9 Aralık 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

ÇALIŞMA Sendikalar İlk hedefler yolunda 3 Aralık 1959 Perşembe günü Prof. Fethi Çelikbaşın başkanlıgında toplanan C.H.P. Meclis Grubu, An- kara Mılletvekılı Halil Sezai Erku- tun, "İşçi şveren Mesleki Teşek- kullerı Kanunu Teklifi" hakkında verdiği izahatı dinledi ve bu Kanun Teklifinin Gruba mal edilerek Mec- lise verilmesini ittifakla tasvip etti. Teklifin hazırlık — çalışmaları bir yıl sürmüştür. Avukat Adil Aşçı glu— nun hazırladığı bir taslak ile, eski hürriyet Partisinin geçen devre Mec- lise verdiği teklifi esas alan Araştır- ma Bürosu üyelerinden, aynı zaman- da C. H. P. Sosyal Meseleler ve Işçı Davaları İhtisas Komisyonu Rap törü olan Coşkun Kırcayı bir prOJe hazırlamakla görevlendirmiştir. Bu proje, İhtisas Komisyonunda üç ke- re müzakere edildikten ve bu arada, mümtaz ilim adamlarından ve sendi- ka liderlerinden de fikir alındıktan sonra geçen Haziranda son şeklini al- mıştır.. Kanun Teklifinin hazır- lanmasında Komisyon — üyelerinden, Ankaranın işçi milletvekili lsmal İnan, Türkiyede hür sendikacılı- ğın başlamasında büyük yararlık- ları Dr. Rebi Barkın, Ankaranın şoför milletvekili Recep Dengin ile Prof. Turhan Feyzioğlu bilhassa gay- omi: ret göstermişlerdir. n ça- lışmalarına Başkan — sıfatıyla Halil i Erkut ve İkinci Başkan sıfa- tıyla İstanbulun eski işçi, mılletvekı— li Ali Rıza Arı riyaset etmişlerdir. Teklif, Grup İdare Heyetince tetkik edildikten sonra, İhtisas Komisyonu üyesi milletvekilleriyle Prof. Çelik- baş ve Ankara milletvekili Hıfzı O- ğuz Bekatadan müteşekkil bir heye- te havale edilmiştir. Bu heyet, İhti- sas Komisyonu —Raportörünün iza- hatından sonra, metinde bazı ufak tadillerle teklifi tasvip etmiştir. Şim- di, Grubun tasvip ettiği metin böyle- ce ortaya çıkmıştır Şu çalışmalar, C. H. P. nin, İlk Hedefler Beyannamesinde yer alan taahhütlerini sarih kanun metinleri halinde hazırlamakta nasıl bir ciddi- yet içinde olduğunu göstermektedir. Birkaç ay içinde diğer taahhütlerle ilgili metinler de ortaya çıktığı za- ürk siyasi hayatında muhalif bir partının fikir çalışması bakımından eriştiği en Avrupai mer- haleye erişmiş olacaktır. Sendika hürriyeti endikalar hakkındaki teklif, bir Üniversite üyesinin tarifiyle "bey- nelmilel normlara tamamen uymak- tadır" Tasarının esasları şunlardır Şimdiki mevzuata göre, fıkır 1şçılerı sendika kuramazlar. Hâ bunun tek istisnası basın meslegınde çalışanlardır C. H. P. nin teklifi, endika kurmak ve sendikalara üye AKİS, 9 ARALIK 1959 olmak hakkını memurlar dahil bütün fikir 1şçılerıne tanımaktadır. mevzuat, esnaf yanında çalışanlarla esnafa da sendika kur- mak ını tanımamaktadır. Bu hüküm C. H.P. nin teklifiyle kaldı- rılacaktır. Teklif sendika hürriyetin- den herkesi istifade — ettirmektedir. Her demokratik memlekette kabul olunan istisnâlar şunlardır: Askerler mrük, emniyet, beledi itfaiye men- supları Vali ve kaymakamlar, Sav- ve hâkimler, Umum Mudur Yar- dımcısı ve hele üst yüksek memur- larla müfettişler, diplomatlar, hesap uzmanları, Baro ve Tabib Odası ü- yeleri ve noterle 2 —Şimdiki mevzuatta, sendika birliklerinin sadece birbiriyle ilgili iş kolları arasındaki sendikalar ara- sında kurulması tarzında yanlış yo- rumlanan bir hükmün varlığına da- yanan D. P. İktidarı, bilhassa Müm- taz Tarhanın Çalışma Bakanlığı dev- rinde aksine hareket eden birlikleri mahkeme kararlarıyla kapat başlamıştır. C. P. nin teklıfınde ise, birliklerin bırbırıyle ilgisi olma- yan sendikalar arasında bir bölge çapında kurulabilmelerine dair sarih bir hüküm vardır. Bu şe- kilde iki sendika bir araya gelince bir birlik kurulabilecektir. — Ayrıca federasyon — ve onfederasyonların mütemerkiz ve kuvvetli olmalarını sağlayan kıstaslar konmuştur. 3 — Şimdiki mevzuatın aksine, C. H. P. nin teklifî sendikaların si- yasetle meşgul olmalarına izin ver- miştir. Sendıkaları sadece, siyasi se- çimlerde aday gosteremıyecekler si- yast partilerin teşkilâtı içinde yer alamayacaklar ve onlara mali yar- dım yapamayacaklar, ve onlardan ma- li yardım alamıyacaklardır. Sendi- kalar genel kurulları 2/3 ekseriyet- muayyen partilerin veya adayla— rın seçimlerde desteklenmesi için ü- yelerine tavsiyede bulunabilecekler- dir. Ancak, sendikaların üyeleri ara- sında siyasi kanaat farkı gözetmele- ri men edilmiştir. 4 — Şim dıkı mevzuata göre, bir sendika kolaylıkla kapatılabılır Si- yasi faaliyetle uğraşmak, — sendika idarecilerinin sendıka gelırlerını sen- dikanın maksatları dışında kullan- maları gibi sebepler bile bunun için kâfi gelebilir. nin teklifinde ise, İngiltere ve Amerikada olduğu gibi sendikaların kapatılmamaları prensibi kabul edilmiştir. Bunun iki istisnası vardır: Anayasa nizamını devirmeğe teşebbüs ve Devletin mül- ki butunlugunu ihlâl. Milliyetçi Türk işçisinin, bu gibi yollara tevessül ede- cek bedbahtları zaten kendinden say- madığı malümdur — Şimdiki mevzuata göre, bir sendikayı kapatmak için Sorgu Hâ- kiminin muvakkat kapatma kararı vermesi yeter. Aslında bu karar ilâ- nihaye hükmünü icra edebilir. Çün- kü, kanunda Sorgu Hâkiminin mu- Halük Şaman Ne dese ki?.. vakkat kapatma kararıyla işin mah- kemeye sevki arasında geçmesi gere- ken azami süre tesbit edilmemiştir. .H.P.nin teklifinde bu süre bir haftadır. P nin teklifi, sendika- lara üye olmak için 18 yaş şartını, 16 yaşa indirmiştir. Sendika, birlik, federasyon ve konfederasyonların milletlerarası teşekküllere katılmak — hususunda Hükümetten izin almaları mecburi- yeti kaldırılmış ve bu husus tama- men serbest bırakılmıştır. Ancak, eğer Temyiz Mahkemesi, bir millet- lerarası teşekkülün Anayasa nizamı- nı devirmek veya Devletin mülki bü- tünlüğünü ihlâl etmek için çalıştığı yolunda karar verirse, böyle bir mil- letlerarası teşekkulden mecburiyeti konmuştur. 8 — Me mevzuatta sendika- lara tanınan hakların yanısıra grev ve lokavt yetkisi de tanınmıştır. Bu konuda ve kollektif iş mukavelesi ko- nusunda hazırlanmakta olan Teklif de son şeklini almak üzere çekılmek 9 — İşverenlerin işçi sendıkaları— na müdahalesi, sarı-sendikacılık ve sendikalı işçilerin ve sendika idare- cilerinin teminâtı hakkında bugün- kü mevzuatı, çok aşan yeni hükümler getirilmiştir. 10 — Siyasi iktidarın sendikaları emir kulu hâline getirmesini ve sen- dikaları satın almasını önlemek için sendikaların Devletten ve iktisadi devlet teşekkullermden mali yardım alması yasak edilmiş 11 — Sendika uyelıgı aidatının İşveren tarafından işçi ücretlerinden kesilmesi esası kabul edilmiştir. Şimdi bu Kanun Teklifi görüşü- lürken D. P. li işçi. milletvekillerine düşen Öönemli bir vazife vardır. Par- tilerinden kovulmak pahasına bu Teklife oy mek. Aksi halde, bu mılletvekıllerı işçi temsilcisi vasfı- nı ka bedeceklerdır 19