12 Aralık 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 33

SİNEMA Yayınlar Yokluk içinde —teden beri O aydınlarının kendi si- nemasına ouzak yakın bir ilgi kendi si- göstermediği Türk sinema düny derecede kısır bir görünüşteydi, İlk ve yeni yazılı Türk sinema yayını, Kanaat Kütüphanesinin “Resimli Ansiklopedi" serisi arasında (çıkan -1981- Sedat Simavinin Ses- boy vs 62 sayfa tutarındaki bu ilk sinema kitabının önsözünde Sedat Simavt bu kitapla, "bir ham filmin, ahize makinesinden projeksiyon ma- kinesine girip beyaz perdeye akse- dinceye kadarki muhtelif (o safhaları- nı" gözden geçirdiğini söylüyor ve “halka sinema hakkında mücmel ve muhtasar bir malümat vermekten başka bir gayesi olmadığı"nı açıklı- yordu. Gerçekte Sedat Simavinin ki- tabı bütünüyle, sinema konusunda hiç bir bilgisi olmayan geniş yığınlar için hazırlanmıştı. Kitap bol liydi ve küçücük bir (o dünya sinema tarihçesiyle bir filmi meydana ren unsurları söz konusu ederek ve ,aynea o güne göre yeni olan renkli filmi de anlatarak -doyurucu Olma- sa bile- arı duru bir yoldan hayli bil- gi veriyordu. 1931 tarihini taşıyan Sedat Si- mavinin bu kitabından sonra, yayın. hayatımız (başlangıcına dönmüş ve uzun bir süre tek kitap yayınlanma- mıştır. Bu anıda Turan Aziz Belerin -Hollywood'a Giden İlk Türk Gaze- tecisi -Yıldızlar Arasında"sı Akşam Neşriyatında, yine aynı gezi ve gör- gü notlarından derlenen Hikmet Fe - ridun Esin "Hollywood'da 300 Gün"ü -ilkten her hafta forma forma, son- ra da ciltli olarak- ve Abidin Dav'erin "Hollywood Dünyası" - Foto Süreyya Neşriyatı- yayınlanmıştır. 1044-45 sinema mevsimi başlarında Ant Ap. m düzenlediği 5 formalık, çoğunluğu o yıla ait getirtici şirketlerin piya- saya sürecekleri (oyabancı filmlerin reklâmını yapan "Sinemanın iç Yü- zü"nde, kısa kısa bölümlerle prodük- tör, rejisör, senaryo, dekor, opera- tör, aktör, rol dağıtımı, makyaj, moda, ses, renk ve montaj konuları ele alınmıştı. İki yılı aşan susuşu, Remzi Ki- tabevinin Suut Kemal Yetkin idare- sindeki -Presses Üniversitaires de France'nin "Oue sais-je ?" serisini andırır- "Kültür Serisi"nde çıkan Si- nema Tarlhi-"Histoire du Cinema"- çevirlsi takip etti. Nuri Sarıdoğan AKİS, 12 ARALIK 1960 tarafından Lo Duca'dan çevrilen bu eser baştanbaşa çeviri oyanlışlarıyla doluydu. Sinema kitabı konusunda ilk say- gılı çaba, batıda sinema eğitimi ya- pıp gelen Devlet Tiyatrosu oyuncu- larından Muzaffer Gökmenindi. Gök- men, tiyatro çalışmalarının yanısıra sinemaya da hallice bir yer vererek, senaryonun çok örnekleriyle içine Tekniği-Teorisi ve Pratiği" kitabını yayınladı. Böylelikle -dilinin eski ve az anlaşılırlığına arşıhk- Gökmen, sinema kitaplı ğEımıza ilk ı pm © Yu ı © a. a 2. m © » — z W 3 » gs - sa 3 gs 3 s < © - Ba ı Fransız rejisörlerin- den Rene Clair'in senaryocu Ar d Salacrou ile yazdıkları bir çekim ” “ tee işini ne aynı yıl içinde Türk rejisörü Mü- nir Hayri Egelinin de "Film Dünya- sı" adında bir kitapçığı çıkmıştı. Komprime bilgilerle doyiimiz an ki- tap, öğretici olmak yerine çıplak ar- üst resimleriyle tabıydı. Faydalı olana doğru bezenmiş bir i$ ki- ökmenden sonra, alışılan eski sus- ma yine başladı. Ama bu yalnızca kitap yayınlama konusundaycu. Sa - nat dergileri yavaş yavaş sinemaya yer veriyorlar, batıdaki asıllarına benzer siyasi yorum ve haber dergi- leri çıkmağa başlıyor, sinemaya baş- lıbaşına ve bağımsız sayfalar ayırı- yorlardı. Günlük gazetelere sinema tenkitleri de girmişti. Gerçi ilk baş- lıyanlar, film hikâyelerini "hikâye etmek"ten öte geçmemişlerdi ama, giderek seyirciyi uyarma yolunda bu, daha bir başarıya götürücüydü. Si- nema dergisi olarak ortada bir "Yıl- dız" dergisi vardı ki, o da Hollywood stüdyolarının reklâm materyalleriy- le tıkabasa doluydu, Öyleyken de "Yıldız", yurdumuzda (çıkan sinema dergilerinin sn uzun ömürlüsü Ol- du (1938-1954). “Yıldız"'ın yayınına ara vermesiyle başka benzerleri çık- tıysa da asıl faydalı ve öğretici ilk sinema dergisi, sinema tetkikçisi ve tenkitçi Nijat Özön ile üç arka- daşının birleşerek çıkardıkları "Si- nema"ydı (1956-57). Sinemayı ciddi bir konu olarak ele alan "Sinema"- nın eğlence yönüne âşinâ, fakat sa-