6 Mart 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

konuşuyor... "Seçim (Oo Kanununda, Komisyon olarak D'hont sistemini kabul ettik. Bu sistem, çok âdil bir sistem- dir. Bâzı gazetelerde, bâzı anayasa profesörleri ve bâ- zı profesörlerin, D'hont sisteminin, çoğunluk sistemin- den farklı neticeler vermiyeceği, bir partinin oy bakiye- sinin başka partilere verileceği seklinde beyanlarını gördüm. Bu, katiyyen doğru değil. Bâzı günlük gaze- telerde D'hont sistemini izah eden yazılar okudum. Bu yazılarda, hesap şeklini göstermek için misaller Ode alınmış. Fakat maalesef, onlarda da yanlışlar var. D'hont sistemi, netice itibariyle, bir ilde her partinin aldığı oylan partinin isim hizasına yazdıktan sonra, o ilin çıkaracağı milletvekili sayısı ne kadarsa, o sayıya ulaşıncaya kadar partinin aldığı oy pusulaları sayısını bölmekten ibarettir. Meselâ, 5 milletvekili çıkaracak Ur ilde, seçime S parti girdiyse, bu 3 partinin aldıkları oy pusulalarının sayısı evvelâ I'e, sonra 2'ye, sonra S'e, sonra 4'e, sonra 5'e bölünür. Her bölme işleminden sonra bulunan pay, partinin ismi hizasına yazdır. Bun- dan sonra bu paylar, en büyükten başlanarak en küçüğe doğru büyüklük sırasına konulur. Baştan itibaren 5 büyük rakam, hangi partilere ait ise yanlarına işaret olunur, böylece, her partinin kazandığı milletvekilliği sayısı da tesbit edilmiş olur. "Briant sisteminde ise bir ilde sandıklardan çıkan muteber oy puslaları sayısı, o ilin çıkaracağı milletve- kili sayısma bölünür. Bulunan pay ele alınır. Her parti- nin kazandığı oylar bu payın kaç katı ise, o parti o ka- dar milletvekilliği kazanmış demektir. Ancak, bu su- retle yapılan hesaplarda, her partinin artan oy sayısı bulunabilir. Bu bakiyeleri ne yapacağız? Briant sis-' temi, bütün bu bakiyeleri, ka, parti en çok oy aldıysa ona verir. Böylece, e alan parti, ilk hesapta e olan milletvekilliklerini de kazanmış olur, "İkii sistem arasında neticeler bakımından bâzı farklar mevcuttur. Briant sisteminde çoğunluğu (Oka- zanmış olan parti, D'hont sistemine nazaran biraz da- ha fazla milletvekilliği elde eder. D'hont sistemi oBri- ant sisteminden çok daha âdil bir sistemdir. o Briant sistemi ise D'hont sistemine nazaran parlâmentoda biraz daha fazla istikrar sağlar. Netice itibariyle her iki sistem de âdildir. Fakat D'hont sisteminde adalet, Bri ant sistemine nazaran daha fazladır. Bütün mesele, ada- let ve istikrar dereceleri arasında bir seçim yapmaktan ibarettir. Seçim Kanunu Komisyonu olarak D'hont sis- temini kabul etmekle biz, adalet derecesi yüksek bir sis- teme gitmiş durumdayız. Ben şahsen, neticeden çok memnunum. Herşeyi kendi eserim olarak görüyorum. Herşey, zaten o derece istediğim gibi ve açıklıkla ce- reyan etti ki, kimse Seçim Komisyonunun gizli ka- paklı şeylerinden sözeemez. Gerçi, müzakereler esna- suda bazı arkadaşlar, bâzı maddelere muhalefette bu- AKİS, 6 MART 1961 Şefik İnan Şefik Inan lundular. Fakat, sonunda, herşey anlaşmaya bağlandı. Ben de bu bakımdan tasarıya muhalefet şerhleri koy- durtmadım, lüzumsuz buldum. "Ben, herşeyle ilgilendim. En küçük teferruata va- rıncaya kadar bizzat meşgul oldum. Meselâ, bu'önü- müzdeki seçimde, yazışmalar ve her türlü evrak-ı mat- bua işi son derece kolay ve kullanışlı bir şekilde hal- ledilecek. Ben, Yüksek Seçim Kuruluna çok yardımı olacak bir meseleyi daha hallettim. Bizzat, şahsi çalış- malarımla, seçim esnasında kullanılacak her türlü res- mi evrakı hazırladım. Bunlara cetveller, tutanaklar, yazışmalar, her şey dahil. Yüksek Seçim Kuruluna ba- sık olarak verilecek bu evrak-ı matbua, Kurulun göre- vini hem çok kolaylaştıracak, hem de seçimin daha sü- ratli ve daha sıhhatli olmasını temin edecek. Sonra da iş, istatistik Umum. Müdürlüğünün mütehassıs ele- manlarına kalacak. Bu yeni evrak-ı matbualar, onla- rın iğlerini de kolaylaştıracak. Tasniflerin daha o sağ- lam ve seri olmasını sağlıyacak. Evraklardaki standar- dizasyonun ilerdeki ama için yararlı neticeler ve- receğine şimdiden inanıyorum