1 Nisan 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 31
Tİ YA Almanya Hamburg tiyatroları Â Imanyanın en önemli sanat merkezlerinde iki hafta- lık bir gezi yapmış, birçok oyun görmüş ve ünlü tiyatro adamlarıyla görüşmüş olan Tiyatro yazarımız Lüffi Ayın gezi izlenimlerinin ikinci bö- lümünü aşağıda bulacaksı- nız. Sanatın alman halkının günlük hayatı üzerindeki ro- bu zılar okunduktan sonra daha güzel anlaşılacaktır. pe ırmağı üzerinde, Avrupanın en ünlü deniz şantiyelerini ba- rndıran Hamburg limanını gez- dikten sonra insan bu 2 milyonluk şehrin, yalnız Almanyanın değil, Avrupanın "dünyaya açılan kapısı" olduğuna inanıyor. Yüzyıllar boyun- ca deniz ticaretinin ve gemi endüst- risinin merkezi olmuş bir liman Savaşından sonra viçreli tanınmış besteci Rölf Lie- bermann almış. Gustaf Gründgens'in ölümü, o bü- yük sanatçının yönetiminde dünya çapında şöhrete ulaşan “Deutches Schauspielhaus" i lefden hâlâ hayranlıkla sözedili- or. Yerini alan Oscar Fritz Schuh, genellikle klâsiklere bağlı ve mu- hafazakâr olan Hamburg seyircisi- ne modem yazarları, Giraudoux'yu, Camus'yü, Saunders'i, Mortimer'i, Frank Marcus'u, James Hanley'i tanıtmağa, sevdirmeğe çalışıyor. Hamburgda ödenekli, ödeneksiz daha birçok tiyatro var. Başta 120 yılık geçmişi olan "Thalia-Ihea- ter" geliyor. Sonra "Kammerspi- ele"; bir özel tiyatro olduğu halde geniş bir repertuvarla çalışan "Das Junge Theater"; ünlü Ida Ehre'nin "intime" tiyatrosu; Helmuth Gme- lin'in "Cep Tiyatrosu"; "Operetten Haus"; Sartre'ın "Altona Mahkümları" dünyaya tanıttığı, Hamburgun ya- I Nisan 1967 TR O nıbaşındaki Altona Tiyatrosu var. Bunlara Hamburg diyalektiyle o- hareketli bir sanat hayatı olduğu anlaşılıyor. Lessing'derı Boland'a... Hamburgda ilk temasım "Das Jun- ge Theater"in genç yönetmeni Friedrich Schütter'le oldu. "Marat - Sade"ı sahnesine çıkarmak cesare- tini göstermiş olan bu uyanık sa- natçı, özel tiyatrolara yapılan yar- mın yetersizliğinden şikâyetçi, ama Hamburg seyircisinin yakın il- gisinden de çok memnun. Bu sa- yede, klâsik ve modern, çok çeşitli bir repertuvar yapabildiğini, ünlü sanatçıları da sahnesine çıkarabil- diğini söylüyor. Nitekim o akşam, tiyatrosunda, Ernst Deutsch gibi büyük bir okomedyeni, "Bilge Nathan' eyi seyret satını buldum. Yetmişini aştığı hal- de dimdik, canlı ve etkili bir oyun- la bütün gözleri kendine çekiyordu. Bir gecede iki tiyatro -ve iki o- yun- görmek isteğiyle, birinci bö- lümden sonra bir arabaya atlayıp "Deutsches Schauspielhaus"a gittik. Orada, şimdi Ankarada "Savunma"- sı -Oda Tiyatrosunda- temsil edilen John Mortimer'in "Das Gestan- dnis" -"İtiraf'-ı oynanıyordu. İkin- ci bölümüne Yk isa oyun "si- multane" dekorları, mükemmel 1- şık düzeni, hele başrollerde özü bir sanatçı çiftin, Ehmi Bessel ile kocasının, . ifadeli ooyunlarıyla bü yük ilgi çekiyor. Ama, Helmuth Ma- tiasek'in gözalıcı (osahne düzenine rağmen, yüksek bir yargıcın, bir e halı yüzünden "düşmesi - e" sebebolduğu bir kadın için, yıl- EN sonra kapıldığı vicdan azabı- nı dile getiren eserde -hele finalde- bir melodram kokusu duymamıya imkân yoktu. Ertesi akşam gene iki tiyatro- da iki ayrı oyun gördüm. "Das Jun- ge Theater"de Gerhart Hauptmann'- in "Kunduz Kürk"ü ile "Kammers- piele"de Bridget Boland'ın "Kardi- nal"i. Birincisinde komedinin ka- dın kahramanını oynıyan M. Ding- ler seyirciyi kahkahadan kırıp ge- çiriyordu. e İkincisi, komünistlere karşı geldiği için 1948'de tevkif e- dilen, bir yıl sonra müebbed hapse mahküm olan ve 1956 ihtilâlinde A- merika Büyük Elçiliğine | sığınan Macar kardinali Mindszenty'nin ba- gelenleri gösteren bir oyun. , "İçerdekiler'i hatır- latan, çok tablolu bir soruşturma. Ünlü aktör Dieter Borsche'un sah- neye koyup başrolünü oynadığı "Kardinal", "hareket"den çok "söz"- e dayanan, statik bir eser beri halde, işlediği konunun önemi ka- dar Dieter Borsche'un güçlü. oyu- nu sayesinde ilgi çekiyor. Zaten al- man seyircisi, ideal bir seyirci toplu- luğu. Tiyatroyu bir kültür ödevi o- lara benimsemiş, oraya birşeyler öğrenmiye gidiyor, eğlenmese, hat- tâ sıkılsa da, saygı ile dinlemesini biliyor Ertesi sabah Devlet Tiyatrosu- nun genç ve zeki baş dramaturgu Herrn Wilke ile uzun bir görüşme yaptıktan ve öğle yemeğini "Die Welt'i in, tiyatro o eleştirmecisi Jos Hamburgda Mortimer'in "İtirafı (Das Grestandnis) Ankarada da "Savunma'sı..
