7 Ocak 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 31

lince, 4 ve 5 inci senfonilerin bu yeni icraları üzerinde her halde ehemmi- yetle durmak lâzımdı. Beethoven'in Dokuzuncu Senfonisi Dokuzuncu — Senfoni hayranlarının uzun zamandır merak ve sabırs lıkla bekledikleri ihtimal nihayet ta- hakkuk etti: Eserin Wilhelm — Furt- wangler ıdaresındekı icrası, büyük orkestra şefinin ölümünden ta bir yıl sonra, İngiltere'de "His V ce-Sahibinin Sesı plakları üzerin- çıktı. Furtwangler bu plâklarında (ALP 1 86-1287) Bayreuth Festival- leri Orkestra ve Korosunu idare edi- yor. Solistler: Elisabeth Sechwarz- kopf, Elisabeth Höngen, Hans Hopf, Otto Edelmann. Bilhassa Beethoven senfonilerinin değerli icracısı Felix Weingartner hayattan ayrıldığı saman, bestekarın bütün senfonilerini plağa almış bu- lunuyordu. 15-20 yıl evvelki kayıt sis- temi bu güne nazaran bir hayli geri olmakla beraber, —Weingartner'in plâkları bir çok bakımlardan tatmin- kardı, öte yanda, sanat hayatından çekılecegıne yakın Artu! Toscanım, büt Beethoven senfonılerı - N. B. C Senfoni Orkestran ile - plağa kaydetti. Mamafih tahmin edilen a- laka ile karşılanamadı. — Hele, gene aynı yıllarda plağa alınan Brahms senfonileri, Toscanini'nin pek sevildi- ği Amerika'da bile tutunamamışlar- dı. Nihayet geçen yıl, asrımızın büyük orkestra şefi Wilhelm Furt- wangler hayattan ayrıldığı — zaman müzikseverler, ölümünden önce hiç değilse Beethoven'in dokuz senfo- nisini de plak üzerinde tamamlamış olmasını temenni ettiler. Zira Furt- wangler'in kendine has analitik icra tarzı, dinleyiciler kadar, gelecek ne- sıller oyunca müzisye nler için de pek kıymetli birer örnek teşkil ede- cekti. Buna mukabil Furtwangler, plağın bütün sesleri tabii kıymetleri ile zaptedebilme imkanlarını haiz ol- madığı düşüncesi ile, 68 yıllık (1886— 1954) ömrünün takriben 50 yı kaplayan sanat hayatında bu mev- zua pak az yer vermişti. Ancak bü- tün tiz ve bas sesleri, hattâ derinlik ve akustiği aynen tesbit — edebilen "High Fidelity'ler çıktıktan sonra Beethoven'in 3, 4, 6 ve 7 nci senfoni- lerini Viyana Fılarmonı Orkestrası ile plaga kaydetmişti. Fakat doldur- duğu bütün plaklar henüz piyasaya arzedilmemişti. Ölümünü müteakip diğer bazı icraları ile birlikte - Be- ethoven'in 1 ve 5 inci Senfonileri neş- rolunı Işt geçen ay zarfında bunlara 9 uncu Senfonı de eklenince geriye sa- dece ikinci ve sekizinci senfoniler kalmış oluyor ki, onların da kayde- dılmış olmaları ve yakında yeni bir sürpriz teşkil ederek seriyi tamamla- maları temenniye şayandır. Dokuzuncu senfonının plakları a- rasında en klasik icrayı, yakın yula- ra kadar - nefesli sazlar bir hayli za- yıf oldukları halde e Felix Weingart- ner'inki teşkil etmekte idi. Gene harp- ten önce, Leopold Stokowski'nin Phi- ladelphia Orkestrası ile doldurduğu plâklarda orijinal koro metni değil, İngilizce tercümesi kullanılmış, bil hassa bu sebeple ve tempolardakı ka- rarsızlık yüzünden eserin bir çok hu- susiyetleri kaybolarak orkestranın a- zametine rağmen icra başarılı adde- dılememıştı Serge Koussevitzky ise eseri plâk stüdyolarında değil. Berks- ire Festivallerinde © Tanglewood'- da — plâğa almış; icra tarzındaki muvazeneye ve titiz tahlillere muka- bil bir çok yerlerde akustik hataları husule gelmiş, nefesli — sazlar lüzu- mundan fazla On plâna kaydolunmuş- tu; böylelikle bu icranın kalitesi de vasatın üstüne çıkamadı. Eserin plâk üzerinde ilk mükem- mel icrası. Herbert Von Karajan ida- resindeki Viyana Filarmoni Orkest- rası ve Viyana Müzikseverleri Cemi- yeti Korosu tarafından verilmişti. Burada, Karajan üzerinde Furtwang- ler'in analıtık üslübunun — tesirlerini bulmak mümkündü. Senfoninin çeşit- li detaylarına inilmis ölçü ve tempo- lardaki itina yanında isabetle seçil- mış solistler (Elısabeth Schwarzkopf sabeth Höngen, Julius Patzak Hans Hotter) ve geniş kadrolu bir koro kullanılması suretiyle eserin bü- tün derinlik ve ihtişamı hissettirile- bilmişti. Nıhayet tabır caız ise "dört ba- şı mamur" bir -üç yıl kadar ön- ce Eugen Jochum un ellerınde orta- a çıktı. Doğrudan — doğruya "Long Play"e kaydedilmek sureti ile uzun MUSİKİ süreli plakların bütün teknik imkân- larından istifade edilmişti. Bavyera Radyosu Senfoni Orkestrasını ve Ko- rosunu (Solistler: Clara Ebers, Gert- rude Pitzinger, — Walther Ludwıg, Ferdınand Frantz) ıdare eden Joc um mezurunde kudretını bellı edıyordu Bilinci kıs- a müphemiyet içindeki mücadeleci karakteri, Scherzo'nun — mütereddid neş'esi ve enerjisi, Adagio'nun şiiri- yet ve derinliği, nihayet korolu final- in bütün ihtişam ve enerjisi tamamıy- la verilmekteydi. Üstelik, orkestrada kusursuz bir beraberlik ve her saz- da sanki virtüozite vardı. Dokuzuncu Senfoninin bu her ba- kımdan mükemmel icrasını da dinle- mek mümkün olduktan sonra» eserin 1954 Lucerne Festivallerinde Wilhelm Furtwangler tarafından idare edil- mesi geniş bir alaka uyandırdı. So- listler arasında gene Elisabeth Sch- -arzkopf — ve Otto Edelmann bulunu- yordu. Icra Isvıçre Radyosu tarafın- dan yayınlandı. Neticede Furtwang- ler'in, eseri tamamen kendi anlayışı ila ele almış olduğu görüldü. Mese- la bazı yerlerde tempo, mutaddan çok daha fazla ağırlaşmakta idi. Do- layısıyla uzayan melodik hatlar ya- nında çeşitli detaylar, kaybolmak şöyle dursun, büsbütün belirmiş olu- yor, dınleyıcının de esere nüfuz im- kânları artıyordu. Gerekli yerlerde senfoninin bütün azamet ve coşkun- luğu verilmekte idi. Hasılı, Furt- wangler, bestekarın ifadesine adeta pertavsızla bakmış, duyurmak iste- diklerini çok daha kuvvetle — duyur- Yeni çıkan plâklarını dinlemeden hüküm vermek doğru olmamakla be- raber, Furtwangler'in şimdiye kadar bütün Beethoven icralarında diğer or- kestra şeflerını geride bırakabildiği göz önüne alınırsa, aynı netice doku- zuncu senfoniden de — beklenebilir. Wagner muzıgı için teşkil edilmiş 0- lan bir kor ve orkestranın im- kanları şuphesız ki çok geniştir. So- listler'e gelince... Elisabeth Schwarz- kopf ve Elisabeth Höngen esasen de- ğerleri takdir edilen sanatkârlar ol- makla beraber, 9 uncu Senfoni'deki başarılarını Karajan'aı — plaklarında; gene Sechwarzkopf ve Otto Edelmann ise, Furtwangler idaresindeki Lucer- ne Festivalleri icrasında ispat etmiş- lerdir. ŞAKİR ZÜMRE SOBALARI Ankara bayii : KOLOĞLU AKİS, 7 OCAK 1956 SANAYİ CAD. No. 46 Telefon: 16760