28 Temmuz 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

DÜNYADA OLUP BİTENLER rajı için kullanılamıyacagını tebliğ etmişlerdir. Bunun üzerine Amerikan Hariciyesi, Assuan Barajına yardım teklifini geri aldığını bir — tebliğle dünya efkârına bildirmek — zorunda kalmıştır. İngiltere de Amerikayı ta- kiben Orta Doğudaki amansız düş- manı Nasıra yardımdan vazgeçtiğini ilân etmiştir. Tepkiler merikanın kurulmasına onayak ol- duğu halde sırf arapları darıltma- mak endişesiyle katılmaktan sarfına- zar ettiği Bağdat Paktını bile âdeta tesirsiz hale getiren tarafsızlık poli- tikasından ayrılmakta olduğunu gös- teren bu karar Sovyet Rusyada en- dişe, Mısırda ise şimdilik hiddet u- yandırmıştır. Mısır basım bütün ba- taryalarıyla Amerikaya hücum — et- mektedirler. Bu arada. Amerikan yardımının iktisaden geri — kalmı memleketleri siyasi nüfuzları altına almak, için kullanılan bir silâh oldu- ğu krı öne atılmakta ve Amerika- nın siyasi şartlar öne sürmeden hiç bir memlekete yardımda bulunma- ya yanaşmadıkları iddia edilmekte- dir. "El Cumhuriyye" gazetesı "Assu- an Bara]ın herşeye rağmen inşa e- dileceği" ni bildiren yazısında da A- merıkaya çatılmakta ve şöyle denil- mektedir. "Kararınızın ne netice doğuracağını bekliyorsunuz? Mısırın boyun eğme- sini, şartlarınızı kabul etmesini mi? Mısır bundan ce kendisine silâh temini hususunda Amerikanın — ileri sürmüş olduğu teklifleri reddettikten sonra ellerini kavuşturup bekleme- mişti. Güvenliğim temin için silâha ihtiyacı vardı, bunları elde etmiştir. Mısır, kendisi İçin hayati bir mahi- yet arzeden Assuan Barajını inşa maksadiyle gereken bütün yardı 1 elde edecektir. Bu barajın ınşasını son taşına kadar Amerikanı gilterenin hayretleri karşısında, za- manında ikmal edecekti Şepilofun beyanatı İ şler bu safihaya girince zihinlerde Mısırın bundan sonra mamiyle Sovyet Rusyaya temayül edip etmi- yeceği sorusu belirmişti. Batıklar bu kararı alırken herhalde bütün neti- celerini de düşünmüş olmalıydılar. Rusyanın az gelişmiş memleketlere yardımlar yaparak nüfuz kazanmak arzusunda oldukları ve geniş inşaat işlerini taahhüt edecek iktidara sa- hip bulundukları bılınıyordu. Hele Rusyanın Orta Doğu'da söz sahibi o- labılmek için sarfettıgı gayretler de goz önüne alın Barajı projesinin Rusya tarafından finanse edileceğine muhakkak nazarıyla ba- kılabilirdi. Fakat evdekı pazar çarşı- ya u sk radyosu Arap- ça neşriyatında ıktısadı yardım per- desi altında siyasi nüfuz peşinde ko- an Amerika" ya veryansın ederken Dış İşleri Bakanı Şepilof, Rusyanın Assuan Barajının finansmanını de- ruhte etmeyi düşünmediğini ihsas etti. Anlaşıldığına göre Sovyetlerin 14 Mısıra yaptıkları parlak teklifler, A- erıkalılar nkine mukabil bir — pro- andadan ba şka bir şey degıldı ve Mısırlı liderler de Dim , pirince giderlerken evdeki bulgurlanndan ol- mak üzereydiler. Demir Perde Ateş bacayı sarıyor Geçen hafta Moskova'dan Varşova- ya iki Mareşal geldi: Bulganin ve Zukof.. Ziyaretin zahiri sebebi Po- lonya Milli bayramıydı. Fakat haki- ki sebebin Poznan hâdiseleri ve Po- lonyada başgösterip hemen — hemen bütün peyk memleketlere sirayet is- tidadı gösteren hürriyetçi hareketler olduğunu gizlemeye imkân Peyk memleket liderlerinin akın a- Dr. Ernest Gerce Islahat kın Moskova'ya giderek Kruçef'ten talimat aldıkları sırada, Polonyalıla- rın Rusların kendi ayaklarına — gel- mesini beklemeleri de serbest fikir- lerin bu memlekette ne derece kuvvet kazandığını gösteren bir başka misal teşkil ediyordu. Poznan hâdiselerinin duruşmaları- na başlanacağı şu gunlerde Polonya- h komünistlerin "yabancı emperya- lizm ajanları" ve "batılıların tertip- leri" masalı yerine gozlerını ayaklan- maların "içtimat sebepleri' çevi meleri ihtimali Sovyet liderlerini cıd- den endişelendirmekteydi. Peykler ü- zerindeki Rus tahakkümünü — mazur gösterecek sebepl rin tamamen itiba- rını kaybettiği Polonyada — Sovyet mudalhelelerıne baş kald arak — göz- den, düşen ve Stalin aleyhtarı hare- ketlerden sonra hapisten — çıkmaya muvaffak olan Polonya — Komünist Partisi eski başkam Gomulka'mn sür'atle kuvvet kazanması ve Poznan ayklanmalarını takip eden dalgalar tarafından iktidara doğru sürüklen- mesi iki Sovyet Mareşalini Varşo- vaya gelmeye mecbur etmişti. Mahalli askeri kuvvetlerin mevcu- diyeti ve Batılıların müessir bir şe- kilde müdahelesinin imkânsızlığı Sov- yet liderlerinin daha. fazla telâşa düş- melerim önlemekteyse de, olup biten- ler karşısında peyklerdekı huzursuz- lugun giderilmesi için bazı tedbirle- rin ittihazını zaruri kılmaktadır. Kru- çef, biraz taviz, biraz tenkil ve bit- mek tükenmek bilmeyen sulh kam- panyasıyla peykleri daha uzun — za- elde tutabileceğine inanmakta- dır. Fakat Poznan'daki yangından sıçrayan kıvılcımlar diğer peykler- deki hürriyet meşalelerim ateşe ver- diğinden önümüzdeki günlerde Krem- lin'de bir hayli ter döküleceğini söy- lemek yanlış olmıyacaktır. Macaristanda değişiklik itekim Poznan hâdiselerinden az sonra, Macaristanda eski komü- nistler tarafından desteklenen münev- ver gençlerden müteşekkil Petoffı Ku lübü giriştiği mücadelenin ilk mey- vasınıidrak ediyordu: Matyas Ra- koşi iktidardan düşüyor ve — yerine Dr. Ernest Geroe seçiliyordu.. Macar Komünist Partisinin genel sekreteri Matyas Rakoşi'nin ant ola- rak azledilmesi tam bir sürpriz tesi- yaptı. Bununla beraber işlerin Ra- koşı nin hiç te lehine gitmediği bili- niyordu. Stalin taraftarı ve müfrit bir komünist olarak tanınan Rakoşi, Macaristanda Stalinist baskını! ret edilen bir sembolü addı Mevkiini muhafaza diğer bütün peyk memleketlerde ol- duğu gibi - Moskova'nın müzahereti- ne bağlıydı. Rakoşi değişen Sovyet politikasına ayak uydurmak için bü- yük gayretler sarfediyor, işleriyle ve sözleriyle yeni harekete intibak ettiği- ni ispata çalışıyordu. Kremlinle daha yakından temas etmek maksadıyla Moskova'ya da gıtmıştı Bu seyahat- ten sonra Rakoşi'nin mevkiini tekrar saglamlaştırdıgı zannedıldı Fakat va'dan ükten bir kaç gün sonra Rakoşı nın istifa edivermesi Rusların kendisini bırakmaya kararlı oldukları ve sabık genel sekreterin kulağının güzelce bükülmüş olduğu- nu ortaya çıkardı. Rakoşı nin tatbik ettiği baskı al- tında gün geçtikçe kuvvet bulan mu- halefet fikirleri, Poznan hâdiselerin- den sonra “deta zaptedilmez hale gelmişti. Petoffi kulübü mensupları tarafından idare edilen bu cereyanın durdurulması için bir kurban lâzım- dı. Bu kurban Matyas Rakoşi oldu. Rus Komünist Partisinin —meşhur . Kongresinden sonra başlayan serbestlik devrinde Petoffi — Kulübü çevrelerinden yükselmeye başlayan hoşnutsuzluk ve tenkit sesleri akis- siz kalmamış ve Rakoşi'ye karşı bir muhalefet başlamıştı. Gösterilen mu- halefet toplu bir haldeydi ye bir çok hatipler ile muharrirler kendilerinde Rakoşi'yi suçlu çıkarmak cesaretini AKİS, 28 TEMMUZ 1956