22 Ocak 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

E Ğİ Enstitüler Şol cennetin ırmakları.. (Kapaktaki omesele) Hadise, haftanın ortalarında cere- yan etti. Bir yandan, dünya ede- biyatının tanınmı zamparalarının aşk hikâyelerini ( allayıp pal tefrika diye gazetelere satan, taraftan aynı gazetenin başka bir köşesinde, ciddi ciddi, şol cennetin ırmaklarından bahseden bir adam şu ithamı yüksek sesle tekrarladı: "— Köy Enstitülerinde şu konuşma yapılmıştır: o Aile kudsiyeti bir saç- madan başka bir şey değildir. Senin karın, benim karım diye tabiat bir şey ayırd etmemiştir. Bu, insan ben- cilliğinin meydana getirdiği bir şey- dir. Bunları ortadan kaldıracak ele- man biziz!" Ailesi m. hassas (o Türk yaptıkları bu tipik propagandanın yüksek sesle tekrarı, bir anda, tepkiye yol açtı. Köy enstitüleri mensupları, bunu, başka ithamlardan çok şiddetli şe- kilde yalanladılar ve oyalancıların yüzlerine salıverdiler. Memlekette bir süreden beri de- vam edegelmekte olan ilericiler- le gericilerin çeşitli konulardaki ça- tışmaları son haftalar içinde dönüp dolaşıp, oldukça eski bir konunun üze- rinde yeniden düğümlendi ve bunlar gene karşı karşıya geldiler. (o Böyle- ce, akademik bir tartışma sınırım çok aşan, aslında ve birinci derece bir ülke problemi olan köy enstitü- leri davası günün meselesi olma şansını kazandı. Bir bakıma, köy enstitüleri dâvasının günün en ilgi çekici tartışma konularından biri hâ- line gelmesi, gerici cephenin bozuk bir plak gibi artık bıkkınlık veren gazetelerinin ve dergilerinin sayfalarında bol bol ifti- ra etmelerine yol açtı ama faydasız da olmadı. Bir kere, öncüleriyle ard- -ıları ile pek malüm ve pak meşhur cephenin fikir dağarcığının. 1945'ten bilgiye dayanan düşüncelerinin yeni- 18 © den halkoyuna sunulmasına yardım etti. Köy enstitüleri dâvası, onbeş yıl- dan beri zaman zaman geri tepen bir silâh olmuştur. Gerçi bu müesse- selerin en işe yarar hale gelmesi ge- rektiği bir sırada kapatılmalarım sağlamakla sağ kanadın inanılmaz bir başarı sağladığı inkâr oedilmez bir gerçektir ama bu, köy enstitü- lerinin bir dâva olmaktan çıkmasını da temin edememiştir Geçen haftalar içinde biri İstan- bulda, öbürü Ankarada Türk Devrim Ocaklarında yapılan iki açık oturum, köy enstitüleri (odâvasının gürültülü şekilde ele alınmasını sağladı. Böyle- Yandı gülüm keten helva Köy enstitüleri konusunda başlıca iki fikir karşı karşıyadır ve bun- lar yıllardan beri birbirleriyle, oOher vesile ve Gi savaşırlar. Mesele- nin iç yüzü ir kere daha gözönü- ne sermek, "cıkar yol bulmak için şarttır. Köy enstitülerinin lie birinci derece de rol oynayan ve tem silcilerini Net Sancar, Fethi Te. vetoğlu, Dr. Hikmet Tanyu gibi sağ doktrin .. Prof. Osman Tu- ran ve Ali Uygur gibi hizmet cephe- leri kimsenin “heçhulü olmayanlarda bulan fikre göre durum şudur: Köy enstitüleri (kuruluşlarından itibaren tedirler. Buralardan istenilen vasıf- Köy Enstitüleriyle ilgili Bir dâva ce, yıllardan beri beceriksiz, çıkarcı ve gerçeklere göz kapayıp sırt çevi- ren bir politikanın kısır yönetimi i- çinde yüzde yüz bir girmiş olan eğitim ve öğretim probleminin köyün kalkınması ve “Köylünü ün oku- tulması sa ele alınmasına ve- sile se eğ Önü ii Şubat ayı içinde toplanacak olan Milli Eğitim Şura- sı dolayısiyle esasen memleketin sö- züm bekleyen eğitim ve öğretim prob- lemleri ön plâna geçme şansım kaza- nacaktır. Şüranın toplanmasına ya- kın günlerde köy enstitüleri dâvası- nın şimdiden bir tartışma konusu olarak ele alınması, halkoyunun ge- nel olarak memleketin eğitim ve Öğ- retim problemleri üzerine dikkatinin çekilmesine yardımcı olması bakımın- dan ayrıca faydalı oldu. açık oturumda dinleyiciler tartışılıyor ta öğretmen yetiştirilememiştir. “İş içinde iş, vasıtasiyle, iş isin eleman ye tiştirme" prensibinden hareket edil- miş,olması yanlıştır. Köy enstitüleri kuruluşları ve bünyeleri itibariyle komünizmin gelişmesine uygun düşe- cek bir ortam yaratmıştır. Bir çok komünistler köy enstitülerine o s1z- mışlar, burada geniş ölçüde çalış- ma imkânı bulmuşlardır. Köy Ensti- tüleri dergisindeki çeşitli enstitülerde görülen çeşitli bunların komünizme yataklık etti- gine delil teşkil etmektedir. Köy enstitülerinde zararlı yayınlar ser- bestçe okutulmuş köy çocuklarının fikirleri çelinmiş, bir yandan vasıfsız öğretmen yetiştirilirken, bir yanda da bunların komünizme yaklaşık ol- maları sağlanmıştır. Köy kalkınma- sıyla köy enstitüleri meseleleri | bir- AKİS, 22 OCAK 1962