6 Temmuz 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8
DENİZCİLİK bul edilen azami 16 yaş haddini 22 ay geçmiş bulunduğunu belirtmiştir. Bu rapor üzerine Zorlu,İktisadi Koordinasyon Heyetinde hakikaten cansiperane gayretler sarfetmiş, ne- ticede 599 sayılı kararın alınmasını başarıyla sağlamıştır. Bu karara gö- re Heyet gemilere sırasıyla azami fi- yatı, yani 65, 65 ve 80 bin sterlinden 210 bin sterlini döviz olarak tahsis etmektedir. Virjinya İpar da, müba- yaa sırasında mer'i yaş haddine uy- gun olduğu mütaleasıyla ithal edile- bilecektir. Buna mukabil Heyet selâ- hiyetini kullanmış ve gemilerin bede- linin 9650 değil, 9675 inin peşin öden- mesini, geri kalanına da 96 faiz ve- rilmesini kabul etmiştir, Halbuki Gemi Seçme tasarruflarına i Heyetinin Bakanının na meydan verildiği ve peşin fiyatla gemi alındığıydı. Tahsis esası onun bu istikametteki ısrarlı talepleri üze- rine değiştirilmişti. . Ulaştırma Ba- kanlığı da bu tiplerde azami gemi yaşını indirmişti. Bütün bunlara rağ- men lpartransportun işi geldiğinde aynı Zorlu -Bay yüzde on- bambaşka hava çalmıştır. Böylece bu firmanın yeniden tanzim olunan yaş hadlerine uygun bulunmayan bir gemisine mü- sâade edilmiş ve peşin gemi ithaline izin verilmezken 9675'i peşin, bakiye- si bir sene vadeli acaip teklif kredili olarak kabul edilmiştir. Ama işin acı tarafı (o Ipartransportun, ogemilerin kıymetinden 200 bin dolar fazla tah- sis istemesidir. Fiyat kontrolü, tek- nisyenlerin bulduğu cerhedilmez de- lillere istinat ettirilememiş olsaydı bu gemiler için 72 bin sterlin fazla döviz verilecekti. Bu dövizler her halde gemiyi satanın kasasına gir- meyecekti. Koordinasyon Heyeti oâzalarının *e Heyetin toplantısına teknisyen s1- fatıyla katılan memurların üzerinde ittifak ettikleri ohusus bu mevzuun Heyete sabık Dışişleri Bakam tara- fından getirildiği ve görülmemiş ma- haretle savunulduğudur. Bedava bayrak Fakat lpartransportun müamelele- rindeki fevkalâdelik bununla kal mamıştır. Zorlu, üç gemiye derhal Türk bayrağı çekilmesini istemiştir. Zira işin asıl vurgun tarafının ger- çekleşmesi için buna lüzum vardı. I- partransport üç gemiye döviz tahsisi için müracaatını 2 Ekim 1959 tari- kinde yapmıştır, döviz tahsisi İktisa- di Koordinasyon Heyetinin 19 Kasım 1959 tarih ve 599 sayılı kararıyla yapılmıştır. Buna rağmen New York Başkonsolosluğu Nezihi İpar gemisi- 8 Ali İpar "Bay yüzde doksanı!” ne 10 Ağustos 1959, Mehmet İpar ve Virjinya İpar gemilerine ise 5 Eylül 1959 tarihlerinde bayrak şehadetna- mesi vermiştir! Resmi Gazetenin e 1957 tarihli nüshasında omünteşir "Gemi Bayrak Şehadetnameleri hakkında nizamname" bir geminin yabancı memlekette bulunduğu sırada Türk bayrağı çekme hakkını elde etmesi halinde yapılacak muameleleri gös- termektedir. .Bu nizamnamenin 3. maddesinin 8. ve'9. bentlerinde "mül- kiyetin iktisabına oesas olan vakıa- lar" ve "Türk bayrağı çekme hakkı- na esas olan vakıalar"ın bildirilmesi şart koşulmuştur. Bu bakımdan ge- milerin maliki olduğu iddiasıyla Baş- konsolosluktan bayrak şehadetmesi talep eden bir şahsın evvelâ bu hu- susları tevsiki gerekirdi. Halbuki |I- partransportun oBaşkonsolosluğa ib- raz ettiği ve mülkiyenin sübut vesi- kası diye ileri sürdüğü mukavelena- melerde gemilerin Ipartransporta teslimi için bedellerinin 9650 - 75 inin peşin olarak ödenmesi şarttır. Bunun ödenmesi ise ancak iki, üç ay s gerçekleşebilmiştir. a mein üç ay ewelden bu gemilerin .Türk bayrağı taşıma hakkını iktisap etti- ğine nasıl kanaat getirdiğini anlamak için Fatin Rüştü Zorlunun nüfuzuna başvurmak gerektir. Öyle ya Ipart- ransportun teklifini İktisadi Koordi- nasyon Heyeti pek âlâ reddedebilirdi. O zaman ne olacaktı? O zaman sa- hibi resmen Türk olmayan gemilere Türk bayrağı çekilmiş olacaktı. Nite- kim Türkiye Cumhuriyetinin bütün tarihinde hiç bir gemiye bu şekilde bayrak şehadetnamesi verilmemiştir ve bu, açık nüfuz ticaretidir. Ama Zorlunun -Bay yüzde on-, Ipartransportun ve şebekenin Ameri- kadaki eli Nihat Âli Üçüncünün üç gemiye Türk bayrağı çektirmekte aceleleri vardı. Zira gemilere, hem de bir tek ilk seferleri için öyle bir navlun hazırlanmıştı ki gemiler şebe- keye bedavaya kaldıktan obaşka' 31.932 dolarlık da diş kirası sağlana- çaktı. Yağma Hasanın böreği Alli İparın yirmi yıllık ahbabı Zorlu o tarihlerde Et ve Balık Kurumu- nun Amerikadan ithal ettiği brüt 92 bin ton nebati yağın nakliyesinin 46 bin tonunun Türk bandıralı gemilerle yapılması oOkararından haberdardı. öteki 46 bin ton CCC nizamları ge- reğince (Okonferansa dahil (yabancı bandıralı oOgemilerle onakledilecekti. Mevzu 1.153.655 dolar muadili 10.382. 895 liralık bir navlun tediyesini ge- rektiriyordu. Bunun Türk firmaları arasında taksimi şöyle plânlandı; 20 bin ton Denizcilik Bankası JI bin ton Ipartransport 7 bin ton K. Sadıkoğlu 6.800 ton N. Doğan 1.200 ton Sair firmalar Halbuki nakliyat, 46 bin tona 152 ton daha ilâvesiyle şöyle yapıldı; 24.797 ton Ipartransport 11.506 ton Denizcilik Bankası 6.790 ton N. Doğan 1.059 ton A, ve R. Sadıkoğlu 1.000 ton Seferoğlu 1.000 ton Sohtorik Değişiklik, şebeke tarafından ba- şarıyla gerçekleştirildi. Ipartranspor- tun üç gemisine acele ve usulsüz ola- rak bayrak çekilmesi de zaten bu yüzdendi. Zira Dışişleri Bakanlığının inisyatifiyle 1959 Haziranında teklif isteme suretiyle (ihale yapıldığında İparların elinde sadece Haşim Mar- dinden düşürdükleri Necip İpar -eski Haran- şilebi mevcuttu. İparlar öte- ki gemileri elde eder etmez kendisiy- le mukavele yapılmış bulunan K. Sa- dıkoğlu firması bir kambiyo suçuyla itham olundu ve dış sefer yapmasına müsaade edilmedi. Mukavelenin bir maddesindeki hükme dayanılarak o- na düşen navlun Ipartransporta dev- rediliverdi. Ama asıl rakip Denizci- AKİS, 6 TEMMUZ.1960
