8 Eylül 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

İKTİSADi VE MALİ SAHADA sun vadeli siyasi değişiklikleri bekli- yecek kadar sabırsız kimselerdi. Bu yüzdendir. ki, küçük bir sıkıntı karşısında azıcık mütereddit davra- nan bir hükümeti hemen değiştir- mek için zaman kaybetmiyorlardı. Fransa son zamanlarda, iktisadi bakımdan, gene pek sıhhatli değildi. Geçen yıl Batı Avrupa memleketle- ri ile Amerika Birleşik Devletlerinde kendini gösteren enflasyoncu baskı bu yaz başında henüz ortadan kalk- mış değildi. Fiatlar yükselme tema- yülü gösteriyordu. Bu devletler ara- sında enflâsyon tehlikesinin en faz- la tehdidi altında bulunan memleket de Fransa idi. Fakat hatırlanması gereken bir nokta vardı : Bu mem- leketlerde gerek halk, gerek hükü- metleren küçük bir Fıyat artışı kar- şısında ya koyu ko duşunup ted- bulmaga çalışıyorlar a da "enf- lâsyon var" feryadını basıyorlardı Fransa enflâsyon tehlikesini ger- çekten fazla hisseden devletti ve du- rumu a müsaitti. Çünkü u- zunca bir zamandır savaş içinde idi. Görünüşe göre Kuzey Afrika hare- kâtı Fransız Birliği toprakları üstün- de geçen bir iç olaydı. Fakat aslın- la iş o kadar basit değildi. Cereyan eden harekât hakiki bir — savaştı. Bunun iktisadi neticeleri elbette leh- te olmayacaktı. Nitekim olmuyordu . Bir kere savaş devlet giderleri- ni büyük ölçüde artırıyordu. Sonra iş gücünün eksilmesine sebep o- luyordu İstihsalin gereken hızla art- ması için lüzumlu unsurlardan biri ş gücü idi, yani çalışabilecek güçte insandı. Fransa bu insanların bir cismini Kuzey Afrika harekâtında kullanmak zorunda idi. Bunun mâ- nâsı istihsalden bir miktar fedakâr- lıktan başka bir şey değildi. Üstelik mahsul de iyi olmamıştı İstihlâk Guy Mollet Dayanıklı — Başbakan maddeleri miktarında bir artış olma- dığı halde halkın eline zahiri gelir- er - sun'i satınalma gücü - veril- mişti. Bu aşırı satın alma gücü za- ten gereği gibi artamayan — istihsal karşısında aşırı bir talebin doğması- na sebeb olmuş, umumi seviyesinde bir yükselme başgöstermişti. İşte böyle bir durum karşısında, işbaşındaki Guy Mollet — hükümeti bazı sert tedbirlere başvurmak lü- zumunu —duydu. Başbakan her iki Mecliste okuduğu bir nutukta hükü- Kuzey Afı'ıkada savaşan Fransız askerlerı Fransız maliyesinin derdi 14 metin iktisadi ve mali siyasetini a- . Bu siyasetin bazı nokta- tasvip etmemek mümkündü. Fakat bir programa sahip olmak, bu- nu açıklama takdir edilecek bir şeydi.' Halk şaşırmış, endişelenmeğe başlamıştı. Halkı ne tarafa sevket- mek istenildiğinin açıklanması Za- manı gelmişti. Mollet enflâsyondan ve de- valüasyondan — sakınılacağım, "ser tedbirlerin her sahaya tatbik edile- rarların başlıcası fiatların durdurul- ası idi. Bu tedbirin daha çok psi- kolo;ık bir değeri vardı. Fiyat yük- selmesinin mekanik sebebleri karar- la yok edilemezdi. Buhranın sebeb- leri mahsulün az oluşu, — işgücünün eksikliği, devlet masrafları yolu ile halkın eline sun'i satın alma gücü verilmesi idi. Bunların fiatlar üze- rindeki tesirleri ancak istihsalde ve ithalâttaki artışla ve verimliliğin yük- selmesi ile giderilebilirdi. — Fiatların oldukça yukseldıgı kararsızlık dev- relerinde spe maksatlarla mal alımı artar, işçiler ücretlerinin artırılmasını isterler, bunların neti- cesinde fiatlar yenıden yükselirdi. ühim olan talebi kısmak, muvaze- neyi yeniden kurmaktı Fiatların dondurulması bazan hü- kümete zaman kazandırabilirdi. Mü- teşebbisler bazı — fedakârlıklara kat- lanmak Zzorunda kalacaklardı. Hü- kümet ücretlilere — dönecek, onlara sabırlı olmalarım söyleyec k ve ret mevzuunda uzun vadeli tedbirle- rin bugün için faydalı olmadığını an- latmaya çalışacaktı. Fiat ve ücret yükselmesi sonbahar .için beslenen ü- mitleri tehdit eden en büyük tehli- e idi. Maddi şartlar müsait değilse, hü- kümetin elinde — başka silâhlar da yoksa bu kararlar ve nasihatların, ne kadar ciddî olurlarsa olsunlar, u- zun zaman tesirli olamayacakları apaçıktı. Bu arada ümit verici bir işaret vardı : istihsalde geçen seneler içinde yapılan yatırımların tesirleri görülmeğe başlamıştı Yiyecek maddelerindeki fiat ar- tışı daha tehlikeli idi. Çünkü halk bunun sıkıntısını daha sert hissedi- yordu. Vergi muafiyetleri ve ithalât bu sıkıntıyı azaltacaktı. — Şüphesiz ithalât imkânları sonsuz değildi ama mahsul iyi olursa sonbaharda yiye- cek durumunun — düzelmemesi için bir sebeb yoktu. Kredi mevzuunda Guy Mollet da- ha önce alınmış olan tedbirlere işa- ret etmekle yetinmişti. Bunun dı- şında, hükümetin kabul edebileceği hemen tatbik edilebilir ve ani tesirli başka bir program yoktu. Başbaka- nın saydığı tedbirlerin tatbik edile- bilmesi için aylar geçecekti. Devle- tin yatırımları makül bi şekilde kontrol edebılecegı kabul edılse bile bu sistemin ne zaman işleyeceği bel- li değildi. Devlet giderlerinin azaltıl- ması kaçınılmaz bir zaruretti AKİS, 8 EYLÜL 1956