19 Eylül 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

YURTTA OLUP BİTENLER yer alıyordu. Bu koltuklara Yüksek Soruşturma Kurulunun çalışkan üye- leri son bir istişare için oturacaklar ve bir çok dosya münderecatını bir kere daha incelemeye tâbi tutacak- lardı. Zamanlan bir hayli azalmıştı, Ekime kadar kararnameleri hazırla- mak zorundaydılar. Gerçi bütün dos- yaları teker teker elden geçirmek gi- bi bir külfete (o katlanmıyacaklardı, zira her kurul, dosyalar hakkındaki görüşünü raporlar halinde Yüksek Soruşturma Kuruluna osunacaktı- ama gene de işleri çoktu. Fakat, baş- kenti kavurucu sıcaklar istilâ etmiş- ken, kolalı gömleklerinin kollarını sı- yük bir arzu ile yapacaklardı, Üç yoldan biri Yüksek (o Soruşturma (Kurulunun Yüksek Adalet Divanına tevdi edeceği raporlar -ki bunlar kararna- me hüviyetindedir- üç şık ihtiva ede- cekti. Bu üç şık şunlardı: Men-i mu- hakeme kararı, lüzum-u muhakeme kararı ve lüzum-u muhakeme kararı verildikten sonra ilgili dosyanın Yük- sek Adalet Divanına veya ilgili mah- kemelere şevki. Bu son şıkka lüzum görülmesinin sebebi, bâzı umum mü- ürlerin, suçlu ocak (başkanlarının başka mahkemelerde yargılanmasını temin etmekti. Böylece duruşmaları Yassıadada yapacak olan Yüksek A- dalet Divanının işi bir nebze hafifle- mişoluyordu. Duruşmalardasıra Hazırlıkların nihai safhaya girdiği sıralarda duruşmaların hangi sı- raya göre yapılacağı haftanın sonun- deki günlerde gün ışığına çıktı. Bu bir plânla tespit ediliyordu. Plâna göre,ilkdefa Anayasayı ihlâl suçlu- larınınduruşmalarına başlanacaktır. Bu safhada meşum ve malum "Tah- kikat Encümeni" üyeleri, Bakanlar kurulu ve bütün sabık D.P. milletve- killeri duruşmaya çıkarılacaktır. Da- ha sonra sıra, vatana ihanet suçları- na gelmektedir ki bunun ilk suçlusu tabii sakıt Cumhurbaşkanı Celâl Ba- yar ve sabık Başbakan ile onun Ba- kanları olacaktır, Vatana ihanet suç- larından sonra Üniversite olaylarına geçilecektir. Bu duruşmalarda sanık mevkii pek kalabalık olacağa benze- mektedir. Zira sanık sandalyesini bu duruşmalarda sakıt iktidarın mute- der valileri işgal edeceklerdir. Tabii arada, devr-i sabıkın emniyetçile- de nasiplerini alacaklardır. Bun- dan sonraki duruşma safhası, umumi kârın üzerinde ziyadesiyle durduğu meseleye ayrılmıştır. Yüksek A- dalet Divanı, C.H.P. Genel Başkanı Yeni B.M.M. binası Faaliyetin merkezi D blokudur İnönüye yapılan suikastları inceleme- ge başlıyacak ve müsebbiplerini ceza- landıracaktır. Bu safhada, duruşma salonundaki sanık sandalyasında mül ki ve idari âmirler de yer alacaklar- dır. Beşinci olarak duruşmaları yapı- lacak olanlar devr-i (o sabıkta nüfuz ticareti yoluyla yolsuzluklara adları karışanlardır. o Yolsuzluk faillerinin arkasından döviz kaçakçıları ve hak- sız mal iktisap edenler yargılanacak- lardır. Dosyalarda neler var Tabii ki, duruşmalarda delil olarak kullanılacak malümat da bir plân dairesinde Yüksek Adalet Divanının bilgisine sunulacaktır, Bu sıraya gö- re, Dosyanın muhtevasını teşkil eden kâğıt tomarları arasında en başa alı- nan kısım, bir izahatı ihtiva edecek- tir. Bu izahat Yüksek Adalet Diva- nına bir neyi ön bilgidir. Daha sonra dosyanın ifadeler kısmı gelmektedir. Bu kısım da, sakıtlarla yakınlarının ifadeleri ayrı, şahitlerin ifadeleri ay- rı mütalea olunacak şekilde tasnif edilmiştir. İfadeleri delil faslı takip etmektir ve bu kısım, tabii dosya- ların en ilgi çekici kısmıdır. Son kı- sım, Yüksek Soruşturma Kurulunun iddianame yerine kaim olan karar- namesini o taşıyacaktır. Bu kısımda Yüksek Soruşturma Kurulu uzun ve hummalı bir faaliyet devresinin mey- velerini en yüksek adli mercie tevdi etmektedir. Üzerinde durulan mühim mese- lelerden biri de duruşmaların cere- yan tarzıdır. Bu da mutasavver bir plân çerçevesi içinde icra edilecektir. Muhtemelen her mevzuda ayrı ayrı neticeye gidilecek ve hükme varıla- caktır Durulmalar hüviyet o tespitiyle başlıyacak, bunu takiben Yüksek So- ruşturma Kurulunun hazırladığı ka- rarnamenin ışığı atmda düzenlenen iddianame okunacaktır. Sanık bu id- dianameyi oturduğu yerden dinliye- cektir. (o İddianamenin okunmasını müteakip, sanığa bu suçların tarafın- Sanık ithamları reddederse o zaman kendisine Soruşturma Kurulu tara- fından alınan ifadesi Oookunacaktır. Bundan sonraki safha şahitlerin din- lenme safhasıdır. İfadeler okunduk- tan ve şahitler dinlendikten sonra sı- ra savcının iddialarına gelecektir. Müdafaalarda ve iddialarda zaman tahdidi yoktur. Sanık istediği şekil- de kendisini müdafaa, edebilecek ve dilerse tevsii tahkikat talebinde bu- lunabilecektir. Müdafaalar hem sa- nık, hem de avukatları tarafından yapılacaktır. Savunma o safhasından sonra karar safhası gelmektedir ki, bunu Yüksek Adalet Divanı Başka- nı sanıkların yüzlerine karşı tefhim edecektir. "Kardeş kardeşi vurur mu?" Böylece Başkenti (o sıcakların yavaş yavaş terketmeğe Oo başladığı bu hafta Yüksek (o Soruşturma Kurulu, kendine bağlı tali komisyon ve ku- AKİS, 19 EYLÜL 1960