1 Eylül 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 41

n n çI jeneralleri ve kapitalistleri indindeki tAkkisinl gösteren daha şimdiden epi neşrolunmuş şeyler vardır (1)., Bütün bunlar gözden geçirilir ve bâdi- sat lahlil olunursa görülür ki o ziyafette Türk heyeti ve o nutukta Hüse- yin Cahit Bey güya vüzlerine karşı müllelin Isyanını haykırdığı zAlman kapitalisHerinine elinde, kör ve oyuncuk bir kukladan başka bir sey de- Bildiler, Kapitalistlerin mükcllef ziyafet sofrası haşında geşen vo kendile rine hitap edilen kapitalistleri bıyık altından güldürmekten ve eğlendir- mekten başka bir manası olmayan bu gözü bağlı isyan komedisinr nasıl milletin emperyalizme karşı sincsinden doğan İlk isyan ve iİlk anti emper yalizm hamlesi denebilir. Bugün bütün cihana karşı muzatfer bir emperya Lzm uleyhtarlığının zaferi e vğünen bir milletin ilk anti emperyalist ön- süsü olarak bu mürettep ve komik nuluk nasıl gösterilebilir. Hlayır Hüseyin Cahit Bev hayır! Siz mazinisxdeki her harekette olduğu gibi bu hazin ve unutulması icap eden oyuna da mubayyelenizin yeni faali- yetlerile müstesna bir manu ve bir öncülük manası veriyorsunuz. Hulbuki o sndece bir komedyadır ve âizin hnilün o İlk meşrutiyetçiliğiniz, ilk cümhu- riyetçiliğiniz, ilk imkalâpcılığınız gihi bir şeydir. Yani hazin hallerinizden ve hazin laraoflarınızdan biridir. Zalen bunun başka türlü olmasına da imkân yoktur, Çünkü bir beyaz rus prensinin sosyalistliklten, bir rus küy uğusanın küöylü dostluğundan, bir fa- in içlimal ıslhhat rehberliğinden bahselmesi, bütün cemivetin tortu- larında görülen tezadlı tir mani olarak mevzll ve zararsız kalır, Fakat 0s- manh devrinde mamusşanı Düyünu umumiye kasasından almış olan bir ada- mın kapitulasyon aleyhtarlığında ve anti empe'yalizmde öncülükten bah- setmesi, sadece gülünç değil, hattâ müsltekreh bir şey olur. Çünkü Osmanlı devrinde Düyunu umumüye her şeyden evvel hem kapiltülesyonun hem emperynllizmin bizzat kendisi idi, Bu cihaz İse Osmanlı saltanataında bir Cevit Bey - Cahit Rey kompromisi sayesinde en doğru manasile leyalize olmuştu, Bu itibarla o devirde NDüyunu urmumiye masasını oturan bir Ös- manlı komiserinin Türkiye toprakları üstünde sadete bir eraperyalizra a- janından ve bir kâbyadan buşka şahsiyeti yoktu Bu itiharla ben, bu satırları yazarken menlur ve emperyalist Düyunu u- mumiye mücssesesile Cavit Bey - Cahit Rey itfHakının Lozan mürzakeratı salonlarının kapısına kadar süren avantürünü düşünüyorum. Bu sah- neyi belki halırlarsınız: Hüseyin Cahit Beyin emperyalizm aleyhindeki isyanında öncülüğünü dava ettişi (!) millet bu emperyalime karşı bizzat Cavit Beyleri, Cahit Beyleri do aşarak İsyan etmişti, Hem emperynlismi kendi topraklarından müebbe- den kovmuş, hem Düyunu umumiyeyi, hem de onun ajanlarını ve mü- meessillerini tarihe gömmek için musalfer rehberlerini Lozun müzakeresi- ne göndermişti. Bu müzakere salonlarının etrafında Venizeles'tan Lordâ Curzon'a kadar bütün mağlup emperyalistler zaferden hissemizi azaltmak için birleşmişlerdi. Bu kara çenberin arkatındı da pebrol, şmendifer, ma den, tramvar, elektrik, vesaire şeklinde memleketin bülün havat menba - (1) Meselâ Nihat pasanın «Yıldırım ordusunun haresâlı harbiyesl: iszimli kilabından bu hususa ait hazı şeyler okuynbilirsiniz, di