20 Kasım 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

AFRİKA'DAKİ BÜYÜK OYUN ODEZYALI beyazlarla İngilte- re arasındaki anlaşmazlığa bel- ki bir çözüm yolu bulunur u- muduyla Salisbury'ye kadar giden İngiliz Devletler Topluluğu Baka- nı George Thomson'un burada yaptığı görüşmeler hiçbir sonuca ulaşamamış ve Thomson, Londra' ya elleri boş olarak dönmüştür. Rodezya'nın bağımsızlığı ko- nusunda İngiltere ile anlaşama- yan Rodezyalı beyazlar, bundan aşağı - yukarı iki yıl önce, tek ta- raflı olarak, bağımsızlıklarını ilân etmişlerdi. İngiltere, o zamandan bu yana Rodezya'nın bağımsızlığı- nı tanımamıştır ve lan Smith hü- kümetini âsi saymaktadır. Bağımsızlık görüşmeleri sıra- ezyal anlaşmazlık, bu ülkede yaşayan 4 milyon siyah adama tanınacak haklar okonusundaydı. İngiltere, Rodezya bağımsız olunca, bu 4 milyona da, belli ölçülerde yöneti- me katılma hakkı verilmesini isti- yordu. Fakat Rodezyalı bir avuç beyaz, başlangıçta siyahlar yöne- time pek ufak ölçüde de katılsalar, bunun, zamanla iplerin kendi elle- rinden çıkmasına kadar varacağı korkusuyla, böyle birşeye razı ol- mamışlardır. Tak taraflı bağımsız tıklarını ilân ettikleri günden bu yana da, İngiltere'den bu yönde elen bütün isteklere kulaklarını tıkamaktadırlar. Wilaon hükümeti, bu konudaki en büyük yanlışı, henüz beyaz Ro- dezyalılar tek taraflı bağımsızlık lafını ilân etmeden önce, eğer böyle bir bağımsızlık ilân edilirse İngiltere'nin oObuna karşı kuvvet AKİS kullanmıyacağını açıklamakla yap- mıştı. Bu açıklama, Rodezyalı be yazlan cesaretlendirmiş ve tek ta raflı bağımsızlığa itmiştir. Baş- bakan Wilson, bundan iki yıl önce, Rodezya isyanının kuvvet kulla- nılmadan da birkaç hafta içinde bastırılabileceğini söylemişti. Oy- sa aradan iki yıl geçmesine rağ- men, isyan hâlâ bastuılamamıştır. Doğrusunu söylemek gerekirse, bastırılacağı da yoktur. Birleşmiş Milletler kanalıyla alman ekono- mik zorlama tedbirlerine, başla İngiliz özel sektörü olmak üzere, çeşitli çevrelerce uyulmamakta- dır. Bunun yanısıra, Afrika'daki sömürgeleri üzerinden Portekiz ve kendi o topraklarından da Güney Afrika, İngiltere" ye karşı direne- bilmeleri için, Rodezyalı beyazlara büyük yardımlar yapmaktadırlar. A. Halük Ülman Çünkü, bu iki devlet de pek iyi bilmektedir ki, eğer Rodezya'daki beyaz saltanatı Dn birinde so- na ererse, sura, önünde sonunda kendi a analar "gelecektir. dezya'daki beyaz üstünlüğünü bütünbütüne ortadan kaldır- maya niyeti yoktur. Bütün istedi ği, yerlilerin, dünya kamuoyunun, -özellikle İngiliz Devletler Toplu- luğunun- siyah üyeleri karşısında, görünüşü kurtarmaya yetecek bir ölçüde, yönetime katılmalarını sağlamaktır. Çünkü, eğer Rodezya bütünbütüne (siyahların yönetimi altına girerse, İngiltere, bu ülke ile siyasal ve ekonomik ilişkilerini eskisi gibi koruyamıyacağını dü- şünmektedir. Zaten onun içindir ki, bir türlü silâhlı müdahaleye ya- A SLINDA, İngiltere'nin da, Ro- naşmamıştır. Silâhlı müdahalenin Rodezya'da kendiliğinden tam bir siyah yönetiminin kurulmasıyla in ından korl tur. A- ma bu gerçeği hiçbir zaman açık ça söylememiş, kuvvet kullanma masını haklı göstermek için çeşitli kaçamak yolları aramıştır. İngiltere, Rodezya'da bir siyah yönetim kurulursa, bunun. Güney üzerinde etkileri pm da bilmektedir. Güney bugünkü düzeninin bozulması, İn giltere'yi en önemli sürüm alanla rının birinden yoksun kılabilecek- tir. İngiltere belki e an vazgeçebilir ama, Güne pazarım kaybetmeyi kolay kolay göze alamaz. İşte bütün bu düşüncelerledir ki Başbakan Wilson, bugün, Ro- dezya konusunda tam bir oyalama politikası izlemektedir. Bu politi- kasıyla bir yandan, çeşitli görüş melerle Rodezyalı beyazları yola getirmeye çalışıyor görünüp üze- rine düşen iç ve dış yıldırımlardan korunmak, öteyandan da, bugün kü durumu sürdürerek, Afrika'- daki beyaz kuşağı korumak iste- mektedir. politikası ne kadar sürebilecek tir? Bütün sorun, buradadır. Çünkü, İngiltere'nin bugünkü ka rarsızlığı kendisine çok pahalıya patlamaktadır. Rodezya ile devam- lı gerginlik, zaten sallantıda plan İngiliz parası üzerine çok suz baskılar yapmaktadır. Üstelik, Rodezya sorunu kesin bir çözüme bağlanmadıkça, ne Afrika'nın be- yaz kuşağı, ne da İngiliz Devlet- ler Topluluğunun siyah üyeleri, İngiltere ile düzenli ilişkiler kura- bilmektedirler. Bu durum da İn- giliz ekonomisini büyük zarara uğratmaktadır. Görüldüğü gibi, ne kadar ge- ciktirmeye çalışırsa çalışsın, eko- nomik etkenlerin baskısıyla, Wil- son, bugünlerde Rodezya konu- sunda kesin bir karar almak 70 randadır. Feri Wilson'ın bu oyalama Korkulan husus, alınacak kara- rn Güney Afrika'nın da akıl ho- calığıyla, tek taraflı bağımsızlığın nihayet tanınması yönünde olma 19