30 Ağustos 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

Sebati Ataman Yakaladım derken Prim tesbitinde — gözönünde bulun- durulan kıstaslar nelerdi? Devalü- asyon hiç şüphesiz fiyatların yüksel- mesine sebep olacaktı. Hükümetin bu hususta fikri neydi, ne yapmak kararındaydı? Şimdiye kadar üvey evlat muamelesi gören buğday müs- tahsilinin durumu düşünülmüş müy- dü? Fiyat yukselmelerı karşısında küçük çiftçinin, — işçinin, memurun, müstahdemin, emekli, dul ve yetim— lerin hâli ne olacaktı. Müstahsilden evvelce ihracatçıya intikâl eden mal- lar dolayısiyle elde — edilecek haksız kazançlara ne yapılacaktı" Ticaret Bakanı tütünün bu yıl primsiz ihra- cının düşünüldüğü söylenmektedir. Tedbirler, amme sektöründe ne gibi imkânsızlar yaratacaktı? Krediler dondurulurken, ithalât ve ihracatın finansmanı duşunulmuş müydü? vs... s.. Bu suallerin hepsi . Aksalın zihninde — son bir fam daha vardı: Sekiz seneden be- ri takip edilen ve bilhassa 1953 ten beri dört elle sarılman hatalı ve isa- betsiz politikanın şampiyonları, bu- gün söylediklerinin ve yaptıklarının tam tersi bir politikanın savunma- sına kalkışmışlardı. Bu kimselerin sözlerine güvenilebilir miydi? Halk onlara itimat edebilir mıydı ? Bu sti- lin cevabını vermek için, eski Mali- ye Bakanının herhalde İktidarın iza- hatına ihtiyacı yoktu.. Ticaret Dirijizmin iflâsı eçen haftanın son günü, Ticaret Bakanı Abdullah Aker âni bir AKİS 30 AĞUSTOS 1958 cevapsız kal- istih- basın toplantısı yaptı ve aylardır beklenen dış ticaret — rejiminin Pa- zartesi günkü Resmi — Gazetede ya- yınlanacağını açıkladı. Nihayet hü- kümet de, İzmir Fuarında rejimin açıklanmayışının yaptığı psikolojik tahribatı anlamış ve elini çabuk tut- dış ticaret rejimine hâkim olan ana fikir şudur: Dirijizm iflâs etmiştir, fakat tam bir serbesti, son yılların aşırı dirijizmi kadar ararlı dır. O halde yapılacak iş, bürokrasi- yi mümkün olduğu kadar azaltmak, fakat ithalâtı belli bir istikamete doğru sevketmeye çalışmaktır. Tica- ret Bakanının "kontrollü liberas- yon" ismini verdiği bu iş, ithalât programları tesbiti suretıyle yapıla- caktır. İhtiyaç maddeleri için kota- lar tesbit edilecek, bu kotalar çerçe- vesinde ithalât serbest yapılacaktır. Dışarıya döviz kaçırılmasından kor- kulduğu için, ithal malları fiyat kontrollerinin kaldırılmasına cesaret edilememiştir. Demirperde gerisiyle ticari mü- nasebetler de belli kotalar çerçeve- sinde yanılacak, onların bizden al- dıkları malları başkalarına satmala rına imkan verilmemeye çalışılacak— tır. Takas kaldırılmakta, ekseriya pa- muklu mensucata inhisar eden ve takastan farklı olmıyan (hanımlar çok iyi bılır) muvakkat ihracat ıslah edilecektir Dahili ıhtıyacı ilgilendiren — bazı mallar müstesna, ihracat serbest bı- rakılmaktadır. Tıcaret Bakanı İzmir nutkunda bir "ihracat seferberliği"- nden bahsetmiştir. İhracat seferber- liğinin itici kuvveti fiyat mekaniz- ması olacaktır. Filhakika primler dolayısıyla ihracat çok avantajlı bir İKTİSADİ VE MALİ SAHADA hale gelmiştir. Bu durumda ihracat mallarının içerdeki fiyatları da yükselecek ve yüksek fiyatlar istih- sali teşvik edecektir. Dayanılan fa- raziye budur. Aker bunu saklama- makta, "ihrac:. mallarımızın dahıl deki fiyatları asgar bir had ile ta- ayyün etmediğine göre, ıhracatçı— nın elde edeceği primin müstahsile kadar paylaşılacağını" söylemekte- ir. O halde Milli Korunma Kanı nunun kaldırılması veya çok haiîf- letilmesi lazımdır. Gelgelelim hükü- met bu noktada tereddüt etmektedir. Zira yesi siyaset Ur hayli tehlikelidir: İhracat malları fıyatlarındakı yük- selmeye -ki diğ; ara da intikal edecektir- de aluasyonun tesirleri de katılınca, fiyatları belli bir sevi- yede tutmak çok guçleşecektır Ta- lebi frenliyen tedbirler alma- dıkça, fiyat dzgınlerını elde tutmak imkânsız hale gelebilecektir.. Bu ba- kımdan fiyat kontrolleri de az cok kıymetli bir yardımcıdır. İşte bu sef- beple hükümet, Milli Korunma Ka- verdiği İi edir. Maamafih, fi iyat mekanizma- sına dayanıldıgına göre, meşhur ka- nuna dayanan hükümleri bir hayli gevşetmek gerekecektir: Tehlikelerine ragmen esas hat- ları ıtıbarıyle yeni dış ticaret rejimi- i beğ meye imkân yokt Yal- İ İiyi gozuken fikırlerın bile değeri, büyük ölçüde tatbikinde — gösterilecek — başarıya bağlıdır. Sistemin — muvaffakiyetin- de esas yük, Koordınasyon Bakam Atamanın başro ret, Maliye kanlarını toplıyan komiteye — düş- Aker yeni ticaret rejimini açıklıyor Kitaplar da böyle yazar ama.. 17