23 Aralık 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Bütçe İtiraflar... eçen haftanın sonunda perşembe G günü saat 10 sıralarında orta boylu çekik gözlü elmacık kemikle- ri ziyadesiyle çıkık bir bakan 0011 numaralı makam arabasından indi ve B. M. M. nin milletvekillerine ait gi- riş kapısına doğru telâşlı adımlarla yürüdü. Koltuğunun altında kü- çük, fakat şişkin bir evrak çantası taşımaktaydı. Bu bakan, D. P. nin denk bütçelerinin kahramanı Hasan Polatkandan başkası değildi. Bütçe müzakerelerinin yapılacağı salon bütçe komisyonundaki millet- vekillerinden başka pek çok muhalif ve muvafık milletvekilleriyle ağzına kadar doluydu. Bakan kendisine ay- rılan Ön sıradaki yerini aldı ve den bütçelerin kahramanlarından malıye müsteşarı Sait Naciyi soluna oturttu. Bütçe komisyonu başkanı Halil İmre oturumu açtığı Zzaman salonda çıt çıkmıyordu. Polatkan, bütçenin komisyona takdim nutkunu ağır ağır - hazırla- nan metinden - okumağa başladı. Maliye Bakanının bu konuşması es- kiyi inkâr ve eskiden yapılanları D.P. devrine mal etme gayretinin malum edebiyatıyla doluydu. Fakat Polat- kan, bu arada ister istemez bazı iti- raflarda da bulundu. rafların birincisi, 4 ağus 1958 kararlarında tespit edilen kre di plafonlarında bile bile bazı gedik- lerin bırakılmış olduğu idi. Gerçek- , Merkez Bankasıyla münasebet- lerinin şekil bakımından Amortis- man ve Kredi Sandığının kaynakları- nın iktisadi devlet teşekküllerinin finansmanında kullanılması, bu ge- diklerin en önemlilerinden biri olarak Bakan tarafından açıkça ortaya kon- du. Gerçi, 4 Ağustos 1958 den beri kredi ve emisyon hacmındekı artış çok büyük olmamıştır. Fakat, -bil- hassa — seçim endişelerıyle— tekrar enflâsyona başvurmak istiyecek bir Hükümet için bugünkü kararname- lerde mevcut buna mümasil gedikler önem arzetmektedir. Bu arada, Po- latkan Belediyelerin finansmanıyla ilgili olarak mevcut gedikten hiç bahsetmemeği tercih etmiştir. Zira, bilindiği gibi bu verimsiz şehir, gü- zelleştirme yatırımlarının başlıca a- çık kapısını teşkil etmektedir. Polatkan, iktisadi istikrar poli- tikasını methederken yaptığı ka- enflâsyon politikasını da istemez zemmetmek zorunda kalmıştır. Polatkan, istikrar progra- mının yürürlüğe gırışınden beri kre- dilerde mevcut artışın 450 milyon li- radan ibaret olduğunu ve bu artışın, enflâsyon devresindeki 2.128 milyar liralık artışa nisbetle ne kadar "mu- AKİS, 23 ARALIK 1959 tedil" olduğunu bılhassa belırtmıştır Böylelikle 4 Ağustos 1958 den ki artışların mutedıl olmadıgını kendi ağzıyla ifade etmiş olmaktadır. Maliye Bakanı, 1959 mali yılı i- çinde şimdiye kadar tahakkuk etmiş olan varidattan — 407.641.368 liranın hâlâ tahsil edilmediğini de söylemiştir. Polatkan 1959 bütçesinin, açıkla kapanacağı yolunda mevcut büyük ihtimalleri ortaya koyanları kuvvetlendirmiştir. "Tahripkâr" Tenkitler u itiraflarda bulunan Polatkan, aynı Zzamanda yer yer kaşlarını çatmağı da ihmal etmiyordu. Polat- kan istikrar tedbirlerinin tatbikiyle ilgili olarak, "bir kısım yazarlar ise, tamamen maksatlı ve tahripkâr neş- riyatta bulunmaktan çekınmemışler— dir" diyerek gazeteleri şöyle bir zarlamayı da unutmadı. < — o - ha <o İ Turhan Feyzioğlu Daldan dala Fakat, Maliye Bakanının, "Kızım sana soyl üyorum, gelinim sen anla kabilinden bu azarlamalarına Muha- lefet kulak asmadı ve 1960 ın -tabit denk- bütçesine karşı H. P. A- raştırma Bürosunun lo;ıstık desteği- ne de dayanarak- çok şiddetli bir ta- arruza girişti. u yıl Eğitim - Komisyonundan Butçe Komisyonuna aktaran ener- jik Turhan Feyzıoglu münakaşala- rın saglam bir zemin üzerinde yapı- labilmesi için evvela resmi kaynak- lardan verilen rakamların dogrulugu— na güvenilebilmesi gerektiğini ifade etti ve şu misalleri verdi: Bütçe Kanununun gerekçesinde 1950 de sıtmalı nisbeti olarak yüzde 22.4 rakamı verilmektedir. Halbuki, Butçe Komisyonunda bundan 10 gün önce görüşülen Sıtma Kanunu tasa- rısının gerekçesinde Hükümet 1950 deki sıtmalı nisbetini yüzde 7 olarak gostermış ve 1924 deki yüzde 75 gibi m bir nisbetten bu nisbete u- laşıldıgını da belirtmişti. Hangisine inanmalı? D. P. İktidarının ilk yıllarında neşredilen resmi İstatistik Bültenle- rinde 1949 yılındaki ilkokul sayısı 17 bin olarak gösterilirken, Maliye Ba- kanı bu rakamı 12 bine indirivermiş- tir. Hangisi doğrudur? Feyzıoglu aynı zamanda şunu soruyordu: "Mev cut bir okulun kapısına bir ikinci ta— belâ asıldı diye bunu yeni biri okul kurulmuş gibi 1statıstıklere ithâl et- mek doğru mudur ? Maliye Bakanı, D. P. devrinde yapılan yatırımların 25 milyar lira olduğunu iddia ettikten sonra, bu itirafının Başbakanın Edırnedekı id- dıasıyla tenakuz hâ olmaması için, bu yatırımları bugunku fiyatlar- la zari bedip 93 milyar rakamını, bul- mak dirayetini de gösterdi. Fakat bu suretle, Başbakanın 100 mılyarlık rekoruna yine de erişilemedi! Üste- lık C. H. P. zamanında yapılan yatı- mlar da bugünkü fiyatlarla kıymet- lendırılse varılacak rakamlar karşı- sında müfrit demokratın bile dili- nin tutulmaması mümkün olamazdı! Prof. Feyzioğlu, borç yükünün tesbiti için sadece Devlet borçlarının ele alınmasının çok yanlış oldugunu da işaret etti.. Feyzioğlu, borç yı nunu milli gelir ve bütçe rakamlarıy— la nisbet etmekten de bir netice alına- mıyacağını da belirterek, ilmi meto- dun, dış âleme karşı milli borç ye- kununun ihracat hacmine kıyaslan- ması oldugunu ogrettı Bu takdirde çıkacak sonuç ise, D. P. İktidarının hıç lehinde olmıy acaktı "Vergi — nisbetinin — azalmasının sermaye terakümü ve istihsâli art- tıracağı" sözüyle ıktısatçı olmadığı- nı göstermesine rağmen, Müh. Rı- za Tekeli, bazı yatırımların ne kadar lüzumsuz olduğunu gayet iyi göster- di: Hirfanlı Barajı 100 milyona mal olacak denirken 425 milyona mal o- lacaktır. Bu barajdan sağlanacak 100 bin kw lık enerjinin tamamını kul- lanabilmek için ise en az 4 milyarlık başka yatırımlar yapılması gerekir. Halbuki, para bu baraja sarfolunacak yerde Seyhan Barajının bir türlü bitmeyen sulama tesislerine sarfe- dilmiş olsaydı, bugün pamuk istihsâ- limiz ve binaenaleyh ihraç gelirleri- miz önemli ölçüde arttırılmış olurdu. İlyas Seçkin, AKİS in — evvelki haftaki — sayısında — çıkan Başyazı- daki metodu kullanarak, 1959 bütçe- sinin açıkla kapanacagını ve 1960 butçesmın a azından 1.200 milyar lıra olacagını isbat etti. 17