20 Nisan 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA artış olmuştu. be olaylarıma heyecanının geçmi 4 Ağustos 1958 istikrar eabirlerinin ilanından sonra ise, bankalardan kaçan mevduat ya- tekrar gişelere dönmüş hacminde üç ay içinde vuku bulan 360 milyon liralık düşü- şe karşılık, banknot hacminde tam 470 milyon liralık çok hızlı bir artış olmuştu. Ortadoğu olaylarının heye- canının geçmesi, 4 Ağustos 1958 is- tikrar tedbirlerinin ilânından sonra ise, bankalardan kaçan mevduat ya- vaş yavaş tekrar gişelere dönmüş ve banknot hacmi de buna muvazi ola- rak azalmıştı. Gerçekten, 1959 sene- si sonunda mevduat hacmi Mayıs 1958 seviyesinin üstüne çıkmış ve 6 milyar 685 milyon liraya yükselmiş- ti. Aynı devrede banknot hacmi ise Mayıs 1959 seviyesinin bir az üstün- de kalmakla beraber yaz ayları için- deki anormal şişkinliğini kaybederek 3 milyar 430 milyon liraya düşmüş- tü. Şu halde, istikrar tedbirlerinin alınmasından bir buçuk yıl sonra, bu tedbirlerin omuvaffakiyetini lar altında yükseldiği 9 Ağustos 1958 tarihini ele almakla Maliye Bakanı Hasan Polatkan hata ediyordu. Doğ- ru mukayese zemini olsa olsa ya Ma- yıs 1958 deki emisyon seviyesi -ki 3 milyar 355 milyon liradır- veyahut 1958 yılının aylık emisyon seviyele- rinin ortalaması -yani 3 milyar 430 milyon lira- olabilirdi. Bu iki rakam ise, birbirine hayli yakın sayılabilir- di. İşte, bu rakamlar ele alınınca gö- rülüyordu iki iktisadi istikrar progra- mının tatbikine başlanmasından son* - ra, emisyon hacminde hakikatte bir azalma olmamış, aksine, 400 milyon, lira civarında bir artış vuku bul- muştu. Bu, ocak 1960 sonundaki du- rumu ifade ediyordu. Ancak, bu 400 milyon lira civarındaki artış bir bu- çuk yıllık bir devre zarfında normal sebeblerin tesiri altında ve yavaş ya- vaş ortaya çıkmıştı. Bu sebeble, is- tikrarın icablarına aykırı bir olay olarak o karşılanamazdı. Olsa olsa, "emisyon hacmi istikrar programı- tatbikine obaşlandığından beri nın azaldı!" diye övünmeğe kalkışan Ma- liye Bakanının bariz bir hatası ve yersiz bir övünmesi bahis konusu o- labilirdi. Hakikatte, D.P. iktidarı, emisyon imsaki konusunda o tarihe kadar, istikrar programındaki taah- hütlerine riayet etmiş ve bu husus -doğruya doğru, eğriye eğri demeği şeref bilen- Muhalefet sözcüsü Ferit Melen tarafından da kabul edilmişti. Fakat, Ocak 1960 tan beri köprü- lerin altından hayli su akmağa baş- ladı. Gerçekten, 30 Ocak 1960 günü 3 milyar 746 milyon lira olan emis- yon hacmi, 26 Mart 1960 günü yani takriben sadece iki ay sonra 4 mil yar 14 milyon liraya Si Emisyon hacmi 2 Nisan 1960 gün ise 3 milyar 971 milyon liraya düş. müştü. Fakat, Ocak 1960 sonuna göre artış, yine de büyüktü. Hakika- ten istikrar tedbirlerinden 30 Ocak 1960 a kadar geçen tam 18 ay içinde emisyon hacminde -işin aslı bakı- mından sadece 400 milyon civarında bir artışa müsaade eden ve sırf ra- kam bakımından ise 179 milyon li- ralık bir azalma sağlayan D.P. ikti- darı, 1960 yılının Şubat ve Mart ay- larında yani sadece 2 ay içinde emis- yon hacmini 225 milyon lira arttırı- vermişti! Gerçi, bu 225 milyon liralık artış neticesinde, emisyon yemden gemsiz bir at hâline gelmiş sayılamazdı. He- nüz, duruma hakim olmak Hüküme- tin elindeydi. Hükümetin emisyon musluklarını yeniden ardına kadar söylemek için de vakit i. Ancak, ortada endişe verici bir işaretin mevcut ol- duğu da inkâr edilemezdi. AKİS, 20 NİSAN 1960