10 Ağustos 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

İKTİSADİVEMALİSAHADA Vergi Doğru yol İnkılâp Hükümetinin Mâliye Baka- nı Ekrem Âlican geçen Hafta so- nundâ İzmirde, Ticaret Bakâni Cihât İrenle birlikte basına iki demeç veri- ordu. Demeçlerin birincisi Ticaret Odasında, ikincisi ise Gazeteciler Ce- miyetinde verilmişti. Alicân bu de- meçlerinede İnkiiâp Hükümetinin ye- ni ve çok önemli bazı kararlarını a- çıklıyordu. İnkılap Hükümetinin bu karârlarli kuruluşundan kısa bir Sü- "mali san mâksa- konmayacağı" yo- değiştiriyordu! Gerçekten İnkilâp Hükümetinin bu ilk karârı, AKİS'in de dâhil olduğu birçok çevrelerde tenkidlere ouğrâ- mıştı "Mali ıslâh omâksadiyle yeni vergi" niçin konmayacaktı? D.P İk- tidarı bu memlekette, -sosyal adale- tin bellibaşlı unsurlârından olan- ver- gi adaletini hiçe saymamış mıydi? Sâkit İktidar memleketin kalkınmâ- sı için muhtâç olduğu yatırımları fi- nanse edecek tasarrufu yaratmak i- çin enflâyoncu olmayan sıhhatli kaynâklâr" sağlamak işine sırt çevir- memiş miydi ? Gerçi, İnkılâp Hükü- meti geçiçi bir hükümetti. Fakat vergi ıslahatı Geçici Hükümetçe de ele alınması gereken bir konuydu. Bununla beraber, İnkılâbın, ilk gün- lerinde iç siyaset düşünceleri, İnkılâp Hükümetini böyle bir beyartda bulun- mağa sevketmiş olabilirdi. Gerçek- ten, büyük arazi sahibi çiftçilerin, bulundukları mahalde önemleri itt- kâr edilemezdi. Bu "zümrenin, çoğun- luğu itibariyle sâkit iktidarm nimet- lerinden istifade ettiği ve bu sebeple ona bağlı olduğu biliniyordu. İşte, İnkılâbın ilk günlerinde bu zümreyi rai gelirlerin vergilendirilmesi ve. es- il af muaflığınız normal çerçevesine döndürülmesi yolundaki o cereyanla- rın kuvvetlenmesine yol a fiti. Şerefli mesleklerinin icabi olarak yurdu ka- rış karış dolaşmış olan ve memleke- ti tanıyan her insan gibi ister istemez sosyal görüş tâşiyart Mili Birlik Ko- mitesi üyeleri, bu reformları kesin olarak arzu ediyorlardı. Nitekim Hü- kümet Programının tartışılması es- nasında Komite üyeleri, ilgili Bakan ları bu noktalarda en müsbet ski de uyardılar, öte yandan,İstanbul- da çalışan Anayasa Komisyonu da başta İstanbul İktisat Fakültesi ma- AKİS, 10 AĞUSTOS 1960. Ekrem Alican Mali islâh yolunda liye hocalarının çok güzel raporunda» ki esaslardan da mülhem olarak her Türk vatandaşının kendi ödeme ka- biliyetinin sınırları içinde vergi ver- mesi esasını kabul ediyordu; Komis- yonun bundan maksadı bundan böy- le zirai gelirlerin Vergiden muaf tu- tulmasım ve esnaf muâfüği gibi âda- letsiziikierin o yergi omevzuatımızda yer almasını öniemektu İşte İnkılâp Hükümeti bu alanlarda ciddi re formlara girişmek için kendisine lâ- HERKES OKUYOR yık kararları almıştı. Maliye Bakanı Alican da bu kararları her zamanki toksözlülügüyle açıklıyordu. Ekrem Alicanın bildirdiğine göre, Maliye Bakanlığında Zirai gelirlerin gelir vergisine tâbi tutulması için bir kanun tasarısı hazırlanıyordu. Bu ta- sarı 1960 yılı içinde kanunlaşırsa 1961 sonlarına doğru Zirai gelirlerden fii- len vergi alınması imkân dahiline gi- recekti. Tasarı hakikaten realist e- saslara göre hazırlanıyordu. Küçük ve orta Zirai işletmelerin gelir ver- gisi şümulüne sokulması bahis konuşu? değildi; Bir kere, bu işletme sahip- lerinin yılık gelirlerinin büyük ço- gunluk için asgari geçim Seviyesinin altında kâldıği muhakkaktı. Geri ka- lanın ise defter tutması çok güçtü. Defter tutmak bunlar için mümkün olsa bile, bii kadar mükellefi kontrol etmek maksadıyla Maliye teşkilâtın- da yapılacak genişleme, belki de faü tabakadan alınacak verginin hasılâ- gerektirebile- : Uygulanacak nisbetler, Gelir Vergisi Kânununda mev- cut olan nisbetlerden farklı atmaya- caktı Yine Alicanın bildirdiğine göre, esnaf muaflığı da kaldırılacaktı. B nunla beraber tıpkı tarım sektörün- de olduğu ğibi bu sektörde de çok küçük işletmeler gerek (o gelirlerinin azlığı, gerek defter tutma mükellefi-. yetinin yerine getirilmesi ve kontro- lündeki güçlükler dolayısıyle muaf bırakılacaktı. i irlerini de işçi sigortalarının ouygulanması da münasip şekilde genişletilecek o- lursa- , Türkiyede küçük ve rasyonel işletmeleri teşvik (oOetme israflara sebebiyet hâkimiyetine de son verilmiş olacaktı. Alican, aynen Arazi Vergisiyle Bina Vergisinde de değişiklikler ya- pılacağını bildirdi. Bu alanlardaki re- formlar, kadastro ve tapulama işle- timi ilerlemesiyle en ileri seviyesinde Ulaştırılacaktı. Ancak bu alanlarda- ki ilerlemeleri beklerken şimdilik mı Vergilerin nisbetlerinde bağı artışlar yapılmasına prensip itibariyle karar verilmişti, Arazi Vergisinde uygula- man nisbetlerin bugünkü gelir artış- -arı karsısında gülünç olduğu ma- lâmdu. Bu nibetlerin daha realist esaslara göre yükseltilmesi sayesinde bu mükelleflerin, sâdece vaktiyle ver- dikleri vergi nishetini ödemeleri sağ- lanmış olacaktı. Fakat, Arazi Vergi- 27