7 Temmuz 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

YURTTA OLUP BİTENLER mesiyle birlikte 35 dakika süren İn- gilizce konuşmasını bitirdiği zaman, gazetecıler kafalarında — mevcut is- tifhamların hiç birine cevap bulmuş değillerdi. Geri kalan 25 dakika zar- fında Cahan'ın bir sual yağmuruna tutulması, birçok suallerin de vakit- sizlik yuzunden sorulamayışı bunun deliliydi. Ama O. E. C. E. Genel Sek- reter Muavini, — Seyfettin Turhan, Caşkun Kırca ve Doğan Avcıoğlu gibi gazetecilerin krediler, ihracat, dış yardım ve yatırımlar mevzuunda sordukları sualleri yarım suallerle geçiştirmesini bildi. — Hatta Zaferin iktisadi başyazarı Burhan Belge bile, kalkınmanın methiyesini yaptırmak isteyen sualine tatmin edici bir ce- vap alamadı. Maamafih bunun gü- nahı Mr. Cahan'dan çok, sua'ini tıp- kı makaleleri gibi renkli, fakat çet- refil bir üslüpla soran Burhan Bel- geye aitti. Nitekim sual ve cevapları büyük bir titizlik ve sadakatla tercü- me eden Mehmet Baydur, Belgenin sualini pek kavrıyamadı. Bunun üze- rine Zafer başyazarı — sualini Fran- sızca olarak tekrarladıysa da ec- nebi mütehassis da tercümandan daha talihli çıkmadı. — Belgeye ce- vabı, "İnanın ki sualinizi — kavrıya- madım" oldu. Sualin yeniden izahın- dan sonra da, istenilenden çok farklı bir cevap — verdi. Zafer — başyazarı "hızlı kalkmıyorsunuz, hatta çok da- ha hızlı kalkınmalısınız cevabını is- terken, suali "istikrar programında, nüfusu hızla artan bir memleketin kalkınma azmi nazarı itibare alın- mamıştır" şeklinde anlıyan Cahan, Burhan Belgeye karşı ıstıkrar prog- ramını savunmakla yetindi. 1 Acaba istikrar programı bir yılık tatbikattan sonra ne netice vermiş- ti? Halk efkarının kargısına çok iyimser bir çehreyle çıkan Mr. Cahan kapalı kapıların gerisinde Türk Hü- kümetine ne gibi tavsiyelerde bulun- muştu? İki bana toplantısından son- ra bile büyük ölçüde cevapsız kalan bu suâllere cevap getirmek vazifesi AKİS'e düşüyordu. Bir yılın bilançosu Halkın çifte muhripli seyahatlerin, ziyafetlerin, milletvekili maaşları- nın arttırılmasının yanı sıra zamlar dolayısıyla tanıdığı istikrar politika- sının gayesi enflâsyon kaynaklarını kurutarak tabii fiyat nizamına dön- mek ve bu zemin üzerinde plânlı bir yatırını programına başlamaktan i- baretti. Bunun için de herşeyden ev- vel âmme sektörünün kendi kendine yeter hâle getirilmesi lâzımdı: açık vermiyecekti. İktisadi Teşekkülleri ve Belediyeler Merkez Bankası kapılarından kurtarılacaktı. Bu maksatla 1959 bütçesinde masraf talepleri yüzde 30 50 nisbe- tinde kısıldı, ama yeni yıl bütçesi gecen yıldan 1476 milyon fazlayla bağlandı. Masraflardaki bu artışın, Devlet gelirlerindeki artışla kapana— cağı ümit ediliyordu. Gümrük vergi- lerinde 500, vasıtasız vergilerde 685 milyon bir artış beklenmekteydi. Bu, 10 İbret Aynası | ktibadi sahada büyük teh- likeler karşısındayız. Ted- bir alınmazsa uzun yıllar süre- cek mali çöküntüler olabilir." İzmir Sanayi Odası Başkanı Osman Kibar 13 Haziran 1969 A Mlah aşkına, bazı tüccar- ların yüzde 50 yerine, mdi yüzde 25 kar etmeleri dolayısıyle çıkardıkları feryat— lara iştirak ederek siz de sesi- nizi yukseltmeyın . C. E. Heyeti Başkanı J. F. Canon 1 Temmuz 1959 r. Cahan'ın, İktisadi du- « rumumuza dair görüşü- MüZÜ, beyanatında aynen ak- Settırmıştır İzmir Sanayi Odası Başkan: sman Kibar 2 Temmuz 1959 iş hayatı normal devam ettiği takdir- de makul bir tahmindi. Maamafih iş hayatındakı durgunluk, amme sek- törünün para sıkıntısı dolayısiyle ilk aylarda bu tahmin gerçekleşmedi. Şeker Şirketi gibi teşekküller vergi borçlarım zamanında ödeyemediler. Gelir /| vergisinin Mart tahsilatı art- azalma gosterdı te belirttiği gibi, vergi tahsilatı bu tempo üzerinde giderse, bütçe 1 mil- yar lira civarında bir açıkla kapan— maya mahkümdur. Taahhütlere ria- yet edildiği takdirde ya yıl ortasında masrafları büyük ölçüde kısmak, ya yeni gelir kaynakları araştırmak lâ- zım gelecektir. Maamafih Cahan He- yeti. Osman Okyarın endişelerini ta- mamiyle paylaşmamakta, bütçenin açık vermeden kapanacağım düşün- mektedir. Bundan başka İktisadi Devlet Te- Belli başlı teşekküllerin 1958 yılı finansman ihtiyacı darama Teşekküller Öz Dı kaynaklar kaynaklar Etibank 161,6 771.8 Sümerbank 9523,9 75,8 Seker Şirketi 579,4 255,5 İller Bankası 120,3 119.9 Makina Kimya 110,9 58,4 Çimento Sanayii 51,8 100,4 Denizcilik Bank. 217,5 61.9 Azot Sanayii 61,6 64,9 T. M 423,5 318,5 Yekün 2680,3 11331 şekküllerinin kendi kendilerine yeter hâle gelip gelmediği mevzuunda u- mumi bir endişe vardır: Yüzde 100 e varan zamlardan sonra, Sümerbank mamulleri, çimento, demir ve kâğıt fiyatlarında yapılan ufak tefek in- dirmeler bu hakikati gizliyememek- tedir. Meselâ 1958 Haziranında baş- layan büyük zamlara rağmen, amme sektörüne dahil belli başlı teşekkül- ler 1958 yılı finansman ihtiyaçları- nın 1133,1 milyonunu dış kaynaklar- dan karşılamışlardı .Tablo — bu teşekküllerin kendi kendilerine yeter olmaktan çok u- zakta bulunduklarını gostermekte— dir. Bu sebeple ortaya yeni zamlar yapmak zarureti çıkmaktadır. Mese- lâ şekere zam yapılacağı ısrarla işi- tilmektedir. Maamafih kendisine bağ- l1 teşekkülleri hovardalık ihtiyadın- dan vazgeçirmek ıçın büyük gayret- ler sarf eden ve bir "yatırım fonu' nun teşkiline önayak olan Sanayi Ba- kanı vekili Sebati Ataman, şekere zam haberini yalanlamıştır. elediyelerin mali durumu, Dev- let ışletmelerınınkınden daha da a- cıklıdır. Güzelleştirme hareketi belli başlı belediyelerin — bütçelerini yut- muştur. Evvelce Bankas kapılarının açık bulunması dolayısıy— le pek fazla finansman güçlüğü çek- miyen beledıyeler istikrar programı mucibince bu ka kapanınca ciddi bir mali buhranla karşılaşmışlardır. Havagazı, elektrik, otobüs v. s. fi- yatlarına yapılan zam ve istikrar programını zorlıyarak — sağdan sol- dan temin edilen krediler, bütçelerinin tekstil fabrikatörlerin- den daha çok ciddi bir şekilde his- settikleri mali buhranı yenmeye kâ- fi . gelmemiştir. Güzelleştirme yatı- rımlarına para dayanmamaktadır. Hâlen bütün ümitler, Merkez Banka- sında Amerika hesabına birikmiş 1 milyar Türk lirasının imar işlerinde kullanılması noktasında toplanmak- tadır. Bu paranın 600 milyonunun be- lediyelere — verilmesi istenmektedir. Maamafih, Cahan Heyeti de dahil, aklı başında hiç bir iktisatçının mev- cut şartlar altında tasvip etmiyeceği yıkımlı güzelleştirme hareketine son vermek en doğru hareket ola- caktır. Cahan Heyeti güzelleştirme yatı- rımlarının isabetli olup olmadığı nok- tası üzerinde durmamakla beraber, meselenin mali cephesiyle ılgılenmış— tir. Belediyelerden istikrar programı- nı zorlıyarak para temin etme gayret lerinden — vazgeçilmesini — istemiştir. Bu arada mütehassıslar, ithalât ve ihracat primleri arasındakı farkın -ki bütçeye intikal etmiyen bir vası- talı vergidir- 'biriktiği Kambiyo Kar- şılık Fonunun hesabını sormuşlardır. Aldıkları cevap, Fonda 699 mlyon lira bırıktıgı fakat hesabının "çok karışık" olduğu, içinden çıkılacak bir halde bulunmadığı olmuştur. Ya- ni bu 600 milyon liranın nerede kul- lanıldığı meçhuldür! Tabii ki bu is- tikrar programına taban tabana, zıt- bir harekettir. O. E. C. E. mütehaa- AKİS, 7 TEMMUZ 1959