1 Eylül 1986 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 14

sasiyetle hesap yapabilmek için Doub- le Precision ve özellikle elektroteknik alanında son derece önemli olan kompleks sayı türleri de kullanılıyor. Fakat bu son veri türü, makinenin içinde yerine getirilmesi gereken kar- maşık hesapların varlığı nedeniyle, çoğu mikro-bilgisayarda öngörülme- miş durumda. Özellikle dünya çapında yaygın kul- lanıma sahip olan Fortran IV'te, 1985 yılında Fortran'dan türetilmiş olan Basic'teki gibi, sık sık GOTO komu- tuyla ileriye veya geriye atlamalar yap- mak gerekiyor.En son versiyon olan Fortran V, IF...THEN...ELSE...EN- DIF... gibi yapıları dilin dışında bırak- Ü Z80 MİB'iyle çalışan hemen tüm mikro-bilgisayarlar için CP/M'de Fortran geçerli. Fakat C-64 için bu dil henüz uyarlanmamış durumda. Fortran'ın geliştirilmesinden birkaç yıl sonra, iki önemli programlama dili ortaya çıktı: Algol ve Cobol. Algol (ALGOrythmic Language), öncelikle matematiksel-teorik prob- lemlerin çözümüne yönelikti. Bu dil hiçbir zaman Fortran'ın erişmiş oldu- ğu yaygınlığa erişemedi. Ama başka bir önemli yarar sağladı: Gelişkin, öbeğe dayalı dillerin oluşturduğu “neslin “atası'” oldu. Bu neslin en son temsilcisi, Ada olarak adlandırılan dil. Cobol (COmmon Business Orien- ted Language) 1959 yılında ticari kul- lanımlar için geliştirildi. Geliştirme he- deflerinden biri, elektronik bilgi işlem uzmanı olmayan kişilerin de program- ları okuyabilmelerini sağlamak arzu- su (daha doğru bir ifadeyle söylemek gerekirse, hayali) idi. Böyle bir hedef belirlemeden, dün- yada şimdiye kadar yaratılmış dillerin belki de en kötüsü ortaya çıktı. Üstü- ne üstlük bir de ticari kullanımın en yaygın dili haline geldi ve ancak Ba- sic kullanan ev bilgisayarlarının yayıl- masıyla bu egemenliği sarsıntıya uğ- rayabildi. Cobol programlarında doğal dil (İngilizce) kullanılır. “IF X O THEN A-B/X” şeklindeki bir Ba- sic ifadesi, Cobol'da “IF X GREA- TER 0 THEN DIVIDE B BY X Gİ- VING A” şekline dönüşür. Tabii ki, böyle-bir dilde her mate- matiksel formül, bir bakışta tümüyle görülemeyecek bir yığın oluşturuyor. Bunun üzerine bir de, Cobol'un prog- ramcıyı bir ön derleyici olarak kullan- mak şeklindeki garip özelliği ekleni- yor. “Procedure Division”” olarak ad- landırılan asıl programa ek olarak, programcı (!) tarafından bir değişken için ne kadar bellek alanı harcanması gerektiğinin belirlendiği, ““Data Divi- sion”” adlı bir bölüm var. Ayrıca bir değişkenin iç gösteriminin ekrana ve- ya bilgiyazara verilmesi için dekode edilmesi de burada belirlenmek zorun- da. Cobol, bütün bunlara karşın böy- lesine bir yaygınlık kazanmış olması- ni, öncelikle, büyük veri miktarının kütükler halinde organize edilmesi ve yönetilmesi yeteneğine borçlu. Bu ye- tenek ticari alanda büyük yarar sağ- layabiliyor. Fakat diğer tüm kullanım alanları için, Cobol, rahatça uygun- suz olarak nitelenebilir. Bütün bu uyarılara rağmen Cobol'- la uğraşmak isteyen biri, küçük bilgi- sayarlar alanında bugün ancak CP/M modunda bu olanağa sahip olabilir. O sırada önde gelen diller olan Fortran, Algol ve Cobol'un olumlu yönlerini kapsayan tek bir dil oluştur- ma güdüsü, altmışlı yılların ortaların- da PL/1 (Programming Language 1) dilinin doğmasına yol açtı. Fakat amaçlanan hedefe ulaşılamadı. Aslın- da PL/1 bu üç dilin çeşitli özellikleri- ni kendi içinde topladı, ama bunlar en iyi özellikler değildi. PL/1 program- ları mükemmel gibi gözükmelerine karşın, şaşılacak derecede bağlantısız ve yapısızdı. Bir PL/1 programı, programcının kişisel stiline bağlı ola- rak, Fortran'da, Algol'da ya da Co- bol'da yazılmış görünümüne sahip olabilir; daha da kötüsü, bunların her üçünün bir karmaşası olabilir. Toplu olarak hakim olunamayacak sayıda anahtar kelimenin varlığı, her prog- ramcıyı kolayca hata yapmaya itebi- li il. PL/1 dili, CP/M işletim sistemi bu- lunan ev bilgisayarlarına uygulanabi- liyor. Pascal Bu eski, ama hâlâ yaygın olarak kullanılan dillerden sonra, program- lama dilleri arasında modern bir kla- sik sayılabilecek olan bir dile geldik. Bu dil, 1971'de Niklaus Wirth tarafın- dan Algol'a dayanılarak geliştirilmiş olan Pascal. Pascal adı, diğer bilgisa- yar dillerinde olduğu gibi bir kısaltma değil. Bu ad, 19. yüzyılda yaşamış olan Fransız matematikçisi ve filozo- fu Blaise Pascal'in onuruna verilmiş. Selefi Algol gibi, Pascal de katı bi- çimde standartlaştırılmış bir dil. Hâ- lâ çoğu Pascal versiyonunda temel alı- nan, ““Wirth-Standardı”', hangi di ögelerinin kullanılabileceğini ve bun- ların etkilerini katı bir şekilde belirli- yor. Son zamanda Kaliforniya'da geliş- tirilen bir alternatif versiyon -USCD- Pascal-, Wirth-Standardı'nda yeri ol- mayan “string'' veri türünü ve buna karşılık gelen fonksiyonları da öngö- rüyür. Aralarında fark, bunun dışın- da çok az. Pascal programlarının ak- tarılabilirliğinden bahsetmek gereksiz, çünkü Pascal'de gerekli olan her ye- ni veri türü kolayca tanımlanabiliyor. Eğer kullanabileceğiniz ““string'” veri türü elinizde yoksa, TYPESTRING - ARRAYİI..80) OFCHAR; yazmanız yeterli. Pascal'de ““char”', önceden tanım- lanmıştır ve her defasında bir tek ka- rakteri temsil etmektedir. Yukarıda- ki Pascal satırı (yeni) veri türü olan “string''de en çok 80 “char”' ögesin- den oluşan bir alan olarak tanımlana- caktı. Bu bağlamda devam edilebilir ve zincir (string) değişkenleriyle çalı- şılabilir. Bu, Pascal'de daima zorun- lu olan, değişken birleşmesiyle gerçek- leşir: VAR ALPHA: STRING; Böylece, string türünde olması ge- reken bir Alpha değişkeni birleştiril- miş olur. Bu yolla veri türü yedekleri isten- diği kadar artırılabilir. Bu, ilk defa Pascal'de tutarlı bir şekilde gerçekleş- tirilebilen ve o zamandan beri de mo- dern programlama dillerinde olmama- sı düşünülemeyen bir yenilik. Pascal, verimliliği ve mantıksal ve sağlıklı yapısı nedeniyle, eğitim dili olarak acemi programcılar ve enfor- matikçiler arasında çok seviliyor. Bu dil, yapılandırılmış programla- mayı ve hatta sorunu çözerken yapı- landırılmış biçimde düşünmeyi öğre- tiyor. Böyle bir katkı, tabii ki daha büyük programların geliştirilmesinde küçümsenemeyecek bir avantaj. Pascal'in C64 ve CP/M için uygun birçok versiyonu var. O (Devam Edecek) AAT 14