24 Kasım 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

Zeyyad Mandalinci Çok “karar"”lı bakan şın idareye yardımcı olması lüzumu- nu israrla belirtiyordu: "Hülâsaten arzederim ki, bugün memleketimizde endişeye mahal bırakmıyacak bir se- kilde stokumuz mevcuttur. Ve tan zim edilen ithal tedbirleri ile de is- tikbale muzaf ihtiyaçlar teminat al- tına alınmıştır. Ancak, her vatanda- şın israftan kaçınması, ihtiyacının dı- şında mubayaalara girmemesi ve bil- hassa stok yapmak gibi lüzumsuz ve zararlı — hareketlere başvurmaması hususunu bilhassa rica etmek ve b yolda harekete tevessül edeceklere de kanuni mueyyıdelerın tatbık edilece- ğini ilâve etmek ist akan yerden goge kadar haklıydı. Vatandaşların ihtiyaçlarından fazla, akaryakıt almağa kalkışmaları zaten sınırsız olmayan stokları ergeç erite- bilirdi. Böyle bir durumun ne demek olduğu da açıktı. Vatandaşların an- layışlı olmaları şarttı. Fakat, bu sok*' tada, geçen hafta içinde Istanbul ga- zetelerinden birinde çıkan bir İsrail mektubu dikkati madalyonun öteki yüzüne çekiyordu. Mektubun türk yazarı diyordu ki bir taarruz harbi- ne girişen İsrailde ne fiatlar artmış, ne de ıstıfçılıge kalkışanlar olmuştu. Yazar bu durumun sebebini vatandaş- ların hukumetın iktisadi daha doğru- su genel siyasetine olan inancında görmekteydi. Hükümetin sözü senet- ten Bağlamdı. Ne yapacaksa onu söy- ler, ne söylerse onu yapar bir hükü- mete karş güven duyulmasına şaşı- lır mıydı ? Bakan Milli Korunma Kanunundan bahsederken her zamanki kelimeleri. Cümleleri kullanmıştı. Bu bahiste de hükümet vatandaştan yârdım bekli- yordu, Fakat yardımın mahiyeti azı- cık farklı idi: "Bu istikamette yeni kararlarımızın da hazırlanmakta bu- AKİS, 24 KASIM 1956 Ka ea ' lunduğunu ilâve ederek, çok mühim bir noktayı işaret etmek arzusunda- yım. Bazı şehirlerimizde Milli Korun- Kanununa aykırı hareketlerin mü şahedesi karşısında sıkı tedbirlerin a- lındığı ve bu kanunun esprisine uygun hareket etmeyen vatandaşlarımızı, kontrol teşkilâtımızı şiddetli ve sıkı takip vazifeleriyle harekete geçirmiş bulunduğumuzu beyan ederek bütün vatandaşların gayri meşru hareketler karşısında Milli Koruma mercileri ni haberdar etmek suretıyle yardımcı ol- malarım hassaten rica ederim". Bu dolaşık cümle ile bakanın vatandaş- tan istediği vazife, Milli Korunma Ka nununa aykırı hareket, edenleri ihbar etmesi,idi. Bakanın ricasını pek Vatandaş memnunlukla karşılayacak— tı. Fakat dört beş aylık tecrübe gös- termişti ki sırf polis tedbırlerı ile pi- yasaya ihtiya olan tikrar"ı ve "seyyaliyet"i kazandırmaga imkân yoktu. Tersine, Milli Korunma Kânu- nu tatbikatı, bugün için, “"istikrar" bozucu bir âmil haline gelmişti, Nite- kim son haftalarda bankaların' ka- nunun şümulü içine alınması ve ayak kabı imalât ve — maliyeti ile alâkalı kararları takibeden bir kararla' pey- nir, süt ve yağ fiatları tesbit edildi. Hatırlanacagı üzere bundan, dört hafta kadar önce bu maddelerin fiatları gene bir kararla serbest bıra- kılmıştı. Yeni fiatlar T esbit edilen yeni fiatlar butun memlekete şamildi. "Müstahsil, malâtcı, toptancı ve perakendeci aza— mi satış fiatları şu şekilde tesbit o- lunmuştur. Beyaz peynir tam yağlı o- larak, müstahsil, imalâtçı ve toptan- cı tarafından kilosu 275, perakendeci tarafından kilosu 330 kuruş, yağlı beyaz peynırın kilosu toptancı, pera- kend eci ve imalâtçı tarafından 2 perakendeci tarafından 280, yarım yağlı beyaz peynir kilosu toptancı pe- endeci ve imalâtçı tarafından 150, perakendecı tarafından 210, yavan toptancı, perakendeci, imalâtçı tara- fından kilosu 90, perakendeci tarafın- dan ise 140 kuruş üzerinden satıla- caktır. Kaşar peyniri 1se tam yağlı birinci el tarafından kilosu 560, pera- kendeci tarafından 625, yağlı kilosu 500, perakendeci 575, yarım yağlı ve yavan birinci el kilosu 450, peraken- deci 526 kuruş üzerinden muamele gorecek "Süt: İnek müstahsil veya ima- lâtçı 50 toptancı 65, perakendeci 80, oyun müstahsil veya imalatçı 50, toptancı 65, perakendeci 80, keçi müs- tahsil veya imalâtçı. 45, toptancı 60, perakendeci 75, manda müstahsil ve- ya imalâtçı 55, toptancı 70, peraken— deci 85 kuruştan satılacakt "Pastörize sütlerin Fıatları ise bu fiatlara 15 er kuruş ilâve etmek su- retıle bulunaca tır " urta konserve müstahsil veya 1ma1atç1 adedi 10 kuruş, toptancı 15 uruş, perakendeci f18 kuruş, taze yumurta adedi müstahsil veya ima- İKTİSADİ VE MALİ SAHADA lâtcı 12, toptancı 17, perakendeci, 20 kuruş uzerınden satacaktır Tereyağ- lar ise; Mutfak yağı müstahsil veya ımalatçı tarafından kilosu 550 kuruş, toptancı 600, perakendeci 650 kuruş, sadeyağ birinci el 625, toptancı 675, perakendeci 725 kuruş, hususi tere- 900, hususi pastörize tereyağ 1000 kuruş üzerinden satılacaktır". Kararın birinci maddesinde yar alan bu hükümlerden sonra ikinci madde- deki hüküm "istikrar" sözü ile alay eder gibiydi: "Müstahsil, imalâtçı, toptancı ve perakendecılerın bu tebli- ğin neşri tarihinde ellerinde bulunan yukardaki gıda maddelerinin fiatları ne olursa olsun birinci madde hükmü- ne' uygun olarak satılması mecburi- dir". Tebliğin daha sonraki maddelerini göre de: a - Fiilen dış memleketlere ihraç edilen yukardaki gıda maddelerinin ihraç fiatları serbesttir. b - Gıda maddelerinin vasıflarını tâyin, tesbit ve tebellüründe Gıda Maddeleri Nizamnamesindeki hüküm- ler aynen tatbik olunur. - Tebliğde sayılan gıda maddele- ri için Valiler veya belediyelerce tes- bit edilmiş olan azami satış fiatları muteber değildir. d - Tebliğdeki gıda maddelerinin belirtilen f"ıatlar fevkinde borsada tes- cili yasaktır. - Borsalar müstahsil ve müsteh- likin menfaatlerini ve maliyet unsur- ları ile normal ve müteamel kârları dikkate alarak fiat yükselmesine mâ- ni tedbirleri almakla vazifelendiril- miştir. Spekülatif maksada matuf ol- uğuna borsa komiserliğince kanaat getirilen fiatların borsada tescil edil- mesi yasaktır. Süt içen çocuk Fiatı ile alâkası yok 23