19 Temmuz 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8

IRAK HADİSELERİ Havadis gazetesinin Ürdün kuvvet- lerının Bağdat kapılarına dayandı- -haberleri tamamiyle dışardan bir müdahele -Ürdüne İngiliz ve Amerikan asker- lerinin gönderilmesi gibi-- durumu Nuri Saidin öldürülmesiyle Orta Doğuda bir devir kapanmaktadır Bir devrin adamı te tarafa bir devri de beraberin- de götüren adam, 1888 yılında Bağdatta dünyaya geldı Babası Sa- id efendi arazi sahibi, zengin bir a- damdı. Oğlunu, iyi bir şekilde yetiş- tirmek için hiç bir şeyi esirgemedi. O zamanlar en gözde meslek asker- likti, Bu sebeple Said efendi oğlunu İstanbula Harbiye mektepine gönder- di. Harbiyeyi tamamlıyan Nuri Said İran hududunda bir kasabaya takım kumandanı olarak tayin edildi. Muh- teris bir genç olalı teğmen Nuri mes- leğini çok seviyordu, — Mesleğinde yükselmek için bir müddet sonra İs- tanbula döndü ve Harp Akademisi- Fakat bu arada Balkan patlak verdi ve genç suba cepheye sevkedildi. İyi bir askerdi, harpten bir madalya ile döndü. Muhterıssubaymadalyasmarag— men hayatından memnun — değildi. Çabucak yükselmek istiyordu. Bazı sınıf arkadaşlarının normalin üstün- de terfi ettiğini görünce memnuni- yetsizliği daha da arttı. Kendini şüp- he ve vehimlere kaptırdı. Arap ol- duğu için, terfiinin önlendiğini dü- şünüyordu. Hizmet ettiği ordudan ve Türklerden nefret etmesi için muh- teris subaya bu kadarı kafi geldi. köşesinde hayatının son gunlerının dolmasını beklerken görecek olduğu muz Nuri Said bunun üzerine Turk— ler aleyhine mücadeleye girişti. Os- manlı İmparatorluğunu yıkmak ga- yesi ile kurulan gizli — cemiyetlerde çalıştı. 1914 yılında yakalanacağından Said Basraya kaç- . O sıralarda ilk dünya harbi pat- lak “verdi ve Basra İngilizler tara- fından işgal edildi. İngilizler, üze- rinde hâlâ Osmanlı Ordusunun üni- formasını taşıyan genç subayı Hin distanda bir esir kampına gönderdi- ler. Fakat Nuri Said hayatını esir Hüseyin idaresinde Türkiyeye karşı ayaklandırmakla — meşgul — bulunan İngilizler bu fırsatı kaçırmadılar ve dünkü silâh arkadaşlarını arkadan vurmağa gönüllü bu genç subayı çö- le saldılar adar sa- Hü- kümetine ihanet eden Nuri Said. 44 yıl müddetle Londraya ihanet etme- ği bir an bile düşünmedi. Foreıgn Office ne derse onu yaptı. "İngilte- 8 renin Orta Doğuda neler tasarladı- ğını anlamak 1stıyorsanız Nuri Sai ne yapıyor, ona bakınız" diyen Ku- düs müftüsünün sözleri son dakika- ya kadar doğru çıktı Lawrence'in çırağı öle çıkan Nuri Said, çok geç- eden Orta Doğuyu İngiltereye hediye etmek sevdası peşinde koşan ur maceracı Lawrence ile kar- . İki adam birbirlerinden hoş- Lawrence, piposunu ağzın- dan düşürmeyen ve çizmeleri daima pırıl pırıl parlayan genç subayı çok beğenmişti. Gözünü budaktan sa- kınmayan, iki dirhem bir çekirdek genç askeri çabucak ordusunun ku- mandanlarından biri yaptı. Lawren- ce hatıratında onun hakkında, "in- sanların çoğu ateş altında daha ça- uk konuşur, neşeli bir tavır takı- nır ve hiç bir şey yokmuş gibi ha- reket etmeğe çalışır. Bu hareketler onları çabucak ele verir, — halbuki Nuri Said ateşi görünce sakinleşir- di" demektedir. Lawrence — hayran kaldığı genç askeri Orta Doğudaki Ingılız ordusu kumandanına da tav- siye etti. Ordu Kumandanı, iyi bir asker olduğu kadar iyi bir politika- cı da olan genç adamı Arap işleri müşaviri yapmakta gecikmedi. Ça- buk terfi edemediği için, — Osmanlı Ordusuna kılıç çeken muhteris çöl adamının yıldızı hakikaten — birden bire parlamı Nuri Said yıldızını parlatanların emrinde eski sila arkadaşlarına karşı hakiki bir çöl sırtlanı gibi dö- vüştü. Bazı emekli Türk subayları, harbin sonlarına doğru teşkil ettiği Çetelerin başında Nuri Saidin Şamda yaptığı gaddarlığı bugün bile unu- tamamışlardır. Ateş kes emri veril- diği halde makineli tüfeklerim sus- turmayan ve müdafaasız bir — ço Türk askerinin kanını döken Nuri Saidi nasıl unutabilirlerdi ki? Nite- kim Musul Konferansı sırasında, bir retini gösteren Nuri baylar tanıdılar ve onu eski başşehrinde barındırmadılar. Saidin talebeliğini geçirdiği — şehrin bütün nimetlerine kavuşabilmesi için 1954 yıllarım beklemesı lazım geldi. Rakipsiz devlet adam H arbın bitmesi ve Ingılızlerın Şe- üseyinin oğullarına — çölde gelışıguzel araziler bölerek krallık- ar icat etmesi, asker Nuri Saidin kariyerine son vermedı O tarihler- de bir İngiliz siyaset adamı onun i- çin "“ya bu adamı kullanmaya mu- vaffak olmalıyız, ya onu tepeleme- lıyız' dıyordu Nuri zaten kullanıl- için can atıyordu. Bu sebeble [ngılızler harpten sonra da onu kul- andılar. Çölde çetelerin basında dövüşen adam, iyi bir siyasi oldu. 1930 yılın- dan itibaren tam onbeş defa başba- kanlık koltuğunu işgal etti. İyi ko- ku almasını bilen Nuri Said, işler kötüye gider gibi olunca sahneden muvakkaten çekiliyor yerini gene muvakkaten- koltuğun ması için can atan onüç sabık baş- bakan ve bakana bırakıyordu. Hü- kümetin başından uzak olduğu gün- lerde bile işleri idare etmekten vaz geçmiyordu. Hava düzelince rakip- Orta Doğuda Irak Çöken polis rejimi AKİS, 19 TEMMUZ 1958