilabilmesi için yapılacak en önemli değişiklik, BIOS bölümünde gerçek- COPYSYS, DATE, DEVICE, DIR, DUMP, ED, ERASE, GENCOM, GET, HELP, HEXCOM, INITDIR, LIB, LINK, MAC, PATCH, PIP, PUT, RENAME, RMAC, SAVE, SET, SETDEF, SHOW, SID, SUB- MIT, TYPE, USER, XREF. Dolayı- sıyla CP/M Plus, 200'den fazla ser- vis programı olan Western Electric kökenli UNIKX sistemine oranla daha küçük görünümlüdür. CP/M'in 2.2 versiyonu, yer artırımı nedeniyle yal- nız 6 yerleşik (İng. built-in) komut kullanır. Bunlar, DIR, ERA, REN, SAVE, TYPE ve USER fonksiyonla- Tidir. Diğer CP/M 2.2 servis program- larının (örneğin DDT, PIP, STAT, ED vb.nin) diskten RAM bellek üze- rine kopya edilerek kullanılması gere- kir. CP/M 2.2'nin yerleşik komutla- rından DIR, ERA, TYPE, REN ve USER, bu özelliklerini CP/M Plus versiyonunda da devam ettirmektedir- ler. CP/ M, küçük görünümlü bir hiz- met dili (işletim sistemi) olmasına kar- şın, komutları oldukça beceriklidir. Diğer yandan yazım (İng. syntax) ve sözdizim kurallarının öğrenilmesi ye- terince kolaydır. Bugün CP/M'in iki versiyonu yay- gin olarak kullanılmaktadır: 2.2 ve Plus. Diğer versiyonlara örnek olarak, çok görevli ve çok kullanıcılı (Ing. multi-task/multi-user) sistemler için MP/M-A&6, 16-bit işlemlerle tek görevli tek kullanıcılı (İng. singletask/single- üser) sistemler için CP/M-86, yine 16- bit işlemcilerle çok görevli tek kulla- nıcılı (İng. multi-task/single-üser) sis- temler için Concurrent CP/M-86 sa- yılabilir. CP/M'in destek verdiği ve yaygın olarak bilinen kullanıcı programlama dilleri ve yardımcı yazılım şunlardır: DOASM (İntel 8080 Assembiy dili, Digital Research) 2) M-80 (Intel BOB0 ve Zilog 80 As- sembly dili, Microsoft Inc.) 3) MAC (İIntel 8O80, 8085 Assembiy dili, Digital Research) 4) BASIC-80 (Yorumlayıcı ve derle- yici BASIC, Microsaft Inc.) 5)CBASIC (Ara-derleyici BASIC, Digital Research) 6) HISOFT C (derleyici, Hisoft) 7)TURBO PASCAL (derleyici, Borland) 8) CIS COBOL (derleyici COBOL, Micro Focus Litd.) 9) COBOL-80 (derleyici COBOL, Microsoft Inc. 10) FORTRAN-8S0 (FORTRAN der- leyicisi, Microsoft Inc.) 11) PASCAL Z (derleyici PASCAL, Ithaca İntersystems) 12) AZTEC C (derleyici) 13) SMALL C (derleyici) 14) BDS C (derleyici) 15) ALGOL/M (ara-kod derleyici, CP/M Üser's Group) 16) PASCAL MT * (derleyici, Digi- tal Research) 17) Wordsıar (Metin işlem programı, MicroPR 18) dBASE Nİ (veri tabanı programı) 19) SuperCALC (hesap tablosu prog- ramı, Sorcim) 20) DR.GRAPH (çizim programı, Di- gital Research)