14 Şubat 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

T Hastalıklar Az bilinen bir isim C ocuk hastalıklarını öğreten bil- gi bölümüne Pediyatri, gençle- rin özel hastalıklarım etüt ene Efebiyatri, ıhtıyarlık çağlarının has- talıklariyle uğraşan bilgi dalına da Jeriyatri (Göriatrie) denir. Bunlar- dan birincisi çok eski zamanlardan beri gelişen bir şube olduğu halde ikincisi ve bilhassa Jeriyatri son yıl- larda ele alınmış ve ilerlemeye baş- lamıştır. Yalnız hayatın — ihtiyarlık dönemine has hastalıklarla — değil, normal ihtiyarlama olayının komp- leks mekanizmasını aydınlatma işiy- le de Jeriyatri meşgul olur. İhtiyar- lama kelimesinin içinde ruh ve beden ikisi, birden bir toplam olarak gözö- nüne alınmalıdır. Bazıları sanırlar ki, Jeriyatri sadece malül bir ihti- yara yapılacak ihtimamı — Ööğretir. Böyle bir duşunuş dar ve sınırlı kal- mağa mahkümdur ve Jeriyatrik te- daviyi basit palyatif tedbirler sıra- sına indirir. Jeriyatrik hekimlik bü- tün ihtisas dallarım da ihtiva ettiği de kendisi ayrı bir ihtisas sayıla- maz. Daha ziyade ihtiyarlama sıra- sında kadında ve erkekte vukua ge- len değişiklikleri tanımağa, Öğren- meğe ve anlamaya çalışan bir gö- rüş tarzıdır. Bunun için Jeriyatri kelimesi yerine Jeriyatrik he ik terimini kullanmak daha doğrudur. İhtiyarlık şahsın — dokularında, faaliyetinde, fonksiyon kapasitesin- de, hemostaz olaylarında, besi du- rumunda, immünolojik — kabiliyetle- rinde, ruhi ve entellektüel faaliyetle- rinde Özel değişiklikler yapar. Jeri- yatri bu bakımdan Pediyatriye ben- zer. Çocuk hekımlıgı de yeni doğmu- şu ve çocuğu büsbütün başka bir mevcut olarak gözönüne alır. Onu küçük bir adam gibi mütalâa etmez. Yaşına göre özellikleri olan bir var- lık gibi düşünür. İnsan ihtiyarlar. Fakat ihtiyar, artık — gençliğindeki kimse değildir. Jeriyatrik — hekim- lik; Jeröntoloji dediğimiz geniş il- min bir parçasıdır. Jeröntoloji; ihti- yarlığın bütün arını, ihtiya- rın sosyal, biyolojik, fizik bakımdan bütün — değişikliklerini, — ihtiyarlığın sosyal cephelerini, antropolojik, kül- t rel ekonomik yonl rini ve bu yüz- alkta vukua gelecek strüktür degışıklıklerını etüt eder. İhtiyarları unutmayalım ratik bakımdan Jerontoloji üç kısma ayrılır: 1) Jeriyatrik he- mlik. Normal ihtiyarlığın — fizik, fiziyolojik, besınsel entellektüel, psi- şik ve horm urumlarım tetkik ed er. 2) Ihtıyarlıgın biyolojisi. 3) Jeröntoloji Sosyal. Antropolojik, fi- öojemk. ekonomik, kültürel, politik bakımlardan sosyal bir Vasattakı ihtiyarlama olayını inceler. ü bölüm teorik ve pratik bakımlardan AKİS , 14 ŞUBAT 1959 B bir birleriyle çok ılgılıdır Mesela, ihtiyarlığın biyolojisi üzerindeki bil- gilerimiz arttıkça Jerijatrik hekim- lik klinikte daha faydalı bir duruma gelecektir. Yerle gök arasında; ka- dın, erkek tecrit edılmış bır halde degıllerdır Bunlar miye- tin içinde yaşayan Varhklardır O halde bunların durumlarınında sos- yal jeröntoloji bakımından — tetkiki gerektir. İstatistikler diyor ki... erıyatnk hekimliğe gösterilen il- gi henüz yenidir. Eskiden de ih- tıyarlar Vardı Fakat devrimizde u- un yaşama ortalamasının hayret u- yandıracak derecede artmış olmasi Jeriyatri konularını ön plâna aldı ve ürjan hale getirdi. Tarihten öğ- rendiğimize göre, Romalılar zama- nında doğumdan sonra ortalama ya- Bir ihtiyar İhtiyarlık da bir hastalık mı? şamak ihtimali 23 yaşına kadardı. 0 yüz yıl sonra 1900 de Amerikada takriben bu ihtimal 47 yıldı. Bugün ise bu ihtimal erkeklerde 66.6 yıla, kadınlarda ise 72 yıla yükselmiş bu- lunmaktadır. Bu da takriben her ya- rım asırda 20 yıl kadar ömür uza- ması demektir. Bu artış kısmen ço- cuk ölümünün esaslı şekilde azalmış olmasına bağlıdır. 1900 de bir çok memleketlerde'halkın ancak B 17 si 45 yaşına veya daha ileri yaşlara ulaşabılıyordu 1950 de bu miktar D 284 yükseldi. Şu halde 1980 e doğru halkla 96 40 1 45 yaşına ula- şacak veya bu yaşı aşacak demek- tir. Aynı şekilde 65 yaşına ulaşmış veya bu sınırı aşmış olanlar 1900 de Amerikada halkın ancak 2 4.1 ni teşkıl ediyordu. Bugun ise halkın 84 dü bu yaşa mış veya bu yaşı geçmiş bulunmaktadır 1980 de belki de B 15 Amerikalı bu bahti- yarlığa erecektir. Bugün Amerikada 18- 19 milyon kadar 60 yaşında ve- ya 60 dan yukarı insan yaşamakta— dır. Bu da gösteriyor ki, 20 nci yüz yıl ve bundan ötesi 1ht1yat1arın ola- caktır. Gençler meydanlarda istedik- leri kadar hula hoop çevirsinler.. Yalnız ömür uzunluğunun bu artışı maalesef her zaman tam bir sıhhat içinde ve tam bir çalışma kapasite- siyle vukua gelmemektedir. Uzun bir Ömür yaşanabiliyor, fakat bu gençlikteki dinamizm içinde olmu- yor. Çok az kimse, uzun yaşama saadetine tam bir sıhhat içinde ve malül kalmadan ulaşabiliyor. Çoğu yaşlılar ise ölmeden malül, hastalık- lı bir hal alıyorlar. Nisbi-bir iktidar- sızlık içinde, hasta, alil bir çok in- sanın yaşamasını temin — etmekle, gittikçe artan bir düşkünler taşınmak zorunda kalınıyor. yatrik hekimliğin başlıca meseleleri de, bir yandan ihtiyarlamanın ve yaslıların — özelliklerini, bir yandan da ihtiyarlıkta çok görülen başlıca müzmin hastalıkların karakteristik- lerini tetkik etmek oluyor. İhtiyaride hastalık mıdır? I htiyarlık canlı varlığın dokuların- da, metabolizmasında, biyoşimik dengesinde, immünite, beslenme ve fonksiyon mekanizmalarında, stress'- lere cevap verme yeteneğinde, entel- lektüel ve psişik durumlarında de- ğişikler yapıyor. Burada bütün bu ihtiyarlığa mahsus olayları incele- mek mümkün değildir. Klinik ola- rak en önemlilerine kısaca işaret e- dilecektir. İhtiyarlık stress'lere mukavemeti kırar. Tabiatı ne olursa olsun bir leziyona bedenin verdiği cevap ihti- yarlarda gençlere nazaran daha ya- vaş, daha kudretsız ve daha başa- rısızdır. Bu için de çok zaman en ağır hastahkların en önemli be- lirtileri silik ve sönük geçer. Çünkü u belirtiler doğrudan doğruya has- talığın kendi yaptığı şeyler değildir. Tersine olarak hastalığa mukavemet için çırpınan organizmanın yarattığı olaylardır. Hararet, ağrı, öksürük, adale mukavemeti, ihtiyarlarda ge- niş leziyonlar bulundugu zaman bile o kadar sönük ve o kadar silik bulu- nur ki hekim, ihtiyarın bir ağır pnö- möni veya apandisit geçirttiğinin çok zaman farkına bile varamaz. al- de zavallı ihtiyar hekimin dikkat ve ihtimamından mahrum kalacak de- mektir. Bir yandan da ihtiyarın stress'- lere mukavemeti düşmüştür. Yaşlı kimseler aşırı hareket kurmaya (Dezidratasiyona) açlığa — dayana- mazlar. Her türlü değişikliğe karşı 1 d dlIIll lır, Orta yaşlılar tersine olarak uzun bir yaşamanın fizik ve psişik bütün travmalarına, itiyatlarına, kötü bes- lenmelerine, — endokşikasiyonlarına, enfeksiyonlarına katlana katlana ve bunların açtık kapanmış sayısız is- lerini de taşıdıkları için — yeniden 23