6 Temmuz 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 9

lik Bankasıydı ve onun elindeki aslan payının alınması lazımdı. Şebekenin Amerikadaki eli Nihat Ali Üçüncü, kendi rolünü orada oynadı. Satın alı- nan nebati yağların Amerikalı mü- teahhitlerinin Amerikan makamla- gemiye yüklenmesi gerekiyordu. An- cak Washington'daki Türk Ekonomi Heyeti Eylül sonunda liman işçileri- nin greve başlayacaklarım bildirerek yağların en geç 22 Eylül tarihinde yüklenmiş olması gerektiğini Et ve Balık Kurumuna tebliğ etti. Aksi halde akreditifler temdit edilmeye- cekti. Kurum telâşa düştü ve Deniz- cilik Bankasını sıkıştırdı. Fakat A- merikadaki Türk Ekonomi Heyeti ısrar ediyordu. Heyet üstelik akıl da verdi: (Yağların 22 .Eylülden önce yüklenmesi lâzım geliyordu, Denizci- halbuki Ipartransport malik olduğu ve satın almayı kararlaştırdığı gemi- lerle bunu başarabilirdi! Öyle ya, ge- miler zaten Amerikadaydı. Buna mu- kabil Türk Ekonomi Heyeti Denizci- lik Bankasının New York acentesinin müteaddit müracaatlarına cevap da- hi vermedi ve en sonda acente bu va- ziyeti 27 Ağustos tarihinde telle Ban- kaya duyurdu, şikâyet etti. Vakit gecikmişti, üstelik akredi- tifin temdit edilmeyeceği tehdidi mevcuttu. Et ve Balık Kurumu ilk hareket edecek Türk gemisine yükle- me yapılması o hususunda Washing- ton'daki heyete talimat verdi. Nihat Âli Üçüncünün manevrası muvaffak olmuştu. Heyet, ele geçirdiği bu selâ- hiyeti yağların yarısından fazlasını Ipartransporta vermek suretiyle kul- landı. Aydın şilebine gelince, o yarı boş vaziyette hareket zorunda bıra- kıldı. Ama ne gam! Maksat hasıl ol- muştu ya.. Başka kaşkariko Ipartransport işi aldıktan sonra Et ve Balık urumuna e konşimentolarında en son yüklem tarihini 28 Eylül 1959 olarak gözler: di. Konşimentolar halen Kurumun elindedir. Ancak bu tarih ilk muka- vele esaslarına uygunsa da Washing- ton'daki Türk Ekonomi Heyetinin nakliyatı Denizcilik Bankasına yap- tırtmamak için ileri sürdüğü lüzu- mun hiçe sayıldığını ispat etmekte- dir. Heyet yüklemenin 22 Eylülde ta- mamlanması gerektiğinden lpart- ransportu tercih ettiğini bildirmişti. Demek ki buna rağmen lpartrans- portun altı gün gecikmesine göz yu- mulmuş ve iş Zorlunun -Bay yüzde on- yirmi yıllık oahbabına verilince AKİS 6 TEMMUZ 1960 bütün zaruretler ortadan kalkmıştı. Üstelik işin bu safhasındaki iki gör- gü şahidi daha başka açıklamalarda da bulunmuşlardır. Thule Ship Ageney'nin İkinci Baş- kanı olup 1960 yılı başına kadar De- nizcilik Bankası Deniz Nakliyat T. A.O, nın New York acenteliğini ifa eden Caulfield . Dış Ticaret Dairesi Başkan muavini Adnan Erdaş ve ay- nı daire raportörlerinden Reşat Erk- men ile vaki bir konuşmasında yağ- ların 12 Ekim 1959 tarihinde dahi henüz tamamen Ipartransportun ge- milerine yüklenmediğini, o vaziyet- te rıhtımda durduğunu, geminin bu tarihten sonra hareket ettiğini, fiyetin gemi seyir jurnali, limanının kayıtları ve portun İstanbul kambiyosuna vermiş olması gereken 80 bin dolarlık tah- mil masrafına ait vesikalardan anla- DENİZCİLİK te yapan Alltransport İnc. ın 13 E- kim 1959 tarihini taşıyan 2/110954 sayılı Shipping Advice'ında yükleme tarihi 12 Ekim 1959 olarak gösteril- diği halde buna bağlı konşimentoda tarih 28 Eylül 1959 diye yazılmıştır. Beleş filo . yirmi yıllık dost Ali İparın üratle düzülen filosuna gemiler, den Türkiyeye gelirken takdim edi- len navlun tutarı 619.932 dolardır ve bu paranın Türk lirası muadili 5,5 milyon liranın üstündedir. Üç geminin satın alınma bedeli ise 210 bin ster- lindir ki bunun muadili 588 bin dolar- dır. Yani yirmi yıllık dost Ali İpara Et ve Balık Kurumu üç geminin be- delini olduğu gibi takdim etmiş, üs- telik 31.932 dolar diş kirası vermiş- tir. Tabii bundan Ipartransportun masrafını düşmek lâzımdır ki o mas- raflar da müteakip seferlerde sürat- Ali İpar eşi ve kız kardeşiyle Hollywood'da Alameriken bir aile şılabileceğini (o söylemiştir. o Caulfield ayrıca Washington'daki Türk Ekono- mi Heyetinin Denizcilik Bankasına yük vermemek gayesile her türlü güçlüğü çıkarttığını bildirmiştir. De- niz Nakliyat T.A.O. nın New York mümessilliğini halen yapmakta olan Can Göknil de Hazine müşaviri Ke- mal Sibere aynı hususları teyit et- miştir. Böylece muamelelerin her türlü usulsüzlüğünün üstünde ortaya yeni bir kaşkariko daha çıkmaktadır. Bu suretle Washington'daki Türk E- konomi Heyetinin Ipartransportu il- zam eden ve halen Et ve Balık Ku- rumunun dosyalarındaki mektupları ayrı bir mâna ve sarahat kazanmak- tadır. Sonra unutmamak lâzımdır ki Ipartransportun acenteliğini alan ve şimdiye kadar Türk Ekonomi Heye- tinin forwarder'liğini fasılasız suret- le telâfi olunup kâra derhal geçilmiş- tir. Bu cazip şartlar altında akla ge- len sual niçin her Türk vatandaşının bir gemi satın alıvermediğidir. Nite- kim Ipartransport da işin tadım al- dığından derhal altı şilep daha getirt- mek için harekete geçmiş Ve bu şi- lepleri bulmuştur da.. Bu yoldaki res- © , sonlarında deh- şetli iş adamı Ali İpar muhteşem yazıhanesinde iki elini açıyor ve ik — Gemi Seçme Heyetinin muva- fakatine rağmen, nedendir bilmem, Koordinasyon Heyeti bu talebimizi reddetti" diyordu. Hiç şüphe yok 1960 modeli yeni, armatör, yirmi yıllık ahbabı Fatin Rüştü Zorlu ile bugünlerde buluştu- gunda bu sualin cevabını "Bay yüzde on"dan sorup öğrenebilecektir. 9