7 Aralık 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

ENFLASYON NASIL on zamanlarda iktidarın agzından meydan muharebesi" sık sık işitilmektedir. Fakat bir türlü meydan muharebeleri ve- rilmemekte, polis tedbirleriyle yetişilmektedir. Bununla beraber mey .. Sihirbaz iktisadçı Keynes' cı ıktısatçıların tahminlerinden — farklı oldu. cuz bir edebıyatın mucizeler yaratan adam diye Sağlam a dayanan Belçika iktisadı, yüksek meşhur ettiği Dr. ht, 1924 yılında Alman pa- istihsal sevıyelerıne dogru koşmaya başl adı. ]Vllıeıeışhlılı(ıı rasını kurtarmak için Reichsbank'ın başına getirildi- ği zaman Almanya, ıktısad“ edebıyatta hala bahsedi- len görülmemiş bir enflâ yordu. Fi- atlar her dakika yukselıyordu Tam kapa sıteyle çalı- şan banknot fabrikaları para ihtiyacını karşılıyanlıyor- du. Adi baskı makinaları bile para imali için kullanılı - yordn. 0 nın modasına gore, parayı kurtarmak için Merkez Bankal arının başvurduğu başlıca silâh, faiz haddinin yukseltılmesıydı Dr. Schacht ın meziyeti ba- badan kalma hakikatleri bir doğma olarak kabul et- memesi oldu. «Faiz haddini © 10, 75 20, 2 30 yapmış- sın, fiatlar her ay 96 5, 206 5 yukselırse ne işe yarar" diyordu. Kredileri kısmakt başka çare yok- tu. Sechacht, Merkez Banka n Alman ıktısadına açtı- ğı kredileri tamamiyle kestı Faydalı-zararlı edi, ü r - namuslu uccar diye bir tefrik yapmaya durumun ciddiyeti müsait değildi. Haber Cumartesi günü borsa kapanırken ılan ediliyordu. Piyasa muha- lifleri ve muvafıkları kredisizlik fikrine — kendilerini alıştırmak için bir buçuk güne netice elde edilmiş. Alman paras müddet sonra Reichsbank kredi gevşetiyordu.. elçika' Para ameliyatı 6 Ekim 1944 , Belçika toprakları daha tamamiy- Almanların el nden kurtarılmadan, Van Acker Hukumet para mevzuunda ender gör ulmuş kararlar alıyordu Bankalardaki hesapların © 60 1 artık para olarak kabul edilmiyordu. Hesap sahipleri paralannın 90 60 mı kaybediyorlardı. Böylece 1944 yılında para lıacmı, 1936 - 1938 ortalamasının o 150 sine getirili- ordu. Paraya el koymak ve tahrip etmek ancak son derece cesur bir lıukumetın goze alabılecegı radikal bir para ameliyat olmak istidadı göste- eklenen . Bir musluklarını tekrar ren bir bacak kesılıyordu Bir çok iktisadçı bu tedbiri şüpheyle karşılamıştı.. ameliyatın muvaffak olacağını iktar nazariyesinden mülhem umuyorlardı. - Netice İngiliz hanım ıktısadçısı Joan Robinson ' yanlış tisadi nazarıy ye anan mes'ut bir netice" demek- ten kend ini alam a amelıyatı yapma fikrinin Fransada da ta- raftarları Vardı. bir iktisadçı ve iyi" bir devlet ada- olan Mendes-France, ameliyat taraftarları arasın- daydı Esasen Korsikada da para meselesini muvaffa- kiyetle hall tmişti. Ne çare ki harp yıllarında bir hayli stok eden kö ylulerı kızdırmaktan korkan diğer sıyaset adamları bu ameliyata yanaşmadılar. Ne- ticede fiatlar hızla yukselmeğe başlıyor, Mendes-France hükümetten istifa ediyı Alman mucizesi elçikadaki ameliyat daha zecri bir şekilde mütte- fikler tarafından Al anyada tatbık edildi. 1939 - 1945 arasında tedavüldeki para altı misli artmıştı. Müttefiklerin masrafları da edavul hacmini' gittikçe çoğaltıyordu Durum tehlıkelıydı Batılı ışgal kuvvetle- ri kumandanları Alm par: ame masasına yatırmaya karar verdıler 20 Hazı an 1948 de Dodge Plânı tatbike konuyordu. Bu plânla banka mevduatı- nın ve tedavüldeki paranın % 90 1 piyasadan kaldırı yordu! İşte n mucizesinin dayandıgı bellı başlı temellerden biri olan sağlam para reforma böyle ya- pıldı İtalyan tecrübesi Daha liberal bir enflâsyon durdurma — denemesine Italya şahit oldu. İtalyada enflasyon feci bir safha- ya girmişti. Fiat endeksi 1946 da 3011 i (1948—100) gösteriyordu. 1947 Eylülünde 6. 202 ye erişmişti. Yani harbin başından beri İtalyan parasının değeri 62 defa düşmüştü. Ticart krediler aşırı derecede çoğalmıştı. Kredi mevduattan çok daha hızlı artıyordu. İşte meşhur iktısadçı Laigi Einaudi bu sırada Başbakan yardımcılığı- butçe nazırlığına getiriliyordu. 20 Ağustos 1947 de bır seri tedbir ilân dıl ordu. Başlıca tedbırler İtalya, olarak ithalinin temini ve bankaların likiditelerinin kısılmasıydı. Bu klâsik usul- AKİS, 7 ARALIK 1957