15 Mayıs 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

DÜNYADA OLUP BİTENLER Çözümü güç mesele e bıraktığımız hafta içinde, üç büyük Batılı devletin dış politika- sını yönetenler, karşılarında duran diğer bütün meseleleri bir tarafa bı- rakmışlar, okendilerinden (yüzlerce mil uzakta ufak bir ülkenin durumu üzerinde düşünüp duruyorlardı. A- merikan, İngiliz ve (Fransız diplo- matlarını meşgul eden bu ufak ülke, Güney Doğu Asyadaki Hindiçini ya- rımadan üzerinde uzanan talihsiz Laostu. uzun bir süredir iç savaş içinde bulunan Laos, bu savaştan na- sıl kurtarılacak, sağcılar, solcular ve tarafsızlar arasında kalan ülkede na- sıl bir idare kurulacaktı? İşte geri- de bıraktığımız hafta boyunca Batı- lı diplomatları en çok düşündüren sorular bunlar oldu. Batılı diplomatlar su sorular üze- rinde düşünmek için neden geçen haf- tayı seçmişlerdi? Aslında, Laosun durumuyla uzaktan yakından ilgili herkes, uzun bir müddettir bu soru- ların cevabım arayıp duruyordu. Fa- kat geçen hafta Laos için çok önem- li bir olay cereyan etti ve Cenevrede, bu ufak Güney Doğu Asya ülkesinin geleceğini tâyin edecek milletlerarası bir konferans toplandı. İşte Batılı devletlerin Laosun geleceği üzerinde bir görüş birliğine varmak için çır- pınıp durmaları bunun içindi. Laostaki iç savaşı durdurmak İçin milletlerarası bir mak teklifi, i liğinden gelmişti. Sovyetler Birliği u konferansta, Laosta tarafsız bir idare kurulmasının karar altına alın- masını, büyük devletlerin bu taraf- sızlığa saygı göstereceklerine dair söz vermelerini istiyordu. Moskovalı ida- recilere göre, 1954 Cenevre Konfe- kararlarının Laosta uygulana- mamasının tek sebebi, bu ülkedeki Mi ii yapılan Amerikan yardı- ıydı. İşin aslına bakılırsa, bu Sovy iddiasında bir gerçek payı yok değil- di. Amerikan idarecileri o zamandan bu yana geçen sekiz yıl içinde Laosta sağcıları işbaşına getirmek için bü- yük gayretler sarfetmişlerdi. Fakat bütün bu gayretlere rağmen, Laoslu- ların tarafsız bir oidare istedikleri, hele son olaylar üzerine büsbütün an- laşılmiştı. Nitekim bu yılın başların- da işbaşına geçen Kennedy idaresi de bu gerçeği açıkça görüyor, Laos için tek çıkar yolun tarafsız bir idare ku- rulması olduğunu kabul ediyordu üs- telik Kennedy idaresi bu tarafsızlığı AKİS, 15 MAYIS 1961 milletlerarası garanti altına alacak bir konferansın toplanmasına da ay- kırı değildi. Fakat böyle bir konfe- ransın toplanması için bir ön şart ile- ri koşuyor, herşeyden önce Laosta ateşin kesilmesini istiyordu. Başlangıçta, askeri durumun sol- cular lehinde gelişeceğini ummayan Sovyetler Birliği, Kennedy idaresinin bu şartına fazla muhalif görünme- miş, ateşin kesilmesine taraftar ol- duğunu bildirmişti. İ Laosta ne olmuşsa bundan sonra ölmüş, solcu- lar birdenbiri askeri üstünlüğü ele alıvermişlerdir. Batı taraftarı Um kuvvetleri gerilemeye, solcu Pat- het Lao ve Onlarla işbirliği yapan maz oldular. Nisan ayı içinde Laos konusundaki Sovyet taktiği şu oldu: Bir yandan Amerikan idarecilerinin toplanmasını kabul ettikleri millet- lerarası konferans için zemin yokla- malarına girişirken, diğer yandan da ateşin kesilmesini geciktirerek sol- culara askeri üstünlükten faydalan- mak için zaman kazandırmak... Fa- kat yapılan zemin yoklamalarından Kennedy idaresinin ateş kesilmedi- ği takdirde sağcılara yardıma karar- lı olduğu anlaşılınca, geride bıraktı- ğımız günler içinde, Kremlindeki ida- reciler için de Laos solcularını ateş kesmeye zorlamaktan başka çâre kalmadı. Laosta asiler ilerliyor Karışıklık tarafsız Kong Lee kuvvetleri ilerle- meye başlamışlardır. İşlerin bu şe- kilde gelişmesine sebep, osun du- rumuyla yakından ilgilenenlerin SÖZ- lerine bakılırsa, sağcılar arasındaki çözülme olmuştur. Sebebi ne dursa olsun, ortada bir gerçek vardır ve bu gerçek de, solcuların beklenilme- dik bir üstünlük kazanmaya başla- dıklarıdır. Askeri üstünlüğün solculara geç- mesinden sonra oskovamn tutu- munda da önemli bir değişiklik göze çarptı. O zamana kadar ateş kesil- mesine taraftar görünen Sovyet ida- recileri, birden bu şartı pek umursa- Şu satırların yazıldığı sırada, iç- lerinde Komünist Çinin de bulunduğu on dört devletin temsilcileri Laos me- selesini bir çözüme o bağlamak için Cenevrede toplantılarına başlamak üzere bulunuyorlar. Tarafların görü- nürdeki bu toplantıların nasıl bir sonuca bağ- lanacağı d. henüz belli değildir. Bir kere, Laosta nasıl bir idare kurul- ması gerektiği (okonusunda Batılılar arasında bile tam bir görüş birliği olmadığı söyleniyor. Amerikan ida- recileri, tarafsız bir Laos fikrini ka- bul etmiş olmakla beraber, bu taraf- 25