6 Ekim 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

DEMOKRASİ A. B. D. Değişen hava G ecen ayın ortalarına gelene ka- dar, Amerikada seçimlerin neti- cesi hakkında konuşu ldugu zaman, söze "Eğer Ike'ın - yaş : 61 - sıhhi durumunda bir değişiklik olmazsa..." diye başlanıyordu. Yani dünyanın en büyük devletini kimin idare edece- ği sadece tıbbi bir mesele olarak gö- rülüyordu. — Meslekleri seçim falcılı- ğı yapmak olan gazeteciler, siyasi i- limler mütehassısları ve halk efkâ- rının nabız ölçücüleri yerlerini dok- torlara bırakmışlardı. Ike'ın sıhhati şimdilik - çok şükür - iyi gitmekteydi. Doktorlar çok sevdiği golf oyununa — müsaade ediyorlardı. Bütün ümitlerini Ike'a bağlamış o- lan Cumhuriyetçilerin gönülleri fe- rahlamıştı. Nutuklarına "Kendimi gayet iyi hissediyorum.." diye başla- yan Eisenhower, seçmenlerinin en- dişelerini dağıtmıştı Seçim artık "çantada keklik" sayılabılırdı İlle bir ihtiyat payı — bırakmak isteyen vesveseli Cumhuriyetçiler bile artık, "Seçimi kaybetmemiz için bir sebep var: Kazanacağımıza olan aşırı iti- madımız!." diyorlardı. akat gecen haftanın başlarında bu hava birden bire değişti. Artık se- cimin neticesinin evvelden belli oldu ğunu hiç kimse iddia edemiyordu. Stevenson'un Ike'ı mağlup etmes ih- timali artık imkansız addedilmiyor- d Tıbbın elinden yakalarım kurta- ran siyaset tahmincileri seslerini tek- rar duyurmaya başladıkları için memnuniyet 1çındeydıler Bu deği- şikliğin sebebi neydi ? Hikâyenin başlangıcı Maine eyâ- leti vali seçimlerine raslıyordu. Bu EHisenhower Tılsımlı — tebessüm AKİS, 6 EKİM 1956 eyaletin genç Demokrat valisi Mus- kie, şimdiye kadar görülmemiş bir ekseriyetle, Cumhuriyetçi rakibini mağlüp etti Ve o zaman hatırlandı ki Demokrat Parti 1934 Senato se- çimlerinde de büyük bir muvaffaki- yet kazanmıştı. Muhalefet sırasında uyumayıp partiyi gençleştirmeye mu- vaffak n Demokrat Parti, Ame- rikada ekserıyeti elinde tutan par- tiydi. Demokrat Partinin vali Mus- kie gibi daha birçok genç 1954 seçımlerınde rakiplerini mişlerdi. Cumhuriyetçilerin bu hakikati görebilmeleri için Maine seçimleri lâzım gelmişti. Amerikada hiç değilse iki kişi her- kesten evvel halkın ekseriyetinin demokrat olduğunu anlamıştı: Ste- venson ve onun genel kurmay başka- nı Finnegan.. Uçan adam tevenson - yaş : 58 - ve seçim ka- zanma mütehassısı Finnegan söy- le düşünüyorlardı: Eisenhower'in 1952 seçımlerını ka- zanması, seçmenlerin çoğunu um- hurıyetçı Partiyi tuttuğunu gostere— Geçen seçimlerde birçok De- mokrat, reylerini partilerinin adayı- na değil de Ike'a vermişlerdi. Bu Demokratları geri döndürmek müm- kün olursa, Stevenson başkanlık se- çimini kazanabilirdi. Esasen daha şimdiden birçok — "Ike'çı demokrat" uvaya dönmüş bulunuyordu. Güney eyaletlerinin zenci düşmanı demok— ratları bu yıl reylerini, 1952 de ol- duğu gibi Ike'a vermeyi düşünmü- Partı platformunun “"me- r'a temas eden — kısmı- nı güneyli demokratlar seslerım pek çıkarmadan kabul etmişlerdi. en- dika liderleri bu sefer işçi reylerini, geçen seçimlerdeki gibi ziyan etme- mek kararındaydılar. Bütün işçi reylerının Adlai'ya gitmesi için cid- di şekilde çalışıyorlardı. — Gelirleri şehirlilere — nazaran ok az artan çıftçıler durumlarından hemen he- iç memnun değillerdi. Onları Demokrat Partiye çekmek güç ol- mıyacaktı. Adlai ve Finnegan'a düşen iş demokrat reyleri Ike'tan geri almak- tan ibaretti. Muhtelif istatistikçile- rin incelemelerine göre, Amerikanın aşağı yukarı her eyaletinde — reyler B 5 nispetinde Stevenson tarafına kayarsa Ike seçimleri kaybedecekti. Yani her eyalette, evvelce Ike'a rev veren 20 kişiden sadece biri bu sefer fikrini değiştirirse Stevenson — Bir- leşik Devletlerin başkanı, olacaktı. İ- yi taksim edilmiş 800 bin rey, bu iş için kâfiydi. u 20 kişiden 1'in gönlünü nasıl fethetmeliydi ? Stevenson, Finne gan'ın tavsiyesi üzerine dere görün- meden paçaları sıvadı. Geçen hafta- nın başında Başkan Eisenhower te- kaütlük gunlerı - demokratlar bu gü- nün 20 Ocak 1967 olması için dua edi yorlardı - için hazırladığı çiftliğinde Adlai Stevenson Yeni adam ilk seçim nutkunu verdiği sırada Ste- venson'un iki motorlu uçağının ibresi 20 bin mil mesafe kat'edildiğini gös- teriyordu. El sıkmak, nutuk atmak ve tebessüm dağıt tmak yarışına de- mokratların adayı çoktan başlamıştı Avrupa kıt'ası büyüklüğündeki Bir- leşik Devletler arazisini bir baştan ö- tekine dolaşacaktı. Stevenson'un gün de 15-20 nutuk verdiği oluyordu. Şöh retini kapı kapı dolaşmak ve sayısız el sıkmakla kazanan başkan muavin- liği adayı ve çiftçilerin sevgilisi Kefa- uver, Adlai için iyi bir destekti Stevenson, seçimi kazanmay Z metmişti. Bunun için hepsini değilse bile, birçok vasıtayı meşru sayıyordu. Bünyesinde çeşitli hizipleri toplayan Demokrat Partiyi dağıtacak mevzu- lara dokunmaktan dikkatle kaçın- malıydı. Nerede bir memnuniyetsiz- lik varsa, onu istismar etmeliydi. Tu - tamıyacak bile olsa bol bol vaadet- melıyd 1953 seçiminin "yumurta ka- falı" -yani entellüktüel- adamı orta- dan silinmişti. Heyecan uyandırıcı nutuklar birbirini takip ediyordu: "E- isenhower hükümeti ihtilasta Truma- nınkini geçmişti. Cumhuriyetçiler sa- dece kodamanları düşünmüşler, fakir- leri kendi hallerine bırakmışlardı. Küçük çiftçi sefalete mahküm edil- mişti. Halbuki Demokrat Partı fakir adamların partisiydi. Ike, yarım me- sai yapabilen bir başkandı Ike'ı seç- 1 mek, Nixon'u seçmek demekti. Soguk harbi kazanan Ruslardı. Ve saire.. Ike ve Cumhuriyetçiler, "Boş lâf etmek 1stemıyoruz Sulhu kurtardık ve Amerikayı şimdiye kadar görme diği bir berekete kavuşturduk". der ken, Stevenson dununu tamamile aksine görmekten çekinmiyordu: Dün ya sulhu tehlikedeydi. Ama Steven son mecburi askerlik hizmetinin kal dırılacağını vaadetmekte zerre kadar tereddüd göstermiyordu. Seçilirse 11