1 Nisan 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 34

SİNEMA Jim, başarılarının çapı büyüdükçe eski hatasının çapını da gözünde büyüttüğü için, kendini, günahının kefaretini bir türlü ödemiş sayamı- yor. Böyle bir "fasit daire" içinde de huzuru ancak, kendine yakışan ölümde buluyor. Bir trajedi Gonrad' ın romanı ve onu ana Çiz- gilerine bağlı (okalarak perdeye aktaran Brooks'un filmi, klâsik bir trajediyi andırmaktadır. Gerçi klâ- sik trajedinin daracık, sımsıkı ka- palı, küçücük evreni, zaman, yer ve konu birliği "Lord Jim"de yok- muş gibi görünmekte, bütün bir ömrün süresi, bütün bir Güney Doğu Asya bölgesi, ikinci, üçüncü derecede olaylar dizisi (oObulunmak- tadır ama, bunlar yine de filmin trajedi niteliğim ortadan kaldır- mamaktadır. Çünkü "Lord Jim"de bütün ağırlık Jim'in kendisinde, bu arı trajedi kahramanının kendi kendisiyle mücadelesinde toplan- maktadır. Jim'in kendi kendini tanıması, kendisini yenmesi, aş- ması ve yenilemeğe çabalama- sı, bütün o değişik çevrelere, çev- resini saran kalabalıklara rağmen kendi iç dünyasında geçmektedir. Öte yandan, trajedinin vazgeçilmez unsuru olan alınyazısı, "Lord Jim"- in başından sonuna kadar bu tra- jedi kahramanının peşini bırakma- maktadır. Bu alınyazısı bazan bir merdivenden düşüp ayağını kırma, bazan bir geminin batışı, bazan bir tesadüfün yol açtığı değişiklik ol- maktadır. Hattâ bazan da -filmin sonlarında olduğu gibi-, eski yunan trajedisindeki oalınyazısı, kendine göre düşünceleri, hayat felsefesi ve giyinişi olan, elinden İncili düşür- meyen, "hıyarcık vebasından çok adam öldürmüş" Centilmen Brown kılığında ortaya çıkmaktadır. Nite- kim Jim'in büyük bir soğukkanlılık, rahatlıkla ölüme gidişinden önceki son konuşmasında, bu alınyazısı- nın önüne geçilmezliği belirtilmek- tedir. İki film Brooks, Joseph Conrad'ın anlat- mak istediğini bütün inceliğiyle kavradığı ve benimsediği için, Jim'- in trajedisini obüyük bir başarıyla yansıtmaktadır. Ama aynı başarıyı "GERÇEK" Türkiyenin tek fihristli Haber Arşividir Elleri altında bir haber müracaat kaynağı bulundurmak istiyenler "GERÇEK" Ajansına abone olmalıdır. 1966 başmdan beri yayınlanmakta olan "GERÇEK" Bülteni günün Yurt İçi ve Dış Dünya Haberlerini, yıl sonunda ciltlenebilecek bir şekilde derler ve senelik fihriste bağlar. İlâve olarak da, hiç bir yerde kolaylıkla bulunamıyan "Belgeler", "incelemeler" ve önemli kişilerin "Kimlikler"ini verir. Ayrıca yurt içi "Sanat Olayları Sicili" ve "Yayın Tanıtma" hizmetlerini başlatma hazırlığı içindedir. Abone şartlan ve numune için "GERÇEK AJANSI VE YAYINLARI" 14, Turgut Reis Cad. Tandoğan Ankara. Adresine veya 13 18 26 numaralı telefona müracaat yetişir. (AKİS — 120) AKİS filmin bütünü için gösterememek- tedir. Bunun sebebi, Brooks'un biz film içinde iki ayrı film vermeğe kalkışmasıdır. Birinci film, yukarı- da belirtildiği üzere. Jim'in trajedi- sini yansıtanıdır: yoğun, kendi ken- dine yeter, dramatik yapısı sağlam; konusu, teması, kişileri, çevresi yerli yerinde olan, belki de siyah- beyaza, normal perde oranına daha iyi gidecek bir film... İkincisi, pa- navision'lu, technicolorlu, egzotik manzaralı, tapınaklı, egzotik gele- nek ve görenekli, vurdulu - kırdılı, işkenceli (o kırbaçlı, bir süperpro- düksiyonun bütün gereklerine bo- yun eğen, sıradan bir macera fil- Bir insanın iç mücadelesini, kendi kendini yenmeğe uğraşması nı anlatırken gereğinden fazla gü- rültülü * patırtılı anlatılan bir film. Bu ikinci film hem Conrad'ın, hem de Brooks'un amacına aykırı düş- mekte; filmin asıl temasının bir sürü ayrıntı içinde kaybolmasına veya görünüşü çekici birtakım un- surlarla ezilmesine, geri plâna atıl- masına yol açmakta; filmi ginden fazla uzatmakta; kötüsü, filme iki başlı, bir yapı, kuruluş getirmektedir. Brooks, birbirinden ayrı iki veya daha çok seyirci topluluğunu mem- nun edeceğim derken hiç birini memnun edememek tehlikesine düşmektedir. Öyle anlaşılmaktadır ki, Brooks'un gücü, iki i nin David Lean'in. "Lawrence of Arabia "sının gişe ba- şarısının etkisiyle baş edememiş- tir. Bu etkiyi, "Lawrence of Arabia"- da Lawrence'i canlandıran Peter O'Toole'un "Lord Jim"deki oyunun- da da görmek mümkündür. O'Too- le sanki, Conrad'ın Jim'i değil de, aklı hâlâ Lawrence'te kalmış, yeni tipini de benimsiyememiş kararsız bir oyuncudur. Bu da, başta Centil- men Brown'u canlandıran James Mason olmak üzere, Paul Lukas, fi- li Wallach, Akim Tamiroff gibi us- ta oyuncuların başarıları yanında büsbütün göze batmaktadır. Operatör Doktor MUZAFFER ARGUN Kadın Hastalıktan Mütehassısı Tel: 127943 (AKİS — 121) I Nisan 1967