28 Temmuz 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA İspanya "Türkiye gibi değiliz" G eçen haftanın başında Para Fo- unun direktörleriyle birlikte 375 milyon dolarlık bir kredi anlaş- masını imzalayan İspanyol Ticaret Bakanı Senyor Alberto — Ullastres'in ilk sözü "Bizim, Türkiye ve Fransa gibi ağır dış borç yükümüz yok !" demek oldu. Madrit Üniversitesinin etkı Malıye ve İktisat hocası, bu söz- Biz şimdilik borçlanabılırız' de- mek 1st1y0rdu Ama bu Vesıleyle sırt- larında ağır bir borç yükü taşıyan memleketlerin, fazla borçlanmalarını "tehlikeli" saydıgını da bilvasıta be- lirtmiş oluyordu. Anlaşılan 1ktısatç1 anın, yeni borçlanmaların rülmemiş kalkınmaya yabancılar ta- rafından hayran kalınması" şeklinde takdim edilebileceğinden haberi yok- tu. 375 milyon dolar borç bularak, ka- zandığı büyük zaferin farkında bile değildi. "Nurlu günler, bolluk, ucuz- lu k V. s." nutukları _atmıyordu Hat- tâ "Bu yeni- devre İspanyol halkına bâzı fedakârlıklar yükliyecektir" di- yerek görülmemiş zaferin daha baş- langıçta zaferlik bir tarafını bırakmı- yordu. Hiç şüphe yok, eski Maliye ve. politika ze- iktisat hocası Ullastres, kâ ama çok kıt bir bakandı.. âsı kıt, Tahlisiye ameliyesi D öviz kaynakları çoktan kuruyan ve enflâsyonun pençesinde kıvra- nan İspanya epeyce bir zamandan be- rt büyük ölçüde bir dış yardım peşin- deydi. Franco, tabii ki şimdiye kadar İspanyaya | mılyar dolardan fazla iktisadi yardım — veren Amerikaya başvurdu. Durumun ciddiyetini an- lattı. Ama “"tahlisiye — ameliyesi"ni şartlı şurtlu yapmayı prensip edinen a, Fransa, Türkiye ve Arjan- tın in taleplerı gıbı İspanyanın talebi- ni de mılletlerarası teşekküllere ha- vale etti. İşte müzakerelerden sonra Para Fonu Ve Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkılatı geçen haftanın başında İspanyaya da bir tahlisiye simidi uzattılar Tahlisiye simidine, 375 milyon dolarlık bir çek Turkıyenın çeki 359 milyonluk idi.- eklenmiştir. Çekin 100 milyon dolarlık kısmı, Avrupa İkti- sadı İşbirliği Teşkilâtı (O C. E.) ve teşkilâta mensup zengın uyeler ta- rafından temin edilecektir. Para Fo- nu 75 milyon verecektir. Geri kalan 200 milyon dolar, Amerikanın hissesi- ne düşmektedir. Bu 200 milyonun 70 milyon dolarını The Chase Manhat- tan Bank v.s. gibi hususi bakanların açacağı krediler teşkil etmektedir. O. E. C. E. âdeti veçhile yardımı iki taksitte vermektedir. | Şuba tında verilecek ıkıncı taksitten evvel, "Canan Heyeti"ne benzer bir heyet İspanyaya gıdecek durumu beğenir- se yardımın mütebaki kısmı ödene- cektir 18 Madolyanın öbür tarafı 75 milyon dolarlık çeki kabullenen spanya, enflasyonla gosterış 1çın kalkınma” politikasından rek, istikrar -yani kemer sıkma polı— tikası takip edeceğini — milletlerarası teşekküllere taahhüt etmiştir. Yeni polıtıkanın anahtarları, Türkiyede ol- duğu gibi, milletlerarası mütehassıs- lar tarafından çizilmiştir. Ama milli gururu incitmemek için, programın üstüne bir İspanyol damgası vurul- muştur. Bu damgaya dayanarak, dev- let adamları, milli gurur mevzuunda son derece hassas İspanyol halkına 'Bu bir İspanyol programıdır; Prog- ramın yabancılar tarafından zorla kabul ettırıldıgı asılsızdır" diyebile- cekle General Franco Sırtını Amerikaya verdi. Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilâ- tı Bakanlar Kurulunun tebliğinde bu hakikat diplomatik bir tarzda ifade olunmaktadır. "İspanyol Hükümeti, Batı mem— leketlerıyle hemâhenk bir hale mek maksadıyla, İktisadi polıtıka— sına yeni bir istikamet vermek a zusunu İzhar etmiştir. Bu maksatla, ilk üyelerin 16 Nisan 1958 de imzala- dıkları Avrupa İktisadi İşbirliği An- laşmasının yukledı i — mecburiyetleri tedricen yerine getirmek kararında olduğunu İspanyol Hükümeti açıkla- mıştır. İspanyol Hükümeti, bu mec- buriyetleri karşılamak için zaruri bir seri iktisadi ıslahata girişmekte- ir. Zaruri ıslahatın ilk maddelerini Ispanyol parasının değerinin düşürül- mesi ve tek kur esasının kabulü teş- kil etmektedir. Bu taahhüt geçen haf- tanın bayında yerine getirilerek, 1 do- ların 43 pesata yerine 60 pesataya tekabül ettiği ilân olunmuştur. Yani Türkiye devalüasyonla parasının yüz- de 69 unu budarken, İspanya ancak yüzde 21 inibudamaktadır. Devalüas- yondan sonra İ peseta 21,5 kuruştan 15 kuruta geçmektedir. birlikte — ithalât tahditleri tedricen — kaldırılacaktır. 1959 Temmuzu sonunda ithalâtın yüzde 50 si serbest bırakılacaktır. Gerı kalanı da tıpkiı — Türkiyedeki "Global kota" sistemi çerçevesinde yapılacaktır. Batılı mütehassısların, ithalât tahditlerinin kaldırılmasında, İspanyaya karşı Türkiyeden daha a müsamahakâr davrandıkları anlaşıl— maktadır. Türkiyede istikrar prog- ramının bir yaşım doldurduğu şu gün- lerde ancak yedek parça, kitap gibi bir iki maddenin ithalâtı serbest bı- rakıldığı halde, İspanya ilk adımda ithalâtın, yarısından lisans usulünü kaldırmaktadır. Devalüasyonla İthalâttaki bu nisbeten genış serbesti, servetini lisans ticareti ü- zerine inşa eden siyasi nüfuz sahibi zevat kadar, lspanyol sanayıcılermı de uzmuştur Iş gücünün cuz olmasına rağmen, İspanyol sana- yii, Avrupa — mamulleriyle — rekabet edecek durumda değildir. Bunun yanı sıra İspanya, Türki- yenin yaptığı gibi enflasyona dur- durmaya matuf tedbirleri alacaktır: Devlet sektöründe vergiler arttırıla- cak, masraflar kısılacaktır. Bu suret- le Merkez Bankasının avanslarıyla kapanan açıklar tedricen azalarak 1960 da ortadan kalkacaktır. Banka kredilerine bir plafon tesbit edilecek, faiz haddi yükseltilecektir. 375 milyon dolara, erisen kredile- rin fiyatı budur. Ameliyat muvaffak olursa, İspanyol iktisadiyatı sağlam temeller üzerine oturacaktır. Yalnız istikrar politikası -ki bir kemer sık- ma politikasıdır- uzunca bir' müddet için 'mahrumiyeti gerektirecektir. Fi- yat artışları, zamlar, vergiler, uzun bir enflasyon devresinden sonra giri- şilen istikrar politikasının mukadder neticeleridir. Franco rejimi, bu kri- tık devreyi atlatabilecek midir? Re- jime hiç bir sempati duymamakla -be- raber, halkın protesto etme duygusu- nu büyük ölçüde kaybetmesi, Gene- ral Franco'nun bu devreyi de atlata- bileceği intibaını vermekte Avrupaya kabul I spanyaya verilen dış krediler, ay- nı zamanda, Avrupa ailesinden, diktatörlük rejimi yüzünden afaroz edilen bu memleketin yeniden aileye kabulüne vesile oldu. İspanya, Fran- co'nun Cumhuriyet Hükümetine karşı ayaklanmasının — yirmiüçüncü yıldö- AKİS, 28 TEMMUZ 1959