8 Eylül 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

SİNEMA Filmler Lâle Filmin listesi 'Once Paramount'u İpekçilere, son- ra da United Artists'i Mondial- Star şirketine kaptıran Lâleciler sa- dece Warner Bros'a kalıp epey ha- fiflemiş bulunuyorlar Maamafih bu hafiflemenin seyirci yararına bazı faydalı belirtileri görülmüyor değil. Meselâ böylelikle "Moby Dick", "Ö- lüm Raporu - Confidential Report" gibi bağımsız — eserlerin, "Kayb lan Ova - Vanishing Prairie" "Afrika Aslanı - African Lion" gıbı doküman terlerin listeye alınabilmeleri müm- kün oluyor. Gene tek şirketin film- lerine başlamak yüzünden şimdiye kadar bizde az rastlanan birşey ya- pılabiliyor: Listeye — daha piyasaya surulmemış yahut çevrılmesı bıtme— ri temin edilebilirdi. Türk seyircisi- nin yabancısı olduğu Helmut Kaut- ner ve Wolfgang Staudte'nin Alman, Ingmar Bergman ve Alf Sjöberg'in Isveç filmleri sınema hayatımıza çeşni katabilir. Lâle Film'in dıkkatı çeken bağım- sız filmlerinin başında John Hus- ton'un "Moby Dick"i geliyor. Step- hen Crane'in Amerikan klâsiği "Red e of Courage"i sinemaya uygu- layabilmesindeki — başarıdan cesaret alan John Huston bu sefer bırçok edebiyat tarihçisinin en büyük Amı rikan romanı olarak Vasıüandırdık— ları, Herman Melville'in "Moby Dick- Beyaz Balina" adlı klâsiğine el atı- nemenin neticesi, sinema ten- kıtğılerının 1ttıfakla bıldırdıklerıne göre mük!ı eldir. "Treasure o era Madne "Asphalt Jungle", "Af— rican Oueen", ve "Beat the Devil" Greg(_î Peck "oby Dick"de İyi - Senaryo, miş filmler de alınabiliyor. Bu çeşit filmler arasında George Stevens'in "Devler Ülkesi - Giant", Alfred Hitc- hcock'un "Lekeli Adam - Wrong Man" adlı eserleri zikredilebilir. Lâlecilerin böyle sıkışık durumda yapmaları icabeden bir hareket bazı eski filmleri yenıden gözden — geçir- mekti. men bütün filmleri Memleketimizde sevılerek seyredılen Alfred Hitchcock' un belki en güzel e- seri "I Confess - İtiraf Edıyorum vaktiyle getirilmemiş filmlerin başta hatırlanması gerekenlerinden biriydi. Kalabalık liste şartsa Amerikan film- erine saplanıp kalınacağına, Avru- pa'da yeni yeni şahsiyet kazanma- za başlıyan bazı sinemaların eserle- 28 iyi - film.. "Moulin Rouge'"un usta rejisörü en iyi eserim yaratmıştır. Beyaz bali- nayı yakalayıp öldürmek için uğra- şan Kaptan Achab'ın problemi şüp- hesiz büyük bir seyirci kütlesini u- zun zaman düşünmeye sevkedecek- Bağımsız eserlerin — diğer dikkati çeken örneği Orson Welles'in son filmi "Ölüm Raporu - Confidential Report dur. 1940 yılında ilk filmi "Citizen Kane" ile sinema sanatına alışılmış şekiller getiren Orson Wel- les, teknik bakımından çağdaşlarına en fazla tesir eden sinemacıdır. Önce yadırganan ifade yolları, sonra kısa zamanda ticari rejisörler tarafından benimsendi ve sık sık kullanılmaya Başlandı. Hiçbir sinema tecrübesi ol- madan "Citizen Kane"i yapabilen bu yırmıbeş yaşındaki dehanın sinema anlayışı zamanına göre bir fikir ih- tilali sayılabilirdi. Welles her ifade tarzına yenilik getirdi. Senaryonun kuruluşunu değiştirdi. Kamera zavi- yeleriyle kamera hareketlerinin.. İna- nılmaz sarsıcı tesirler elde etmesini sağladı. Işık ve sesi büyük bir hü- nerle kullandı. Her plânına mühür basarcasına şahsiyetini kattı. — Wel- lesın yenilikleri daha çok şekilde ol- u. "Citi gibi şaheserler yerlerını zamanla from Shang hay" gibi fantazılere bıraktılar Son filmlerinden doyulamıya- cak bir göz ziyafeti çekmekle birlikte Shakespeare olmaktan uzaktı. Bu bakımlardan "Ölüm Raporu - Confi- dential Report"un da mevzuu ile de- ğil, üslubuyla, 1şlenme şekliyle Türk seyircileri arasında birçok hayran toplaması mümkündü Listenin en mühim filmlerinden "Ası Gençlik - Rebel Without a Ca- use" geçen yılın — değerli filmi "The Wild One"ın temas ettiği yaraya bir başka cihetten dokunuyor. Amerikan çocuk terbiyesinin aksak taraflarını araştıran "The Wild One" başı boş bir gençliğin — cemiyette yaratacağı tehlikeleri gösteriyordu. "Asi Genç- lik"in kahramanı James Dean, Mar- lon Brando gibi bu haylaz oglanlar— dan biridir. Laslo Benedek "The Wild Gençlik"in rejisörü Nicholas Ray bu- nu mevzileştiriyor ve terbiye aksak- lıklarının köklerini ailede arıyor. Çok ehemıyetlı bir sosyal hadise üzerinde duran "Âsi Gençlik - Rebel Without Cause", son yılların en başarılı A- merikan filmleri arasında yer almış- tır. Walt Disney'in — dokümanterlerin- den "Kaybolan Ova - Vanishing Prai- rie"de ortadan yavaş yavaş kalkan bir ova ve burada yasayan hayvanla- rın hayatlarında değişmeler, nesli tü- kenen hayvanlar incelenmektedir. Geçen yıl "Yaşayan Çöl"ü hayranlık- la seyredenler "Kaybolan Ova" yı da beğeneceklerdir. ihayet western ve John Wayne meraklıları, Time'ın deyimiyle, "1938 den beri her savaşında apachelerı yenen John Ford"un son filmi "Çöl Aslanları - The Searchers"i seyrede- cekleri Ar'ı kaybedıp Lâle ve Elhamra si- nemalarını ellerınde bulunduran Lâ- lecilere 25 ütün mevsim bo- yunca yetmıyecegınden programla- rına henüz listelerine almadıkları ba- zı filmleri koymaları muhtemeldir. Hiç olmazsa bu takviye edici filmler seçiminde Türk seyircisinin göreme - diği eserler yararına bir yol tutulur- sa içinde değerli filmler bulunan kü- çuk listelerinin kıymeti büsbütün ar- Yıldızlar Cazibenin sırrı SŞu günlerde sinema mevsimi açıl- mak üzere bulunuyor ve filmcilik şirketleri bu seneki — programlarını AKİS, 8 EYLÜL 1954