20 Nisan 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

F E N Elektronik Beyinler Yapma hafiza Eektronik o beyinler, ikinci cihan harbinden sonra bilhassa güdüm- lü mermilerin ve atom reaktörlerinin gelişme safhalarıyla beraberce orta- ya çıkmış kısa zamanda birçok sa- halarda tatbik edilmiştir. Elektronik bir hesap makinesi demek olan bu cihazlar, iki sisteme göre imâl edil- mektedir: "Analojik" ve "Dijital". .. Birinci 'metoda göre çalışan cihaz- larda hesaplama usulü, karışık bir ameliyenin daha basit diğer bir işle- m benzetilmesidir. . Meselâ, iyice düzeltilmiş bir yol üzerinde ( belirli bir hızla gitmekte olan otomobilin tekerlek (o yaylarının, oamortisörlerin içersindeki yolcuyu enaz sarsacak şekilde hesaplanması, Otomobil küt- lesinin, yayların elâstiklik (o katsayı- larının, tekerlekle hıza ait karakte- ristiklerin elektrik devrelerin oben- zer oözelliklerinden o faydalanılarak Yapılabilmektedir. Bu esasa dayanan hesap cihazları "fotoelâstisite" Yine fiziki problemlerinin Çözülmesinin ekseriya imkânsız bu- lunması karşısında bunların elektri- ki muadillerine çevrilerek (o hesapla- rın onlar üzerinde yapılması metodu da biliniyordu. "Dijital" esasına dayanan elektro- nik beyinler ise bambaşka birer sis- temdir. Hor sayının aslında teker te- ker sayılabilecek birli, ikili, üçlü ve sair kısımlardan, çarpanlardan iba- ret olduğu eski odevirlerdenberi in- sanların dikkatini çekmişti. Bu esasa dayanan hesaplama metodları ve hattâ hesap makineleri meydana ge- tirilmişti. Elektronik metodların tat- bik edildiği yeni tipteki hesap maki- nelerinde ise bir üstünlük olarak sa- yıların bir suni hafızaya kaydedil- mesi, aynı zamanda hesaplama usül- lerinin, yani mantık silsilesinin de diğer bir suni müfekkireye işlenebil- mesi, sonra da verilen bir işaretle kaydedilen sayıların belirli bir man- tıki işleme tabi tutulması mümkün oluyordu. Üstelik elektronik cihazlar bu işlemleri mekanik usülle çalışan makinalarla (kıyaslanamayacak ka- dar çabuk ve doğru olarak yapıyor- rdı Kullanılış yerleri Endüstrinin gelişmesiyle Oo muvazi olarak rekabet sahalarının da a- 26 Bir Analojik beyin Sor suali, çılmış olması fabrikaların, ticari te- şekküllerin hesaplarını daha süratle yapmalarını, işi gerektiği anda biti- rebilmelerini (o icabettiriyor. o Bugün bütün büyük sanayi ve ticaret fir- maları elektronik beyinleri maktadırlar. kullan- Elektronik beyinlerin bir tatbikatı malümatın tasnifi ve emre hazır ola- rak saklanmasıdır. Bilhassa mali müesseselerde, Oo kalabalık (personel mevzularıyla veya istatistikle uğra- san bürolarda, evrak ve tarih arşiv- lerinde çok kullanılmaktadır. Meselâ böyle bir makina yardımıyla isteni- len belirli evsaftaki (odökümanların, personel sicil fişlerinin bir iki dakika içinde aletin şeridine kaydedilmiş o- larak elde edilmesi kabildir. 1958 Brüksel Fuarındaki Amerikan pav- yonunda teşhir edilen böyle bir ci- haza önceden kronolojik malümat depo edilmişti. Sergiyi gezenler her- hangi bir tarihte ne gibi hadiseler olduğunu soruyor, alet bu suali ya- zılı olarak ocevaplandırıyordu. . İşin dikkate değer tarafı alet tersine so- ruları da cevaplandırabiliyordu; ya- ni "Napolyonun hangi yılda impara- torluğunu ilân ettiği" sualini! Enteresan bir diğer tatbikat, elek- tronik beyinler yardımıyla dilden di- le otomatik tercümelerin yapılmasi- dır. Her dilin kendine, mahsus kai- al cevabi... deleri ve bir grameri mevcut bu- lunduğuna göre bu maksatla her iki dildeki sözlüklerin ve gramer kaide- lerinin cihaza depo edilmesi kâfidir. Benzeri bir prensiple çalışan ve oto- matik olarak besteler yapan cihaz- ların da mevcudiyeti malümdur. İlmin ve tekniğin her branşında olduğu gibi askerlik alanında da e- lektronik- beyinlere, analojik Oo veya dijital nevinden, tatbikat sahası var- dır. Yerden atılan bin güdümlü mer- minin hareketinin kontrolu ve hede- fe odoğrultulmasında olduğu gibi düş- man tarafından atılan bir güdümlü merminin yeri, hızı,hedefi hakkında en çabuk ve doğru hesapların yapıla- bilmesi ancak bu sayede mümkün olabilmektedir. Amerikalıların Oo anavatanlarını (o gü- dümlü mermi hücumlarına karşı ko- rumak için kurdukları SAGE siste- minde geniş ölçüde bu cihazlardan faydalanılmaktadır. Sivil maksatlarda kullanıldığı tak- dirde, personel, emek ve zaman ba- kımından büyük ekonomi sağlayan bu cihazlar, yavaş bile olsa, memle- ketimizde de tanınmağa başlamıştır. İlk olarak Devlet Karayolları İdare- si teşkilâtının büyüklüğünü gözönü- ne alarak, maaş ve ücret bordroları- nın tanzimi işlerini bu makinalara gördürmeğe karar vermiştir. AKİS, 20 NİSAN 1960