26 Eylül 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

DÜNYADA OLUP BİTENLER Birleşmiş Milletler Uyanan üçüncü dünya Geçen haftanın başında Sovyet Baş- bakanı Nikita Kruşçof ile Maca- ristanın kanlı diktatörü Janos Kadar New York limanında yuhalar arasın- da karşılanırken, Kruşçofun o Birleş- miş milletlerdeki Delegesi Zorin de soğuk terler dömekle meşguldü. Ger- çekten, Zorin çok güç durumdaydı. Hikaye şuydu: Sovyet Rusya, Kon- goda Lumumba'yı destekleme para- vanası altında bu memleketi yeni bir Kore haline getirmek sevdasındaydı. Lumumda, memleketini bir tek vah- det halinde birleştirmek istiyordu. Bu, hiç şüphesiz, tek başına, son de- rece hürmete şayan bir idealdi. Fa- kat, Lumumba, bu birleştirme gay- retlerinde, bir yandan, arkalarını Bel- çikalı jandarma subaylarına daya- yan Çombe gibi sömürgeci uşakları- nın, bir yandan da, memleketin aşi- ret kavgaları içinde kırılmasını arzu- muhalefetiyle karşılşıyo Lumumba, Birleşmiş elletler Ge- nel Sekreteri Mr. "H"ın muhtelif Kongolu liderler arasında tarafsızlı- ğını obozmadığını ve sırf o kendisini desteklemediğini görünce, hem Onu, hem de Batı Devletlerini, Sovyet yar- dımını istemek suretiyle korkutmak istemişti. Sovyetler, Lumumba'ya ilk önce 12 adet İlyuşin nakliye verdiler. Fakat, Lumumba güçleştikçe (o şantajı da arttırmağa başladı ve hatta bir aralık, oBirleş- miş Milletler kuvvetlerini Kongodan atmak için Sovyet askeri yardımını istemek niyetini açıklayacak kadar Heri gitti. Bu suretle, Ruslar, propa- ganda için çok kuvvetli bir zemin buldukları zehabına kapıldılar. oGer- çekten, Lumumba, sömürgeci uşağı Katanga Başbakanı Çombe ile yaptı- ğı mücadelede bütün bağımsız Afrika ve Asya Devletlerinin en samimi des- teğine malikti. Hatta bu destek saye- sinde Lumumda, Kongo milliyetçili- ginin ve hattâ Afrika milliyetçiliği- nin bir sembolü haline gelmek üze- reydi. Fakat, daha sonra Kongoyu birleştirmek için -tıpkı Çombe gibi- katliam usullerine başvurması ve Birleşmiş Milletlere okarşı çok aşırı hücumlar yapıp Sovyet parmağını Afrikanm ta göbeğine sokmağa kal- kışması yüzünden itibarını geniş öl- çüde kaybetmeğe başlamıştı. Üstelik, hadiseler Lumumba'nın, kendi mem- leketindeki otoritesini de geniş ölçü- de yemek yolunda olduğunu açıkça gösteriyordu 24 Fakat Sovyetler, Afrikanın ba- gımsız memleketlerinde Kongodaki hakiki durumun soğukkanlılıkla teş- his edilmeğe başlandığım görememiş- lerdi. Kremlin, en bağırgan bir sö- mürgecilik aleyhtarlığının bütün Af- rika ve Asya Grupunu yine kolaylık- la kendi etrafına toplıyabileceği ka- naatindeydi. Zorin, bu maksatla, Rus diplomasi Ooedebiyatının en farfaralı örneklerinden biri sayılabilecek (o bir karar teklifini, Kongo meselesini gö- rüşmek üzere olağanüstü olarak top- lanan Genel Kurula sunmuştu. Bu karar suretinde Belçikanın NATO'- daki Müttefikleriyle birlikte Kongo- ya tecavüz ettiği, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin ve Birleşmiş Mil- letler (o Kuvvetleri (o Başkomutanının Kongonun iç işlerine müdahale ede- rek bu memleketin iktisadi ve siyasi durumunun ciddileşmesine yol açtık- ları ileri sürülüyordu. Fakat, işte o anda Genel Kurulda yıllardır görülmemiş bir olay cereyan etti. Asya-Afrika Grupu adına Sey- lan, Gana, Gine, Endonezya, rak, Ürdün, Lübnan, Liberya, Fas, Nepal, Suudi Arabistan, Sudan, Birleşik A- rap Cumhuriyeti, Tunus ve Yemen, teklifte, Kongonun bağımsızlığı, rak bütünlüğünün korunması ve mem- leket dahilinde asayişin muhafazası için Birleşmiş Milletlerin Kongonun merkezi Hükümetine yardım etme- ge devam etmesi isteniyor, Kongo içinbir iktisadi yardım fonu kurulu- yor ve Birleşmiş Milletlerin Kongoya askeri yardımı devam ettiği müddet- çe başka hiçbir Devletin -Birleşmiş Milletlerin bir kararı gereğince Ge- nel Sekreterin yapacağı talep hariç- Kongoya kendi başna askeri yardım- da bulanmaması isteniyordu. Bu ka- rar teklifinin Sovyet teklifinden ta- mamen farklı olduğu şüphesizdi. As- ya ve Afrikalılar, bu suretle, bir ke- re, Mr. "H"a olan itimatlarını ifade etmiş oluyorlar ve en önemlisi, Kon- goya ne Sovyet, ne de Batı parmağı- nın sokulmasına taraftar olduklarını ve Kongonun yeni bir Kore haline getirilmesini asla istemediklerini be- lirtmiş oluyorlardı. Asya-Afrika Gru- punun bu karar teklifi, Batı Devlet- lerinin - Fransa hariç- başta Amerika olmak üzere en hararetli desteğini gördü. Müzakereler ilerledikçe, bü- tün Asya-Afrika Devletlerinin aynı kanaatte oldukları açıkça meydana çıkıyordu. Bu durumda, Zorin Cenap- ları, evvela kendi karar teklifini ge- ri çekmek lüzumunu duydu. Bu sefer dediğini, Asya-Afrika Grupunun ka- rar teklifine tadiller teklif etmek Su- retiyle yürütmek istiyordu. o Fakat, Asya-Afrika Grupu kendi projesi ü- zerinde şiddetle ısrar ediyordu. Hatta Gana Başdelegesi (oOuaison Sackay, Zorinden tadil tekliflerini geri oçek- mesini istedi. Bu durumda, Zoin için yapacak hiçbir şey kalmamıştı. Mağ- lubiyet tamdı. Kürsüye çıktı ve Ga- nanın teklifine uyarak tadil teklifle- rini geri çektiğini, ancak, Asya-Afri- a Grupunun karar teklifine de oy AKİS 26 EYLÜL 1960