1 Ocak 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 18

liyle metin işlem, büro hayatını en olt kademesinde, sekreterler dü- zeyinde etkileyen bir teknolojik gelişme. Ancak metin işlemin tü- revi olan bir uygulama, fikir işlem (ideas processing) özellikle yöne- ticiler (ve yazarlar) için geliştirilmiş bir program türü, Çağdaş yöneticilerden bekle- nen erdemler arasında inisiyatifi, oanolitik bir zekâyi, hızlı karar alma yeteneğini, belli bir tür diploma- siyi sayabiliriz. Ama her günkü iş- leri arasında olmasa da, yöneti- ciler, dilinin, Üslubunun, düzenle- nişinin önemli olduğu kimi rapor- lar yazmak zorunda kalırlar. An- cak, çağdaş eğilim sistemlerinde klasik eğitimin tuttuğu yer ozaldık- çoa, geleneksel okuryazarlık be- cerileri, -iyl blir cümle kurabilmek, kopuksuz, iç bağlantıları iyi kuru- muş bir yazı tasarlayabilmek vb.- giderek seyrekleşti. İşte fikir İşlem paketleri tam bu boşluk gözönün- de bulunduralarak hazırlandı. Fikir işlem poketleri, yazıyı önce cümleler değil, fikirler şeklinde kurmanızı sağlıyor. Herhangi bir yazının tasarlanmasında, genel- likle şu iki yaklaşım birarada kul- lanılır, 1) Tepeden inme (top-down) kurgu: Önce yalnızca başlıca ko- nu başlıklarını İçeren genel bir plan çıkarmak, daha sonra her konu başlığını adım adım ayrıntı- landırmak, 2) Tabandan tavana (bottom up) kurgu: İşe, yazıda içerilmesi “Gereken 'atomik' bilgi parçalar- ni kaydetmekle başlamak ve da- ha sonra bunları bütünsel bir ya- pı içerisinde birleştirmek, Fikir işlem paketlerinde gerek genel konu başlıkları ve araların- doki ilişkiler kaydedilebiliyor, ge- rekse gerekli bilgiler, tek bir tuş hareketiyle yer değiştirebiliyor, konu başliıklarıyla ilişkilendiriliyor. Bu şekilde kurulmuş yazı. daha sonra bir metfin işlem programı kullanılarak cümlelere dönüştürü- lüyor. Tabii bu arada da bir üslup programı kullanılarak, kurulan cümlelerin ne ölçüde genel bazı iyi Üslüp kurallarına uyduğu da kontrol edilebilir. Karar Destek Sistemleri Yöneticiler için tasarlanmış ve fi- kir işlem paketlerine kıyasla daha çok tanınan ikinci bir program öbeği İse “koaror destek sistemleri” diye adlandırabilece- ğimiz programlar. Bugün bunla- nn en tipik örnekleri, VisiColc ya da ünlü Lotus dizisi gibi “spread- shest” programları Spreacadsheet temelde satir ve sütunlardan oluşan dev bir tablo- dur. Bu tablonun her hanesir'e sa- yı, formül, tarih ya da bir isim, bir başlık girebllir. Girilmiş sayı ya da formüllerden herhangi birinin de- giştirilmesi, bütün tabloda o sayı ya da formüle bağli olan büfün diğer değerleri de otomatik ola- rak değiştirecektir. Böylelikle, her- hangi bir yönetici belli bir konu- daki tüm bilgileri kendi istediği herhangi bir format içerisinde gö- rebileceği gibi. koşullu bazı ön- görülerde bulunabilir, belli seçim- lerin, faaliyet planlarının olası so- nuçlarının neler olacağını görebi- lir. Bu, spreadsheet programlarının klasik biçimi. Bugünlerde karar destek sistemleri giderek tümleşik programlar biçimini alıyor. Örne- ğin Symphony. Framework gibi programlar spreadsheet imkân- larını, metin işlem, veri tabanı iş- letimi ve grafik olanaklarla bir- arada sunuyorlar. Ama karar destek sistemlerinde asil büyük sıçrama, daha gele- cekte: Uzman sistemler, Şimdilik uzman sistemleri uygulamaları, tıbbi teşhis, elektronik devre tasa- tımlarının çözümlenmesi, toprak katmanlarının incelenmesi gibi olanlarla sınırlanmış durumda. Ama yakın bir gelecekte bunla- tın büro hayatına da uyarlanma- sı gerekebilir. Örneğin, çeşitli alt: kademelerle ilgili bilgilerin ana noktalarını İçeren bir uzman Sis- tem üst düzeydeki bir yöneticinin çok işine yarayabilir. Ya da çeşitli Vergi yasa ve düzenlemeleriyle il- gili bir uzman sistem, yöneticiyi danışmanlara bağımlılıktan kur- tarabilir. Randevuüler, Randevuler İyi bir sekreterden beklenen belki de en çileli iş, randevuları ayarlamaktır. Unutkan pafronlar, çıkarken randevu defterini de bir- likte götürenler bir dertse, biri ken- dilerinde, biri sekreterlerinde iki defter tutanlar başka bir derftir. Commodore Tek bir bilgisayarın kullanıldığı bir bürodo, elektronik bir rande- VU defteri tutmak. sekreterin işini hatıri sayılır ölçüde kolaylaştırabi- lir. O kadar ki, herhangi birrande- vu İstendiğinde, bilgisayar boş zamanları tarayarak randevuyu kendiliğinden verebilir. Fakat diğer mümkün uygula- malarda olduğu gibi, bu uygula- mada da, bilgisayarın dönüştürü- cü niteliği asıl bilgisayar teknolo- jisi, iletişim teknolojisi ile birleştiğin- de ve bilgisayor şebekeleri kurul- maya başlandığında ortaya çiki- yor, Buraya kadar saydığımız ör- neklerin çoğu, bürolarda zaten yapılmakta olan İşlerin yapılma- sını kolaylaştıran uygulamalar. ki- mi işleri makinelere devretseler de, bürodaki işlerin dağılımını, te- mel işbölümünü etkilemiyorlar. Muhasebe servisi artık, tek bir mu- hasebe programı ve öoperalörün- den ibaret olabilir, ama yine de, diğer servislerden bağımsız bir muhasebe servis varolmaya de- vam etmektedir. Oysa bilgisayar şebekelerinin kurulması ve işlerlik kazanması ile birlikte, bürodaki işlerin akışının tamamen dönüşmesi, yeni sınıf- landırmaların, iş gruplaşmalarının ortaya çıkması muhtemeldir. Yine randevu ve toplantıların düzenlenmesi örneğimize döne- lim. Çalışanların çeşitli terminalle- rin (iş istasyonlarının) başında ça- İiştığı bir büroda, aynı program hem çalişma mesdcilerini kayde- dip gerekli fazla mesai ücreftleri- ni hesaplayabilir, hem her çalışa- nın Üretkenliğini izleyebilir, hem de çeşitli çalışanların boş zaman- “ larını denkleştirerek büro toplan:- tılarının zamanlarını tespit edilebi- lir. Batı'da son birkaç yıldır yaygın- laşmaya başlayan bu tür uygula- moalar, ülkemiz için daha gele- cekte görünüyor. Bu tür bir uygu- lamaya geçilebilmesinin ön koşu- lu her düzeyden çalışanların bil- gisayar şebekesinin iş istasyonla- nna bağlanması. Türkiye'deyse bizim haberdar olduğumuz bir- kaç bilgisayar şebekesi uygula- mosı, henüz başlangıç aşamala- rinda, muhasebe ve stok koöntrol servislerini doğrudan doğruya idareye bağlamakta kullanılı- yor. D