28 Temmuz 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26
SİNEMA Filmcilik Dar bütçeli filmler ikirlerini perdeye aksettirme im- kânlarını elde edebilmek için sine- ma endüstrisi basamaklarında — yük- selmeyi beklemiyen genç — rejisörler yahut endüstri ile bağdaşamıyacakla- rını hisseden sinemacıların sık sık baş vurdukları bir usül dar bütçeli filmlerdir. Bu yolda başarı kazanan- ar ya ticari sinemaya geçiverirler yahut başarılarının getirdiği ka- zançla gene bağımsız fakat daha ge- niş bütçeli filmler çevirmeye yönelir- ler. Filmciliğimizin içinde bulunduğu şartlar dar bütçeli filmlere yanaş- mamızı kaçınılmaz bir hale getirmek- tedir. Memleketimizde amator sine- macılığın — kurulması, film ekme malzemesi yoklugu dolayısıyla bugün bir hayal olmaktan ileri gide- miyeceği- için dar bütçeli film metod- larının profesyonel filmciler tarafın- dan incelenmesi ve benimsenmesi ge- rekmekte, teknik imkânsızlıklar spec- tacle, müzikli-komedi yahut öbür ka- labalık: mizansenli filmlerden tama- men açınmamızı zorunlu kılmakta— dır. Amerika, İngilte e Fransa gi- bı ulkelerde çok başarılı sonuçlar ve- n bu çeşit denemelerın bizde de f'ılmcılıgımıze yeni bir ruh, sinema sa- natını hiçe saymayan bır anlayış, günlük hayatımıza, — meselelerimize doğru bir eğiliş getirmesi pek uzak ihtimallerden değildir. Verilecek mi- saller dar bütçeli filmlerden elde e- dilebilecek neticeleri göstermeleri ba- ımından oldukça manâlıdır Davıd Bradley M.G.M. stüdyosu- genç rejısorlerındendır Hollywood un bu en genış teşkılatlı Lorenza Mazetti'nin filmi: Az para, 26 stüdyosuna geçişi kendi başına virdiği 16 mm. 1lik filmlerle olmuş— tur. Bradley "Oliver Twist" ve "Pe- er Gynt" gibi klâsikleri filme çekme- nin güçlüklerini hesaba katıp filmi değerinden kaybettirmeden senaryo- lar üzerinde aylarca düşünüyor, ken- disini en ekonomik sonuçlara götüre- cek formülleri arıyordu. Nitekim e- serlerin karakterine uyan yerlerin bu- lunması, stüdyo sahnelerine ihtiyacı ortadan kaldırıyordu. Bradley en ge- niş şöhretini Shakespeare'den "Julius Ceaser" denemesiyle kazandı. Film 10000 dolar gibi Amerika'da hiç de- nebilecek bir masrafa malolmuştu. Chicago'nun Roma taklidi meydanla- rında çevrilen film amatör oyuncula- ra da basamak olmuş, Mark Ant- hony'yi temsil eden Charlton Heston yıldız avcıları tarafından apar topar Hollywöod'a — taşınmıştı. — Filminin milletlerarasındaki festivallerde dik- kati çekmesiyle amatörlükten profes- yonelliğe atlayan Bradley bir mese- lenin altından kalkabilmek için cüz- danını değil kafasını kullandığını söylüyor ve tecrübelerini şöyle izah ediyordu: bırçok kayıtlara rağ- men, dar butçe insanı daha iyi, daha yaratıcı düşünmeye yöneltir. Pahalı teçhizat olmadan eldekilerle çalışma, onlara hükmetmeyi Öğretir. Değişik kabiliyette çeşıtlı kimselerle işe baş- lanır filmin sonunda sinema sana- H İlyw od' daki bezgin topluluk- lardan daha iyi bilen, değerlendiren bir ekip yetişmesi sağlanır " "Time" ın son sayılarının bırınde United Artists şirketine — kontratla bağlandığı bildirilen Stanley Kubrıck dar bütçeli fi Ü sanatçıdır. sire" filmlerden yükselen bir İlk filmi "Fear and De- şiddetli bır harp aleyhtarlıgının y "Together" çok - iş.. eseriydi. Ailesi tarafından temin edi- len 50000 dolarla çevrilmişti. İkinci filmi — "Killer's Kiss" psikolojik ve sosyal konuları dikkatle — inceleyen bir filmdi. Kabrick'in senarıstlık re- jisörlük, fotoğrafçılık ve dekupaj şef- lıgı, gibi vasıflarına rağmen hazırlan- sı aile dostlarının da bir mikdar malı yardımlarına ihtiyaç göstermiş- ti. Kubrick de aynen Bradley gibi adım adım yükseliyordu. "Kıller's Kiss" in kazandığı başarı bu genç rejisöı'ii destekliyecek prodüktörlerin çıkmasını sağladı. bütçe artık genışl yordu Televizyon dağıtıcısı Ja- mes Harris, Kubrick'e ışbırlıgı teklif etti. Ona tasarılarını erçekleştire- cek kadar para bulmayı vadediyordu. Böylece ilk olarak profesyonel oyun- cularla "The Killing" çevrildi. Filmin maliyeti 820000 dolar kadardır. Bu miktar en ucuz prodüksiyonusun ma- liyetiydi. Serbest Sinema yılın bizim de ilgimizi çekmesi reken dikkate değer hâdisele- rınden biri de İngiltere' de "Free Cine- - Serbest Sinema" 1 takılan bır gurubun eserlerini Şubat ayında takdim etmeleridir. Gösterilen üç filmden "Together", Denis Horne'un hikâyesinden Lorenza Mazzetti tara- fından çekilmiştir. Bu filmin montaj müşavırlıgını Lindsay Anderson yap- r. "O Dreamland ı Lindsay An- 5 "M ma Don low" u ise Karel Rei e Tony Rı hardson çe- vırmışlerdır Ingılız sinemasının can- h, şahst teşebbüs örneklerinden olan bu filmler yapıcılarının ticari filmci- lik şekillerine ' uymamak, — ilhamını doğrudan doğruya hayatın gerçekle- alan eserler yaratmak arzula- rındaıı dog ştur. Elde edl en ut yegane mükâfat "Araştırma Filmle- ri Mansiyonu" "Together" a y'veril- miştir. "Together" bir şiir filmid:r. Loııdra nın fakir semtlerinde beraber- yaşayı iki sağır dilsizin tra_ıı hıkayelerını anlatır; tasa, çar lık ve yalnızlık duııyala ını g' Baş rollerdeki amatör oyunculardan Michael Andrews gerçek hayatta bir ressam, Eduardo Paolozzi ise heykel- tıraştır. Filmlerin maliyeti dar — bütçelerle yaratıcıların ne imkânlara sahip o- labileceklerini bir kere daha ortaya koymaktadır. Lindsay — Anderson'un U filmin masrafları İngiliz Film Enstitüsü'nün — Tecrübi Filmler Fonu'ndan karşılanmıştır. Fikri filmler uayyen bir fikri yen sinemacının bir hesabı olması işlemde iste- bankada sı- şart değil- dir. Fransa'nın genç kısa film reji- sorlerınden Alain Resnais bunu is- pat ediyor. Sanatında dönüm nokta- ları olan dört filmi "Van Gogh". "Gu- "Les Statues Meurent Aus- "Nuit et Brouillard" gösteril- yerlerde büyük yankılar u- yandırmışlardır. Bu filmlerin ilk ıkısı isimlerinden de anlaşılacağı gibi e- AKİS, 28 TEMMUZ 1956 fırlı
